Den stutte Sigurdarkvida

1.

I old gjekk til Gjuke

den guten unge,

volsung-kjempa,

som vann paa Faavne.

Trygd der tok han

av tvo av brødrom,

heilage eidar

hardt vart bundne.

2.

Dei møyi baud han

og mange dyrgripar,

Gudrun unge

Gjukes dotter.

Dei drakk og drøste

i dagar mange,

Sigurd unge

med søner til Gjuke.

3.

Sidan til Brynhild

paa beling dei fór:

saman med Sigurd

strauk dei i veg

— Volsung unge

var vegtam fulla — ;

han skulde aatt ho,

men det ikkje han maatte.

4.

Sigurd sudrøne

la sverdet bjarte,

krota og kvesst,

paa kvila i millom.

Ikkje han kvendet

kysse vilde

eller hava i arm,

den hunske drotnen;

han andre unnte

den unge møyi.

5.

Lite av leidt

ho i livet visste,

lite um lagnad

som leikar illsleg.

Heil i hugen

ho hugsa ’kje vondt,

fyrr grime norner

graat henne valda.

6.

Ho eine sat ute

ved aftans tid,

braatt so barst det

bod fraa hugen:

«Eg skal ungan

Sigurd eige

eller sitt liv

skal kjempa lata.

7.

Dei ordi eg tala

tregar eg alt.

Han gift er med Gudrun

og eg med Gunnar.

Ljote norner

gav langan traa.»

8.

Ho ofte gjeng ut,

ill i hugen,

yver isar og jøklar

ved aftans tider,

naar Gudrun i seng

gjeng med Sigurd,

og Sigurd ho sveiper

i slikjande lin.

9.

«Søtt ho sovnar

med Sigurd i arm.

Saart eg saknar

sæla i livet.

Tungt meg trøyster

tregen svarte.»

10.

Tankar tunge

til tyning eggja:

«Gleppe skal alt

deg Gunnar av hand:

landi mine

og like eins eg,

aldri eg meir

uner med deg.

11.

Heim att eg fer

der eg fyrr hev vori,

der eg hev alle

ættfolki mine.

Der mun eg sitja

og sova livet,

utan du Sigurd

støyter i koll,

og stig i sessen

sjølv den høgste.

12.

Saman med faren

lat fylgje sonen;

ulve-ungen

du ale ’kje lenge!

hemnar-handi

hindrast med di,

naar ikkje lenger

det lever ein son.»

13.

Harmfull Gunnar

og hugsjuk vart,

sat og sturde

stødt um dagen.

Rett aa raade

raadlaust tottest

kva honom no helst

høvde aa gjera,

kva honom no best

bata aa gjera,

daa eidar han visst

til volsungen batt,

og etter Sigurd

vart saknaden stor.

14.

Ymist han tenkte

jamt og lenge.

Slike var ikkje

sedene fyrr,

at kona seg burt

fraa kongen vende.

Henta han so

Hogne til samraad,

der hadde han funni

ein fulltrugen ven:

15.

«Byrge Brynhild,

Budles dotter,

henne eg held

hævast av kvende.

Fyrr skal eg lata

livet mitt eige,

fyrr eg misser

den møy i druste.

16.

Mykje me vinn,

kann me vega kjempa.

Malmen fraa Rin

raade me daa,

straalande gull

sæle oss gjer,

og i alle vaare dagar

skal me unelegt leva.»

17.

Lite-vetta

lét han til svar:

«Ikkje det sømer

slikt verk gjera:

med sverd kløyve

svorne eidar,

eidar svorne

og ærleg semje.

18.

Eg veit ’kje i verdi

so ven ei ætt

eller mætare

menn aa skoda,

fær me fire

folket styre,

og so den hunske

her kjempa lever.

19.

Fær me fem oss

fostre søner,

aukar me heimen

med hæve eldre.

Vel eg veit det

kva veg dette gjeng:

ein steggleg brennhug

det sit i Brynhild.»

20.

GUNNAR kvad:

«Me skal giren

hjaa Gutorm vekkje,

unge bror vaar,

uklok er han.

Han er utum

eidar svorne,

svorne eidar,

ærleg semje.»

21.

Uvandt aa eggje

atale sveinen.

Sverdet Sigurd

stod i hjarta.

22.

Men rask til hemn

seg reiste kjempa,

svinga mot sellen

sverd i vêret.

Gramen glumde

Gutorm i hovud,

bjarte branden

beit fulla enn.

23.

Skar honom sund

i stykke tvo,

hender og hovud

hivdest av stad,

og fot-luten

fall der attmed.

24.

