Þorsteins
saga Víkingssonar.
I. KAPÍTULI.
Þat er upphaf þessarar sögu, at Logi
hefir konungr heitit. Hann réð fyrir því landi, er norðr er
af Noregi. Logi var stærri ok sterkari en nokkurr annarr í
því landi. Var lengt nafn hans, ok var kallaðr Hálogi. Af
honum tók landit nafn ok var kallat Hálogaland. Logi var
allra manna fríðastr. Brá honum um afl ok vöxt í ætt sína,
því at hann var risakyns. Hann átti Glöð, dóttur Gríms ór
Grímsgörðum norðan ór Jötunheimum, er þá váru kallaðir fyrir
norðan í Elivágum. Grímr var inn mesti berserkr. Hann
átti Alvöru, systur Álfs ins gamla. Hann réð fyrir því ríki, er liggr í
milli á tveggja. Þær tóku nafn af honum, ok var kölluð elfr
hvártveggi. Var sú kölluð Gautelfr, er fyrir sunnan var við
land Gauta konungs ok skildi við Gautland. En sú var kölluð
Raumelfr, er fyrir norðan var ok kennd var við Raum konung.
Ríki þat var kallat Raumaríki. Þat váru kallaðir Álfheimar,
er Álfr konungr réð fyrir, en þat fólk er allt álfakyns, er
af honum er komit. Váru tat fríðari menn en aðrar þjóðir
næst risafólki. Álfr konungr átti Bryngerði, dóttur Raums
konungs af Raumaríki. Hún var stór kona, en ekki væn, því at
Raumr konungr var ljótr. Er þat kallat, at þeir menn sé
miklir raumar, sem ljótir eru ok stórir. Hálogi konungr átti
tvætr við Glöð, drottningu sinni. Hét
önnur Eisa, en önnur Eimyrja. Þær váru fríðari meyjar en
nokkurar aðrar í því landi. Þær váru til þess kyn, svá var
faðir þeira ok móðir, En sakir þess, at eldr ok ljós birtir
þar, sem áðr er myrkt, tóku þessir hlutir nafn af
fyrrgreindu fólki.
Jarlar tveir váru með Háloga. Hét annarr Vífill, en annarr Véseti.
Þeir váru báðir miklir menn ok sterkir. Þeir
vörðu land konungs. Þat var einn dag, at jarlarnir gengu
fyrir konung, ok bað Vífill Eimyrju, en Véseti Eisu. Konungr
synjaði þeim báðum. Þeir urðu við þá mjök reiðir, svá at
litlu síðar tóku þeir þær í burt ok stukku ór landi ok
firrðust fund hans, því at hann gerði þá útlæga af ríki
sínu, ok lét hann gera til þess galdra, at þeir yrði þar
aldri innlenzkir, ok lagði hann á, at þeira ættmenn yrði
jafnan útlægir af sínum eignum. Véseti settist í ey þá eða hólm, er
kallaðr er Borgundarhólmr. Hann var faðir Búa ok Sigurðar
kápu. Vífill sigldi austr lengra ok settist í þá ey, er
Vífilsey heitir. Hann átti son við Eimyrju, konu sinni, er
Víkingr hét. Hann var snemma mikill vexti ok sterkari en
aðrir menn.
II. KAPÍTULI.
Hringr hét konungr. Hann var
fylkiskonungr í Svía veldi. Hann átti drottningu ok eina
dóttur barna, er Húnvör hét, Hún var allra kvenna fríðust ok
bezt mennt. Hún helt skemmu mikla ok kvenna sveit. Sú hét
Ingibjörg, er næst henni gekk, dóttir Herfinns jarls af
Ullarakri. Þat töluðu flestir menn, at Ingibjörgu skorti
ekki við konungs dóttur nema burði ok speki, því at þat bar
hún yfir hvern mann þar í landi. Margir konungar ok
konungasynir báðu hennar, ok vísaði hún öllum frá. Ór hófi
þótti öllum ganga metnaðr hennar ok ofstopi. Töluðu þat ok
margir menn, at henni mundi koma nokkurr hnekkir. Gekk nú
svá fram nokkura tíma. Fjall eitt var at baki konungs
atsetunni. Þat var svá hátt, at þar lágu engir manna vegir
yfir. Þat var einn dag, at ofan af fjallinu gekk einn maðr,
ef mann skyldi kalla. Hann var meiri ok illiligri en menn
hefði fyrr sét. Hann var líkari jötni en mennskum manni.
Hann hafði í hendi flein tvíoddaðan. Þetta var þann tíma, er
konungr sat yfir borðum. Þessi raumr gekk at hallardyrum ok
beiddist inn at ganga, en dyraverðir synjuðu. Sjá lagði til
þeira fleininum, ok sinn oddrinn kom fyrir brjóst hvárum ok
svá út um bakit, ok hóf þá báða yfir höfuð sér ok kastar
þeim báðum langt á völlinn dauðum, gekk inn síðan ok fyrir
hásæti konungs ok mælti: "Með því, Hringr konungr, at ek
hefi virt þik svá mikils, at ek hefi sótt yðr heim, þá þykki
mér skylt, at þér gerið mitt erendi." Konungr spyrr, hvat
þat væri eða hvat hann héti. Hann svarar: "Ek heiti Hárekr
járnhauss. Er ek sonr Kols konungs kroppinbaks af
Indíalandi, en erendi mitt er þat, at ek vil, at þér gefið í
mitt vala dóttur yðra, land ok þegna. Munu þat ok flestir
kalla, at betr sé standanda ríkit, at ek stýri en þú
afgamall ok mannskaparlauss. En með því at þér þykkir nokkur
mótgerð í því at láfa ríkit, þá skal ek þat veita þér í móti
at ganga at eigá dóttur þína Húnvöru, en ef þér líkar þá
eigi, þá mun ek drepa þik, en eiga ríkit ok hafa Húnvöru
fyrir frillu." Konungi þótti nú at höndum kominn vandi
mikill, því at allt fólk varð hryggt við tal þeira. Konungr
mælti þá: "Mér þykkir ráð, at vit vitum, hverju hún vill
svara." Hárekr kvað sér þat vel líka. Var þá sent eptir
Húnvöru, ok þetta var borit upp fyrir henni. Hún mælti: "Vel
lízt mér á þenna mann, en verða þykki mér mega, at mér verðr
hann stórr í skapsmunum, en fullkosta er mér í honum í allan
máta, en þó vil ek at því spyrja, hvárt ekki skal til
undanlausnar." - "Eigi skal þat," segir Hárekr, "ef konungr
vill gangá á hólm við mik at þriggja nátta fresti eða fá
mann fyrir sik, þá skal sá ráða öllum hlutum, er annan
fellir á hólm." - "Víst mun þat," segir Húnvör, "at sá mun
engi fást, at þik sigri í einvígi, en þó mun ek því játa."
Hárekr snýr síðan út, en Húnvör fór til skemmu ok grét sárt.
Konungr spurði eptir sína menn, hvárt engi vildi vinna þat
til ráðahags við dóttur sína at berjast vildi Hárek. En þótt
ráðit þætti gott, vildi engi til vinna, því at öllum þótti
víss dauðinn. Töluðu þat ok margir, at þetta væri henni
makligt, svá mörgum sem hún hefði frá vísat, ok mundi nú
lægjast metnaðr hennar, ef hún skyldi eiga Hárek.
Eymundr hét
þjónustumaðr hennar. Hann var henni hollr ok trúr í öllum
ráðum. Þenna kallaði hún til þegar um daginn ok mælti: "Ekki
mun tjá kyrru fyrir at halda. Vil ek senda þik, skaltu taka
skip ok róa til eyjar þeirar, er liggr út undan Ullarakri,
er Vífilsey heitir. Þar stendr bær í eynni. Þangat skaltu
fara ok koma þar annat kveld um dagsetrs skeið. Skaltu ganga
inn í bæinn vestri dyrr, ok er þú kemr inn, muntu sjá,
roskinn mann hvatligan ok aldraða konu. Ekki mun þar fleira
manna. Son
eiga þau, er Víkingr heitir. Hann er nú fimmtán vetra, manna
gerviligastr. Eigi mun
hann á vaðbergi vera. Annathvárt munum vér þaðan fá
leiðrétting várra mála, ella þykki mér seinligt um. Láttu
ekki sjá þik, en ef svá kann til at bera at þú sjáir inn
þriðja manninn, þá kasta þú þessu bréfi í kné honum ok far
síðan heim."
Eymundr
bregðr við skjótt ok ferr á skip við tólfta mann ok kemr í
Vífilsey, en gengr einn á land ok til bæjar ok finnr
eldaskálann ok stendur at hurðarbaki. Bóndi sitr við eld ok
húsfreyja. Lízt honum bóndi drengiligr. Fölski var fallinn á
eldinn, ok sá eigi glöggt. Húsfreyja tók til orða: "Þat ætla
ek, Vífill minn, at okkr dugi, at Víkingr, sonr okkar, komi
fram, því at engir munu koma í móti, ok er skjótt komit at
því, er hólmstefnan á at vera Háreks." - "Þat þykki mér eigi
ráð, Eimyrja," segir hann, "því at sonr okkarr er ungr ok
álitalítill, framgjarn ok óforsjáll. Er þat bráðr bani hans,
ef hann lætr ginna sik til at berjast við Hárek, en þó muntu
þessu ráða." Litlu síðar spratt upp hurð at baki bónda, ok
gekk þar fram maðr furðuliga mikill vexti ok settist niðr
hjá móður sinni. Eymundr varpaði bréfinu í kné Víking ok
hljóp út síðan ok til skips ok kom til Húnvarar ok segir
sitt erendi. Hún segir, at auðna mundi ráða. Víkingr tók
bréfit, ok var þar á kveðja konungsdóttur ok þat með, at
hann berðist við Hárek járnhaus ok hún mundi ganga með
honum. Víkingr brá lit við, ok er Vífill sá þat, þá spurði
hann, hvat þat væri. Víkingr sýndi honum bréfit. "Þat vissa
ek," segir Vífill, "ok hefði betra verit, at ek hefði ráðit
áðan, Eimyrja, eða hvat ætlar þú til?" Víkingr segir: "Mun
eigi gott at frelsa konungsdóttur?" Vífill mælti: "Þat er
þinn bráðr bani, ef þú berst við Hárek." - "Til þess skal
hætta," segir Víkingr. "Ekki mun þá verða við gert," segir
Vífill, "en segja má ek þér frá ætt hans ok honum sjálfum.
III. KAPÍTULI.
Tírus inn mikli var konungr yfir
Indíalandi. Hann var ágætr höfðingi sakir allra hluta. Hann
átti ser ágæta drottning ok eina dóttur barna, er Tróna hét.
Hún var allra kvenna fríðust, ólík flestum konum fyrir sakir
vizku; bar hún af öllum konungadætrum.
Þann mann
er at nefna til sögunnar, er Kolr hét. Margt gott er af
honum at segja, þat fyrst, at hann var stórr sem jötunn,
ljótr sem fjándinn ok svá fjölkunnigr, at hann fór í jörðu
ok á ok límdi saman stóð ok stjönur. Hann var svá mikil
hamhleypa, at hann brást í ýmissa kvikenda líki. Hann fór
ýmist með vindum eða í sjó. Hann hafði svá mikinn hring á
herðum, at ef hann stóð réttr, bar hæra kryppuna en höfuðit.
Hann fór til Indíálands með mikinn her ok felldi Tírus frá
landi, en gekk at eiga Trónam ok tók undir sik land ok þegna
ok gerðist konungr yfir. Hann átti mörg börn við Trónu, ok
brá þeim meir í föður ætt en móður.
Kolr var
kallaðr kroppinbakr. Hann átti þrjá kostgripi: Þat var
sverð, svá góðr gripr, at ekki var betra borit í þann tíma.
Sverðit hét Angrvaðíll. Annarr gripr var gullhringr, er
Glæsir hét. Þriði var horn. Þat var náttúra drykkjar þess,
er í var neðra gólfi, at hverr, sem af drakk, fekk vanheilsu
þá, er lepra heitir, ok óminni svá mikit, at hann mundi
engan þann hlut, sem áðr hafði verit, en ef drukkit var af
efra hlut hornsins, þá bættist þegar.
Elzt barn
þeira var Björn blátönn. Tönn hans var blá at lit ok stóð
hálfrar annarrar alnar fram ór munni hans. Opt banaði hann
þar með mönnum í bardögum eða þá hann var reiðr. Dís hét
dóttir Kols. It þriðja barn þeira hét Hárekr. Þá hann var
sjau vetra, var hann sköllóttr um allt höfuð. Hauss hans var
svá harðr sem stál. Því var hann járnhauss kallaðr. It
fjórða barn þeira hét Ingjaldr. Vörr hans in efri var alnar
löng frá nefi. Því var hann kállaðr Ingjaldr trana. Þat var
gaman þeira bræðra, þá þeir váru heimá, at Björn blátönn
hjó, sem hann gat, tönn sinni í haus Háreki, bróður sínum,
ok skaðaði hann ekki. Ekki festi vápn á vörr Ingjalds trönu.
Kolr kroppinbakr lét seiða til þess, at ekki vápn skyldi at
bana verða öllu hans afsprengi utan sverðit Angrvaðill. Ekki
járn bítr þau annat.
En þá Kolr
var fullgamall, dó hann illuni dauða. Þá var Tróna vanheil
ok varð léttari ok átti son, er Kolr hét eptir föður sínum.