Sovande Gudrun

i sengi der laag

ved Sigurds side

sorglaus og trygg.

Men upp ho vakna

til vonbrot kaldlegt,

daa Frøys ven ho saag

flaut i sitt blod.

25.

Ho hendene slo

saman med graat,

men hovudet daa

hardhausen lyfte:

«Graat ikkje Gudrun

grime taarer,

du mi unge brur,

med brødrar du hev.

26.

For ung er endaa

ervingen vaar

til burt aa fljuge

or fiende-gard.

Men aldri dei slik

ein systerson fær,

um dei sidan søner

sjau mun ala.

27.

Dei emna so braatt

ei øgjeleg raad,

og svik dei skamlaust

sette i verk.

Men vel eg det veit

kven verket hev gjort:

Brynhild eine

den bragdi øvde.

28.

Heit var hennar

hugtraa til meg,

men Gunnar eg aldri

grande kunde;

heilage heldt eg

dei harde eidar,

aldri eg vøre

elsk-ven til kona.»

29.

Gudrun stunde,

men guten slokna.

Daa saart ho saman

slo sine hender,

so i kvar ei kraa

kalkane skrall,

og gjæser i garden

gjallande skreik.

30.

Lo daa Brynhild

Budles dotter

einaste gongen

av all sin hug,

der ho laag og lydde

paa ljomande graat

fraa den fræge

Gudrun-fruga.

31.

Kvad daa Gunnar

kongen høge:

«Du lær ’kje av dette,

du leide kona,

og gladværug gjel

for gullet me fær.

Kvi skifter du let

og skin som ein naae,

du forfang fostra,

feig mun du vera.

32.

Det du vøre

verdt no kvende,

at for augo dine

me Atle hogde,

og bror din du saag

blodug liggje,

og grinande saar

aa grøde du fekk.»

33.

BRYNHILD kvad:

«Ingen neiser

slik ov-kar som deg,

men aldri du Atle

med ovund skræmer.

Lenger enn deg

skal han livet njote,

og stødt han stande

sterkaste mann.

34.

Eg segjer deg, Gunnar

det du sjølv veit vel,

kor braatt de baae

baud til med svik.

Ingen der var

som vondt meg gjorde,

og flust eg levde

i lag med bror min.

35.

Aldri eg ynskte

aa eige ein mann,

fyrr de kjempur

køyrde til gards;

tjodkongar tri

til tunet vaart kom

betre dei hadde

heime vori.

36.

Atle meg daa

i einmæle sae

at ingen havang

eg hadde aa vente,

korkje gull eller land,

utan giftast eg vilde.

Inkje fekk eg

av eigne-luter,

inkje arven min eigen

som dei ung meg gav,

erve-gullet

dei gav aat barnet.

37.

Tvilar lenge

tyngde hugen:

skulde eg heller

i herferd fara

budd med brynje

og bror min trasse.

Vidt det vorte

i verdi gjeti,

mange sveinar

til sorg og møde.

38.

Semje til slutt

me sette um dette,

eg brydde meg meir

um baugar av gull,

ringar raude

som Sigurd raadde,

annan manns eign

eg aldri traadde.

39.

Men guten gilde

eg gav min lovnad,

som gull-prydd der sat

paa Grane-ryggen.

Augo straala

annleis enn dine,

kor byrg og briken

du buggen enn er.

40.

Ingen annan

eg elska enn han,

aldri lauslynd

leika min hug,

alt det mun Atle

etterpaa sanne,

naar han fretter

at fraa eg er falli.

41.

Inkje vere

so veikt eit kvende

at med velur ho freistar

ein framand mann.

[Dauden einast

daa meg høver],

der skal min harm

hemnen sin faa.»

42.

Upp reis Gunnar,

gjukung-drotnen,

um halsen hennar

han handi lagde.

Ein etter annan

dei alle freista

med heilom hug

henne aa trøyste.

43.

Ho fløygde dei fraa seg

kva folk der so kom,

ho lét seg ’kje telja

fraa den lange gonga.

44.

Hogne han daa

henta til samraad:

«Sveinar ho sjaa

i salen alle,

mine og dine,

dyrt det no trengst;

dei lyt freiste aa møte

mord-tankane,

til tidi fær lækje

lidande sjel.»

45.

HOGNE kvad:

«Lagnaden lyt

likevel styre.

Lat ingen raade

fraa reisi den lange,

attfødd paa jord

aldri ho verte,

til mein vart ho fødd

or moders liv.»

46.

Misnøgd mannen

fraa møtet gjekk burt

dit som drosi

deilde sitt gull

og yversyn tok

yver eigune sine,

drepne trælar

og tenest-kvende.