Hann var svá líkr föður sínum sem hann var honum skyldr.
Þegar Kolr var vetrgamall, var hann mjök illskiptinn við
ungmenni. Var hann kallaðr Kolr inn krappi. Dís giftist
Jökli járnhrygg Hann var blár berserkr. Þau
systkin skiptu arfi eptir föður sinn. Hlaut Dís hornit, en
Björn blátönn sverðit, Hárekr hringinn, Ingjaldr konungdóm,
en Kolr lausafé. Þrim vetrum eptir dauða Kols konungs
giftist Tróná Herfinni jarli, syni Hróðmars konungs af
Marseralandi, ok átti son við henni á fyrsta vetri, er
Framarr hét. Hann var
efniligr ok ólíkr bræðrum sínum.
Nú þykki
mér svá," segir Vífill, "at þú hættir eigi lífi þínu undir
heljarmann þenna, sem engi bíta járn." - "Eigi skal þat,"
segir Víkingr, "til skal hætta, hversu er ferr." Ok er
Vífill sér, at honum er alvara í at berjast við Hárek, þá
mælti hann: "Enn má ek segja fleira af Kolssonum: Vit Véseti
höfðum landvörn með Háloga konungi. Heldum vit í hernað á
sumrum. Þat var eitt sinn, at vit mættum Birni blátönn í
Græningjasundi, ok börðumst vér með því móti, at Véseti sló
með kylfu sinni á hönd Birni, svá at sverðit fellr ór hendi
honum, ok náða ek þá sverðinu, ok keyrða ek hann í gegnum,
ok lét hann svá líf sitt. Hefik borit síðan sverðit ok nú
vil ek gefa þér þat, frændi." Hann sótti þá sverðit ok fekk
Víking. Honum leizt vel á sverðit.
Síðan bjóst
Víkingr ok fór einn á báti. Þann sama dag kom hann til
konungs hallar, er hólmstefnan átti at vera. Var þar allt
tvist ok daprt. Gekk Víkingr fyrir konung ok kvaddi hann.
Konungr spyrr hann at nafni. Víkingr segir til it sanna.
Húnvör sat á aðra hönd konungi. Víkingr spyrr, hvárt hún
beiddi hann at koma þar. Hún segir þat satt vera. Víkingr
spyrr, með hverjum hætti hann skal á hólm ganga við Hárek.
Konungr mælti: "Þú skalt eiga dóttur mína með sæmiligum
mundi." Þessu játar víkingr. Fastnar hann ser þá Húnvöru.
Þótti flestum sem feigð mundi kalla at Víking, ef hann
berðist við Hárek.
IV. KAPÍTULI.
Síðan fór Víkingr til hómsins. Fylgdi
konungr honum með hirð sinni. Þar kom Hárekr ok spyrr, hverr
við sik skyldi berjast. Víkingr gekk fram ok mælti: "Hér er
sjá." Hárekr mælti: "Lítilræði þykki mér at fella þik at
velli, því af ek veit, at þú ert dauðr, ef ek slæ þik með
hnefa mínum." - "En ek ætla, at þú telir tormerki á at
berjast við mik," segir Víkingr, "er þú æðrast, er þú sér
mik." Hárekr Segir: "Eigi er þat, ok þarf ek at forða lífi
þínu, er þú vilt sjálfr ganga í opinn munn heljar, ok högg
þú fyrri, seim hólmgöngu lög eru til, því at ek hefi einvígi
boðit, en ek mun standa kyrr fyrir á meðan, því at óhræddr
er ek fyrir því, at mik muni þat saka." Víkingr brá nú
Angrvaðli, ok vai því líkt sem elding brygði af honum. En er
Hárekr sá þat, mælti hann: "Við þik skyldi ek aldri barizt
hafa, hefðak vitat, at þú hefðir Angrvaðil haft. Er því
líkast, at svá fari sem faðir minn sagði, at vér systkin
munum skammlíf verða nema sá einn, er hans nafn bæri. Var
þat it mesta slys, er Ángrvaðill gekk ór várri ætt." Ok í
því hjó Víkingr ofan í haus Háreki ok klauf hann allan at
endilöngu, svá at sverðit hljóp niðr í jörðina allt at
hjöltum. Konungs menn æptu þá sigróp mikit. Fór konungr heim
til hallar með fagnaði. Var þá um talat, at við brullaupi
skyldi búast, en Víkingr sagðist eigi þat vildu, --"skal hún
sitja í festum þrjá vetr, en ek skal fara í hernað". Var nú
svá gert, at Víkingr helt ór landi með tveimr skipuin, ok
tókst þat vel, því at hann hafði sigr í hverri orrostu. Ok
er hann hafði tvá vetr í víkingu verit, lagði hann um
haustit at ey nokkurri. Þá var veðr gott ok hiti mikill.
V. KAPÍTULI.
Þenna sama dag gengr Víkingr á land
einn at skemmta sér. Hann snýor til skógar. Varð honum þá
varmt mjök. Ok er hann kom í eitt rjóðr fagrt, settist hann
niðr ok sér, hvar kona gengr. Hún var harðla fögr. Hún gekk
at honum ok heilsar upp á hann harðla sæmiliga, en hann tók
henni vel. Þau töluðust við langa stund, ok fór ræða þeirá
heldr vinsamliga. Hann frétti hana at nafni, en hún kvaðst
Sólbjört heita Hún spyrr, hvárt hann þyrsti ekki, því at
hann hafi langt gengit til. Víkingr kvað þat eigi verá. Hún
tók horn undan yfirhöfn sinni ok bauð honum at drekka, en
hann tók við ok drakk ok eptir þat syfar hann ok hallast þá
í kné Sólbjartar ok svaf. En er hann vaknar, vár hún öll í
burtu. Honum var heldr orðit kynlight við drykkinn. Hann
hafði hroll mikinn í búknum. Veðrit var gustkalt, ok nær
mundi hann engan hlut, sem aðr hafði verit, en sízt til
Húnvarar. Fór hann til skips ok helt í burt. Tók hann þá
krankleika mikinn ok Iagðist í rekkju af sótt þeiri, er
líkþrá heitir. Heldu þeir víða fyrir land fram, því at þeir
vildu hvergi ílendast. En er hann hafði tólf mánuði legit í
þessum sjúkleika, tók mjök at honum at þrengja, ok fellu
mörg sár á líkam hans.
Þat var
einn dag, at þeir lögðu at landi, at þeir sáu sjau skip
sigla fyrir höfnina. Ok er þeir fundust, spurðu hvárir aðra
at nafni. Víkingr sagði til sín, en sá nefndist Hálfdan, er
fyrir var, ok vera Ulfsson. Hálfdan var stórr maðr ok
sterkligr, ok þegar hann veit, hversu háttat er Víking, gekk
hann á skip til Víkings, ok var þá lítill máttr hans.
Hálfdan spyrr, hversu at hefði borizt um mein hans. Víkingr
segir allt, sem orðit hafði. Hálfdan svarar: "Þar hefir
hamhleypan Dís Kolsdóttir komit með metum sínum. Þykki mér
seinligt at réttá sinn hluta á henni, því at hún mun
þykkjast hafa hefnt Háreks járnhauss, bróður síns. Nú vil ek
bjóða þér fóstbræðralag ok vita, hvárt vit getum ekki hefnt
á Dísi." Víkingr svarar: ",Enga ván veit ek mér á því at
fyrir koma Dísi eða Jökli járnhrygg, bónda hennar, sakir
vanmættis míns, en svá lízt mér á þik, at þó at ek væri vel
til reika, væri mér þetta vel boðit sakir karlmennsku
þinnar." Var þetta nú staðfest, at þeir gerðust nú
fóstbræðr.
Hálfdan
átti dreka stóran, ok var hann kallaðr Járnbarði`. Hann var
allr járni varðr fyrir ofan sjó, borðhár ok inn bezti gripr.
Ekki höfðu þeir þar lengi verit, áðr þeir fóru burt ok heim
í Svafá. Minnkáði þá mátt Víkings, svá at hann gerðist
banvænn. En er þeir kómu við land, gekk Hálfdan einn frá
skipum, þár til hann kom í rjóðr eitt. Þar
stóð steinn einn stórr. Hann
gekk at honum ok klappar á með sprota sínum. Þar gekk út
dvergr sá, er þar átti heima, er Litr hét. Þeir váru vinir
miklir. Hann heilsar honum blíðliga ok fréttir, hvat at
erendum væri. Hálfdan segir: "Nú þykki mér mikit á liggja,
fóstri, at þú gerir nú erendi mitt." "Hvat er þat fóstri
minn?" segir Litr. "Ek vilda, at þú næðir horninu góða Dísar
Kolsdóttur." "Kosta þú," segir Litr, "því at þat er minn
bani; ef ek leita við þát, en ek fæ þat ekki þess heldr, því
at þú veizt, at ekki tröll er slíkt í veröldinni sem Dís."
"Hér þykki mér á liggja nú," segir Hálfdan. "Hví mun ek þá
eigi hætta," segir Litr, "þótt ek gefi mitt líf við?" - "Vel
muntu gera," segir Hálfdan. Skildu þeir þá at sinni. Gekk
Hálfdan þá til skipa ok dvaldist þar um hríð.
VI. KAPÍTULI.
Nú er at segja frá Hringi konungi, at
hann sitr í sínu veldi ok Húnvör, dóttir hans, eptir fall
Háreks járnhauss. Þótti öllum þat mikit þrekvirki verit
hafa. Þessi tíðendi spurðust til Indíalands, ok þótti
Ingjaldi trönu mikit fráfall hans. Tók hann at skera upp
herör ok sendi um allt landit ok safnaði múg ok mmargmenni.
Margar óþjóðir hafði hann í her sínum ok stefndi öllum
þessum her til Svíþjóðar. Eigi kemr njósn fyrir honum. Hann
býðr konungi til bardaga. Hann bregðr við skjótt ok hefir
fátt manna, ferr þó til bardaga, ok verða þar skjót
umskipti. Þar fell Hringr konungr ok öll hans hirð, en
Ingjaldr tók burt Húnvöru ok hafði til lndíalands. Jökull
járnhryggr leitar at þeim fóstbræðrum ok vill hefna Háreks,
mágs síns. Nú er þar til at taka, at þeir Víkingr ok Hálfdan
eru í Svafa. Þá er liðnar váru sjau nætr, kemr Litr til móts
við Hálfdan ok hefir hornit. Verðr Hálfdan nú glaðr ok ferr
til Víkings, ok þótti flestum þá lítit at honum. Hálfdan
dreypir þá á varrir honum af inum efra hlut hornsins. Raknar
Víkingr þá við, ok er hann tók at magnast, var því líkt sem
hann vaknaði af svefni. En svá fell óhreinendi burt af honum
sem hreistr af fiski, þar til er honum batnar dag frá degi,
til þess er hann var heill.
Þá bjuggust
þeir í burt af Svafa ok heldu norðr fyrir Bálagarðssíðu. Sáu
þeir þar átján skip ok öll stór, tjölduð svörtum tjöldum.
Hálfdan mælti: "Hér trúi ek fyrir liggja Jökull járnhryggr
ok hamhleypan kona hans. Veit ek eigi, hversu þau Litr hafa
skilit. Var hann mjök máttlauss. En nú mun ráð at halda til
bardaga. Skal bera fjárhlut af skipum, en grjót í staðinn."
Var nú svá gert. Greiddu þeir síðan harðan atróðr ok fréttu
hverir fyrir ætti at ráða. Jökull segir til sín ok spyrr,
hverir þeir væri. Hálfdan ok Víkingr segja til sín. Þarf þá
eigi at sökum at spyrja. Tóku nú til bardaga. Var orrosta in
ákafasta. Sneri mannfallinu á þá fóstbræðr, því at Jökull
var stórhöggr. Þá réð Víkingr til uppgöngu á dreka Jökuls ok
Hálfdan þár eptir honum. Var þá mikit mannfall á drekanum.
Mættust þeir Jökull ok Hálfdan ok áttust við vápnaskipti, ok
var Jökull sterkari, en þó kom Hálfdan sverðshöggi á Jökul
um þvert bakit, ok beit ekki á. Var Jökull þó í engri
brynju. Ok í því kom Víkingr at ok hjó til Jökuls. Þat högg
kom á öxlina ok leysti frá síðuna ok höndina ok báða fætrna,
en annan fyrir ofan kné. Fell Jökull þá ok var eigi dauðr ok
mælti: "Vissa ek þat, er Dís var horfin at heillum, at mikit
illt mundi at baki vera. Var þat fyrst, at ófagnaðrinn Litr
sveik hana ok kom þar við metum sínum at stela horninu frá
henni, en meiddi hana, ok liggr hún nú í rekkju af viðreign
þeira, enda þætti mér ván, at hann mundi ekki gott hafa af
fengit. Mundi eigi svá farit hafa, ef hún hefði verit á
fótum. En þat hlægir mik, at þit hafið eigi náð Húnvöru
konungsdóttur af Ingjaldi trönu, mági mínum." Litlu síðar
deyr hann. Var þar þá æpt sigróp ok gefin grið þeim mönnum,
er græðandi váru. Tóku þeir þar mikit herfang, en fundu á
landi Dísi ódauða at eins af sameign þeira Lits. Þeir tóku
hana ok drógu belg á höfuð henni ok grýttu hana til heljar.