47.

Ho i gull-brynje fór,

god var ’kje hugen,

fyrr staalet det bjarte

sat ho i hjarta.

48.

Ved sida til sengi

seig ho daa ned

og i andlaatom laag,

men ho lagde raader.

49.

«Gange no hit

dei som gull vil eige

og gaavur gjæve

gjerne vil hava,

alle fær dyre

eigne-luter,

bjarte klæde

og blæjur kvite.»

50.

Dei lenge tagde

til talen hennar,

daa alle som ein

andsvaret gav:

«D’ er mange nok daude,

men me vil leva,

salkonur vera

og skipa di avferd.»

51.

Lenge den linkvite

laag og tenkte,

unge drosi,

til ords tok ho so:

«Ikkje eg ynskjer

at uviljug nokon

skal fylgje meg no

paa ferdi den siste.

52.

Av Menja sitt mjøl

daa mindre det vil

brennast paa baal

med beini dykkar,

naar de framkomne vil

paa vitjing aat meg.

53.

Set deg, Gunnar,

med ho segjer dette,

or livsvoni gjengi,

di ljose brur.

Endaa baaten dykkar

ber langt av stad,

um eg mun vera

i andlaatom komi.

54.

Din ven Gudrun vert

vonom snøggare

klumsa av gamle

kona trollkunnig,

so minnet dovnar

um drepne mannen.

55.

Ho mor skal verte

til møy i so ven,

meir skir og kvit

enn klaare dagen,

ho som Svanhild skal heite

solar-geisle.

56.

Du gjeva skal Gudrun

til gjævaste kongen,

mange er dei menn

til mein ho vert.

Ikkje godviljug gjeng ho

til giftarmaalet.

Atle mun henne

eige til viv,

Budle-sonen,

bror min eigen.

57.

Mangt eg minnest

kor de meinsame var

og meg saara i hjarta

med svikfull framferd,

hugsprengd vart eg

for heile livet.

58.

Oddrun aa eige

du ynskje deg vil

men Atle deg ikkje

unner henne.

I løyndom de freistar

aa finne kvarandre;

ho elske deg vil

som eg det skulde,

um lagnaden hadde

det laga soleis.

59.

Ille med deg

vil Atle fara,

stengje deg inn

i orme-garden.

60.

Sidan det vil

snu seg til dess,

at Atle ogso

i andlaatom kjem,

sæla han saknar,

sønene fell,

for Gudrun honom

grim er i hug

og med sverd honom feller

i sengi hans eigi.

61.

Meir sømde det Gudrun,

syster dykkar

aa fylgje i dauden

fyrste mann sin,

um gjæve frendar

gav henne raad,

eller um hug-staal

ho hadde som eg.

62.

Vel eg det veit

og varsamt det segjer,

aldri ho livet

vil lata for meg.

Ho mun hevjast

av høge baarur

av til Jonakers

odalstufter.

63.

Ho skal avkjøme ala,

arv-takarar,

ho arv-takarar

med Jonaker fær.

Svanhild ho daa

sender av land,

skire møyi

med Sigard ho aatte.

64.

Beiskt skal bite

Bikkes raader,

for Jormunrek han

paa illraad lyder.

Daa all er fari

ætti hans Sigurd,

og Gudrun fær meir

til graate yver.

65.

Den eine bøni

bed eg deg no,

ho her i verdi

mun vera den siste.

Breidan borg

du byggje paa voll,

so jamstort romet

me alle mun faa,

som saman med Sigurd

skreid ut or livet.

66.

De borgi skipar

med skjoldar og tjeld

med vene vevar

og velske sveinar.

So ved Sigurds

side meg brenne!

67.

So ved Sigurds

side de brenne

tenarane

tæglegt prydde,

tvo ved hovud

og haukane tvo,

daa er det alt

jamstelt skipa.

68.

Egg-kvasst staal,

sverdet gullprydt

skal de lata

liggje millom oss,

som daa til saman

i seng me laag,

og me eit hjon

heitande vart.

69.

Hurdi i halli,

den herleg prydde,

slepp daa aa slaa

Sigurd i hælen,

naar ferdi mi stor

mun fylgje honom,

ikkje vaar avferd

skal audsleg vera.

70.

Honom skal fylgje

fem ternur,

aatte drengjer

av ætter gode,

fostra saman

fraa daa smaae me var,

dei som Budle

barnet sitt gav.

71.

Mangt eg mælte,

meir var det fulla,

um meisteren meg

hadde maalrom gjevi.

Men tunga tagnar,

tung vert anden;

sant eg sae,

no sloknar eg burt.»