Síðan heldu þeir heim í Svafa ok létu græða menn sína. Ok þá
er þeir váru búnir með fjögur ok tuttugu skip, öll vel búin
at mönnum ok vápnum, lýstu þeir því, at þeir ætla at halda
til Indíalands.
VII. KAPÍTULI.
Ingjaldr trana hefir mikinn viðbúnað,
lét styrkja borgarveggi ok safnar at sér múg ok margmenni ok
illþýði. Þegar þeir fóstbræðr koma við land, brenna þeir ok
herja. Var allt hrætt við þá. Gera þeir hervirki it mesta,
áðr Ingjaldr fréttir. Ferr hann nú í móti þeim, ok er þeir
fundust, tóku þeir til bardaga. Í enga þóttust þeir Hálfdan
ok Víkingr komit hafa slíka mannraun. Þeir fóstbræðr dugðu
mannliga, en er á leið bardagann, sneri mannfallinu á
Ingjald. Stóð þessi orrosta fjóra daga. Þar kom um síðír, at
Ingjaldr stóð einn upp. Kómu þeir engu sári á hann, ok
náliga þótti þeim hann fara í lopti sem á jörðu. Þar kom um
síðir, at þeir báru at honum skjöldu ok handtóku hann. Var
hann þá settr í fjötur ok bogastrengr á hendr honum. Var þá
svá myrkt af nótt, at þeim þótti eigi veganda at honum, en
Víkingr vill eigi náttvíg vega. Þeir hlupu í borgina ok tóku
Húnvöru ok Ingibjörgu ok fluttu til skipa ok lágu þar um
nóttina, en um morguninn váru varðmenn dauðir, en Ingjaldr a
burtu, en járnin lágu eptir óbrotin, en bönd óleyst. Ekki
sást járnafar á varðmönnum. Þótti Ingjaldr hafa sýnt
trölldóm sinn. Drógu nú upp segl ok sigldu í haf ok heim til
Svíþjóðar. Lét Víkingr þá búast við brullaupi ok gekk at
eiga Húnvöru. Þá hafði Hálfdan uppi orð sín ok bað
Ingibjargar jarlsdóttur. Var þá send orð Herfinni jarli á
Ullarakr. En er jarl kom, tók hann þessu vel. Var þat at
ráðum gert, at Hálfdan fekk Ingibjargar, ok var þegar við
veizlu búizt ok gerr samgangr þeira. Sátu
þeir þar um vetrinn. At sumri lögðu þeir í hernað ok höfðu
tíu skip ok herjuðu um Austrveg ok varð gott til fjár ok
heldu heim at hausti. Þrjú sumur váru þeir í hernaði ok
heldu heim at vetrum. Váru
engir menn frægri en þeir.
Þat var
eitt sumar, at þeir heldu til Danmerkr. Herjuðu þeir þar ok
lögðu inn á Limafjörð. Þar sáu þeir liggja níu skip, dreka
it tíunda. Þeir lögðu þegar at skipunum ok spyrja, hverr
fyrir réði. Hann nefndist Njörfi, --"ok á ek at ráða fyrir
Upplöndum í Noregi. Hefik nú tekit við föðurleifð minni, en
hvert er heiti þeira, er til eru komnir?" Þeir segja til
sín. Hálfdan segir: "Ek mun bjóða yðr kosti tvá sem öðrum
víkingum, at þér leggið af fé yðvart, skip ok vápn, en
gangið lausir á land." Njörfi svarar: "Þat þykki mér harðr
kostr. Mun ek heldr kjósa at verja fé mitt ok falla með
drengskap, ef þess verðr auðit, heldr en flýja félausum með
svívirðing, þott þér hafið lið meira ok skip fleiri ok
stærri." Víkingr segir: "Ekki skal hafa ódrengskap við ok
leggja at yðr fleirum skipum en þér hafið, ok skulu hjá
liggja fimm vár skip." Njörfi segir: "Þat er drengiliga
mælt." Bjuggust þeir þá til orrostu ok tóku til bardaga ok
börðust um stafna á skipum sínum. Var þar in ákafasta sókn,
því at Njörfi barðist alldjarfliga, en þeir fóstbræðr gengu
hart fram. Þrjá daga börðust þeir. Þóttust menn eigi vita,
hvárir sigrast mundu. Víkingr mælti: "Er mikit fé á skipum
yðrum?" Njörfi kvað þat eigi vera, -- "því at þar, sem vér
höfum herjat í sumar, hafa bændr flúit undan með fé sitt.
Hefir því orðit lítit til fjár." - "Óvitrligt þykki mér
þat," segir Víkingr, "at berjast ekki nema fyrir kapp eitt
ok spilla þar til margs manns blóði, eða viltu, at vit gerum
félag með okkr?" "Gott mun mér við þik félag at leggja,"
segir Njörfi, "þótt þú sért eigi konungborinn. Veit ek, at
faðir þinn var jarl ok ágætr maðr. Vil ek með því
fóstbræðralag binda, at þú heitir jarl, en ek konungr, sem
vit erum til bornir, hvárt vit erum í mínu ríki eða öðrum."
Hálfdan þagði hjá, er þeir töluðust við. Víkingr spyrr, hví
hann væri svá tillagafár. Hálfdan mælti: "Mér þykkir sem vel
sé, þótt þit játið slíku, en eigi kemr mér þat á óvart, þótt
þú kennir nokkurn þunga af einhverjum þeim, er Njörfi er
nástæðr. Vil ek hér engan hlut í eiga, hvárki letja né
fýsa."
Var þetta
gert, at Njörfi ok Víkingr sættust ok sórust í fóstbræðralag
eptir þvílíkum skildaga sem aðr var sagt ok lögðu í hernað
um sumarit ok öfluðu mikils fjár ok skildu at hausti Helt
Njörfi til Noregs en Víkingr til Svíþjóðar. Var Hálfdan í
ferð með honum. en er Víkingr hafði eigi lengi heima verit,
tók Húnvör sótt ok andaðist. Þau áttu eptir einn son, er
Hringr hét. Hann óx upp í Svíaveldi, þar til sem hann var
fulltíða at aldri, ok varð þar konungr ok var skammlífr, ok
er margt manna frá honum komit. En þeir lágu í hernaði hvert
sumar fóstbræðr ok urðu frægir ok safna fjolda skipa, svá at
þeir höfðu fjóra tigi skipa.
VIII. KAPÍTULI.
Þat er at segja frá Ingjaldi trönu, at
hann safnar ógrynni hers ok leitar at þeim fóstbræðrum,
Víkingi ok Hálfdani. Þat var eitt sumar, at þeir fundust í
Austrvegi. Hafði Ingjaldr fjóra figi skipa. Slær þar í
bardaga. Berjast þeir svá, at ekki mátti í milli sja, hvárir
vinna mundu. Um síðir réð Víkingr til uppgöngu á dreka
Ingjalds ok Njörfi þegar eptir honum ok Hálfdan, ok ruddust
um fast, svá at þeir drepa hvern mann eptir annan. Þá veðr
Ingjaldr aptr eptir drekanum ok hafði atgeir stóran at vega
með. Sóttu þeir fóstbræðr nú at Ingjaldi, ok var þat lengi
dags, at þeir kómu engu sári á hann, ok þá er Ingjaldi þótti
fast at herða, stökk hann fyrir borð ok Njörfi ok Hálfdan
eptir honum, ok leggjast hvárir, er meira geta. Víkingr
létti eigi fyrr en hann hafði drepit hvern mann á drekanum.
Síðan hljóp hann í bát ok reri til lands. Ingjaldr lagðist
þar til, er hann kemst at landi. Þá kómu þeir framan í
lágarða Hálfdan ok Njörfi. Ingjaldr greip upp stein ok
fleygði til Hálfdanar, en hann skýtr sér undan í kaf. Njörfi
komst,á land í því ok Hálfdan í öðrum stað. Sóttu þeir at
Ingjaldi í ákafa, ok er þat hafði gengit lengi, þá heyrðu
þeir gný mikinn. Litu þeir þangat, sem þeim heyrðist
gnýrinn, en er þeir litu aptr, var Ingjaldr horfinn, en í
staðinn kominn grimligr göltr ok lét ekki ógert. Sótti hann
þá at þeim, svá at þeir máttu ekki annat gera en verja sik.
Ok er þat hafði gengit nokkura stund, sneri göltrinn at
Hálfdani ok greip allan kálfann af vinstra fæti honum. I því
kom Víkingr at ok höggr um þvera burstina á geltinum, svá at
í sundr tók hrygginn. Sáu þeir, át Ingjaldr lá þar dauðr.
Tóku þeir síðan eld ok brenndu hann upp at köldum kolum;
fóru nú til skipa sinna ok binda sár Hálfdanar.
Eptir þat
halda þeir í burt ok norðr til eyjar þeirar, er Þruma
heitir. Þar réð fyrir sá maðr, er Refill hét, sonr Mæfils
sækonungs. Hann átti þá dóttur, er Finna hét. Hún var kvenna
fríðust ok bezt at sér ger um alla hluti. Hálfdan bað
hennar, ok með atgangi Njörfa konungs, en vaskleika Víkings,
fekk hann þetta ráð. Léttu þeir fóstbræðr þá hernaði sínum.
Settist ok Njörfi konungr at ríki sínu. Staðfestist Víkingr
þar ok varð jarls hans, en Hálfdan gerðist hersir ríkr ok
bjó á þeim bæ, er í Vágum hét. Þár var stórr fjallvegr í
millum, er Víkingr jarl átti fyrir at ráða. Heldu þeir sinni
vináttu, meðan þeir lifðu, en færa var með þeim Hálfdani ok
Njörfa.
IX. KAPÍTULI.
Sá konungr réð fyrir Firðafylki, er
Óláfr hét ok var Eysteinsson, bróðir Önundar, föður Ingjalds
illráða. Allir váru þeir ótryggvir ok illir viðrskiptis.
Hann átti sér dóttur þá, er Bryngerðr hét. Njörfi fekk
hennar ok hafði hana með sér ok átti við henni níu sonu:
Jökull var elztr þeira bræðra, Óláfr bét annarr, Grímr,
Geitir, Teitr, Tyrfingr, Björn, Geirr, Grani ok Tóki. Þeir
váru allir efniligir menn. Þó var hann svá mikill, at hon
alla atgervi. Metnaðarmaðr var hann svá mikill, at honum
þótti ekki koma til jafns við sik. Óláfr gekk næst honum um
allar íþróttir, en óeirinn ok ódæll um allt ok
ójafnaðarfullr. Svá mátti kalla þá alla bræðr, ok váru
miklir menn fyrir sér.
Víkingr
átti ok níu sonu: Þorsteinn hét inn elzti sonr hans, annarr
Þórir, Finnr, Úlfr, Steinn, Hrómundr, Finnbogi, Eysteinn ok
Þorgeirr. Váru þeir efniligir menn ok íþróttamenn miklir. Þó
var Þorsteinn fyrir þeim um alla hluti. Hann var manna mestr
ok sterkastr, vingóðr ok vinfastr, tryggr ok trúr í öllum
hlutum, seinþreyttr til allra vandræða, en galt grimmliga,
ef hans var leitat. Varla þóttust menn vita hversdagliga,
hvárt honum þótti vel eða illa, þótt mót honum væri gert, en
löngu síðar lét hann sem nýgert væri. Þórir var skjótlyndr
ok ákafamaðr inn mesti. Svall honum allt á æði, ef honum var
mein gert eða í móti skapi. Sást hann ok ekki fyrir, við
hverja sem um var at eiga eða hvat eptir kom, ok lét þat
allt verða fram at ganga, er honum kom í hug at gera. Allra
manna var hann fimastr á alla leika ok manna sterkastr. Hann
gekk næst Þorsteini, bróður sínum.
Þessir ungu
menn óxu upp allir senn í ríkinu. Á fjallveg þeim, er millum
var byggða Víkings ok Hálfdanar, var ein gjá furðu djúp.
Þrjátigi alna var þar yfir gjána, er stytzt var. Kómust þar
engir menn yfir, ok því váru engir vegir yfir þat fjall. Þat
höfðu þeir Njörvi konungr ok Víkingr jarl ok Hálfdan prófat,
hversu þeim gekk at hlaupa yfir gjána, ok gekk Víkingr í
öllum herklæðum sínum, en Njörfi bjó sik sem léttligast til,
en Hálfdan með því einu, at Víkingr tæki í móti honum.
Sátu þeir
nú állir um kyrrt langan tímá. Rénaði aldri vinátta þeira
Víkings jarls ok Njörfa konungs.
X. KAPÍTULI.
Þeir Njörfi ok Víkingr gerðust gamlir
at aldri. Tóku synir þeira mjök at vaxa. Jökull gerðist
ofstopamaðr mikill ok óeirinn um alla hluti. Nær var um aldr
þeira Njörfasona ok Víkingssona. Váru þá, er þessi saga
gerðist, inir yngstu tólf vetra, en þeir Þorsteinn ok Jökull
á tvítugs aldri. Þeir lögðu leika með sér Njörfasynir ok
Víkingssynir, ok gekk engu verr Víkingssonum. Á því lék
konungssonum mikill metnaðr. Var Jökull í því sem öllu öðru
inn kappsamasti. Var þat auðsét, at Þorsteinn eirði undan í
öllum hlutum. Ekki varð Þorsteini þat til ámælis. Þorsteinn
bar langt af bræðrum sínum ok öllum öðrum, þeim er menn til
vissu. Hafði Víkingr jarl varat við sonu sína, at þeir
skyldi eigi halda til kapps við konungssonu um neiná leiká,
spará heldr afl sitt ok framgirni.
Þat var
einn dag, at þeir höfðu knattleika konungssynir ok
Víkingssynir. Gekk þá enn með miklu kappi fyrir þeim
Njörfásonum. Hlífðist Þorsteinn þá enn við eptir vanda. Þeim
Jökli var skipat saman, en þeim Óláfi ok Þóri ok svá,
hverjum sem aldr hafði til. Gekk nú svá um daginn. Þat bar
til, at Þórir setti niðr knöttin svá hart, at hann stökk
yfir Óláf ok kom fjarri niðr. Óláfr reiddist þá ok þotti
Þórir gera leik til sín. Sótti hann þá knöttinn. En er hann
kom aptr, váru menn í leysingu ok ætluðu heim at fara. Óláfr
sló þá með knatttrénu til Þóris, en er hann sá þat, hljóp
hann undir höggit, ok kom tréit í höfuðit, ok sprakk
fyrirÞorsteinn hljóp þá í milli ok fleiri menn aðrir. Urðu
þeir þá skildir. Jökull mælti: "Eigi mun yðr þetta mikils
þykkja vert, þótt Þórir fengi einn hnekkistikil í höfuðit."
Þórir roðnaði við orð Jökuls, ok skildu við svá búit. Þórir
mælti þá: "Mér hafa legit eptir glófar mínir. Mun Jökull
virða mér til hræðslu, ef ek þori ekki at sækja þá."
Þorsteinn mælti: "Eigi þykki mér þat ráð, at þit Óláfr
finnizt." - "Fara mun ek sem áðr," segir Þórir, "því at þeir
eru heim farnir." Þórir gekk þá snúðigt aptr, ok er hann kom
aptr á leikvöllinn, váru þeir allir á burt. Þórir gekk þá
heim á veg til hallarinnar. Þat var allt jafnsnemma, at
konungssynir kómu heim til hallarinnar ok stóðu undir
hallarveggnum. Þórir snaraðist þá at Ólafi ok lagði at honum
miðjum með spjóti, svá at í gegnum stóð. Snerist hann þá á
burt, ok festu þeir eigi fang á honum. Styrmdu þeir þá yfir
Óláfi dauðum, en Þórir fór, til þess er hann fann bræðr
sína. Þorsteinn spyrr þá: "Hví er blóð á spjóti þínu,
frændi?" "Því," segir Þórir, "at ek veit eigi, nema hann
Óláfr hafi skeinzt á oddinum." - "Þá muntu segja hann
dauðan," segir Þorsteinn. "Mér þykkir verða mega," segir
Þórir, "þótt Jökull sé atgervismaðr um flest, at þó fái hann
eigi grætt Óláf, bróður sinn." - "Illa er nú orðit," segir
Þorsteinn, "því at ek veit, at föður mínum mislíkar."
En er þeir
kómu heim, var Víkingr jarl úti ok var allfálátr. Hann
mælti: "Svá fór sem mik varði um þik, Þórir, at þú mundir
mestr ógæfumaðr af öllum mínum sonum. Þykkir mér þú nú þat
hafá sýnt, er þú hefir orðit at bana sjálfum
konungssyninum." - "Þat er nú ráð, faðir, at hjálpa syni
þínum, þótt hann hafi hrapat í ógiftu. Hefir þú nóg brögð
til þess. Þykki mér þú þat enn sýnt hafa, er þú vissir fyrir
víg Óláfs ok sagði þér þat engi." Víkingr sagði: "Eigi vinn
ek þat til lífs Þóris at rjúfa eiða mína, því at vit Njörfi
konungr höfum þat svarit báðir, at hvárr skyldi öðrum trúr
ok hollr bæði leyniliga ok opinberliga. Þat hefir hann
haldit í öllum greinum. Nú vil ek því eigi hafa verr en
hann, at ek haldi stríði í móti honum, því at þat var eitt
skeið, at mér var Njörfi konungr ekki óástfólgnari en synir
mínir. Þarf ok ekki um þat at tala, at ek veiti Þóri enga
hjálp. Skal hann ok burt verða ok koma aldri fyrir mín
augu." Þorsteinn mælti: "Hví munu vér þá ekki allir í burt
fara bræðr, því at ekki munu vér við Þóri skilja? Skal ok
eitt yfir okkr ganga." - "Því ræðr þú, frændi," segir jarl,
"en mikil þykki mér ógifta Þóris, ef þat hlýzt af honum, at
ek missi sonu mína alla ok þar með vináttu konungs, er bezt
er at ser gerr um alla hluti, ok hér með þat lítils er vert,
at ek missi lífit. En þat eina gleðr mik, at enguna mun
lagit verða at standa yfir þínum höfuðsvörðum, en þó mun þér
nær ekit verða, ok muntu þat allt af Þóri hljóta, en þó er
skaði at honum nokkurr fyrir karlmennsku sakir. Nú er hér
sverð, Þorsteinn frændi, er ek vil gefa þér, er Angrvaðill
heitir, ok hefir jafnan fylgt því sigr. Þat tók faðir minn
af Birni blátönn dauðum. Ekki hefik fleira vápna, svá at
afbragð sé á, utan kesju forna, er ek tók af Háreki
járnhaus, ok veit ek, at hún er engum manni vápnfær. Nú ef
þú vilt burt fara, Þorsteinn frændi, þá legg ek þat til með
þér, at þú farir upp til vatns þess, er heitir Vænir. Þar
mun standa bátr einn í hrófi, er ek á. Far á honum í hólm
þann, er liggr í vatninu. Þar mun vera í skáli ok svá mikill
kostr ok klæði, at yðr megi nægja um tólf mánuði. Geymið vel
bátinn, því at ekki eru fleiri skip í nánd."
Síðan
skildu þeir feðgar. Allir höfðu þeir góð klæði ok herklæði,
er faðir þeira hafði fengit þeim áðr þetta varð. Þorsteinn
fór ok bræðr hans, þar til er þeir fundu bátinn, reruí
hólminn ok fundu skálann. Var þar all, nóg þat, er hafa
þurfti, ok settust þar um kyrrt.
XI. KAPÍTULI.
Nú er þar til at taká, at Jökull ok
þeir bræðr sögðu víg Óláfs foður sínum, -- "ok er eigi til
ánnat," segir Jökull, "en safna liði, fara heim at Víking ok
brenna hann inni ok sonu hans alla, ok vær þó varla
fullhefnt Óláfs." Njörfí segir: "Þat banna ek með öllu, at
nokkurt mein sé Víking gert. Veit ek, at þetta eru ekki hans
ráð um líf sonar míns. Eru hér allir saklausir af nema
Þórir. En vit Víkingr höfum svarizt í fóstbræðralag. Hefir
hann þat allt bezt haldit. Skal ek ok engan ófrið efla honum
á hendr. Þykki mér Óláfr ekki at bættari, þótt Þórir sé
drepinn ok aukinn svá harmr Víkingi." Fekk Jökull nú engan
styrk af föður sínum til þessa. Var Óláfr heygðr eptir vanda
fornum. Tók Jökull þá at halda sveit manna. Njörfi konungr
tok fast át eldast, svá át Jökull hafði landvörn at mestu.
Þat var einn dag, at tveir menn gengu fyrir Njörfa, ok váru
báðir í bláum heklum. Þeir kvðdu konung. Konungr spurði þá
af heiti. Annarr nefndist Gautan, en annarr Ógautan. Þeir
beiddu konung vetrvistar. en Konungr sagði: "Illa lízt mér á
ykkr. Mun ek ekki við ykkr taka." Jökull mælti: "Eruð þit
íþróttamenn nokkurir?" Ógautan mælti: "Lítit er allt um þat,
en þó vitum vit fleira en okkr er sagt. "Þá þykki mér ráð,"
segir Jökull, "at þit farið í flokk minn ok verið með mér.
Svá gerðu þeir. Jökull gerði viðþá vel. Þat hafði frétzt til
konungs hallar, at Víkingr hafði rekit burtu sonu sína.
Jökull vildi því ekki trúa ok fór til Víkings með mikit
fjölmenni. Víkingr frétti, hvat hann vildi. Jökull spyrr,
hvat hann vissi til óhappamannsins Þóris. Víkingr kvaðst
hafa rekit þá burt ok þeir væri ekki þar. Jökull beiddist at
rannsaka herbergi. Víkingr lét þat til reiðu, en segir
konung þat eigi ætlat hafa, at hann inundi bregðast sér.
Rannsökuðu þeir húsin ok fundu eigi, sem van var, ok fóru
heim við svá búit. Þótti Jökli illa, er hann spyrr ekki til
þeira bræðra. Jökull mælti þá til þeira Ógautans: "Muntu
ekki víss verðá með listum þínum, hvar þeir bræðr eru niðr
komnir?" "Eigi mun þat," segir Ógautan. "Þú skalt fá okkr
bræðrum eitt hús at sofa í, ok þar skal engi koma fyrr en þú
ok þó eigi fyrr en á þriggja daga fresti." Lét Jökull svá
gra. Var þeim fengin ein skemma at sofa í. Jökull lagði ríkt
við, ef nokkurr nefndi þá, ok skyldi engu fyrir tyo na nema
lífinu. Snemmá þenna dag kom Jökull í skemmuna til þeira
bræðra. Ógautan mælti þá: "Þú ert bráðlátr, Jökull, því at
ek er nývaknaðr, en þó má ek segja þér til Víkingssona. Þú
munt vita, hvar vatn þat er, sem Vænir heitir. Þar stendr í
hólmr ok skáli. Þar eru þeir Víkingssynir." Jökull mælti:
"Ef þetta er sem þú segir, þá sé ek enga ván til, at þeim
verði nát." Ógautan mælti: "Allt þykki mér þér verða sem
móðurlausu barni, ok litlu ætla ek þú orkir, ef þú ert einn
at. Nú vil ek," segir Ógautan, "segja þér, at ek á einn
belg, þann er veðrbelgr heitir, en ef ek hristi hann, þá
stendr ór honum stormr ok vindr með svá stórri grimm ok
kulda, at innan þriggja nátta skal lagðr svá sterkr íss á
vatnit, at ríða skal mega hestum, þótt vili." "Þat er þó
satt at segja," sagði Jökull, "at þú er mikill listarmaðr,
ok má með þessu einu komast í hólmann, því at skip eru ekki
nemá við sjó, ok færir þau engi svá langa veg." Eptir þat
tók Ógautan belg sinn ok hristi. Kom þar ór mikil óveðran
sakir fjúks grimmdar, at engi maðr mátti úti vera. Þótti
mönnum þetta undrum gegna. En at liðnum þremr nóttum var
hvert vatn ok fjörðr lagðr. Jökull safnar mönnum saman, Ok
verða þrír tigir manna. Ekki var Njörfa konungi um þessa
ferð, sagði sér svá hugr um segja, at honum mundi aukast
harmr, en minnka eigi, --"mun ek missa í þessari ferð flesta
alla sonu mína ok marga menn aðra. Mundi svá betr hafa
verit, er ek vildi í fyrstu, at vér hefðim sætzt við Þóri ok
haft vináttu Víkings jarls ok sona hans."
XII. KAPÍTULI.
Nú býst Jökull við þrjá tigi manna ok
at auk Gautan ok Ógautan. Þenna morgun vaknar Þorsteinn í
skála sínum ok mælti: "Vakir þú, Þórir?" - "Vaki ek," segir
hann, "en sofit hefi ek hér til." - "Þat vil ek," segir
Þorsteinn, "at vér búumst burt ór skálanum, þvio at ek veit,
at Jökull kemr hér í dag við marga menn." - "Ekki hygg ek
þat," segir Þórir, "ok vil hvergi fara, eða hvat hefir þú at
marki?" - "Mik dreymdi," segir Þorsteinn, "at hingat runnu
þrjátigi vargar, ok váru sjau bjarndýr ok inn áttundi
rauðkinni, hann var mikill ok grimmligr, ok at auk tvær
refkeilur. Þær fóru fyrir flokkinum ok váru heldr illiligar,
ok á þeim var mér mestr óþokki. Vargarnir sóttu at oss
allir, ok þótti mér þar koma um síðir, at þeir rifu í sundr
alla bræðr mína nema þik einn, ok þó felltu. Marga þótti mér
vér drepa björnuna, en alla drap ek vargana ok ina minni
refkeiluna, enda fell ek þá." - "Hvat ætlar þú merkja draum
þenna?" segir Þórir. "Þat ætla ek," segir Þorsteinn, "at
rauðkinni sá inn stóri sé fylgja Jökuls, en birnirnir sé
fylgjur bræðra hans, en vargarnir munu mér sýnzt hafa svá
margir sem menn munu vera með þeim, þvi at þeir munu hafa
varga hug á oss, en þare at auk váru refkeilur tvær. Þekki
ek ekki þá menn, er þær fylgjur munu eiga. Þat ætlak, at
þeir sé nýkomnir til Jökuls ok niunu verá óþokkasælir af
flestum mönnum. Nú hefik sagt þér þessa ætlan, ok munu vár
skipti svá fara sem mér hefir þótt í svefninum. Vilda ek, at
vér forðuðumst vandræði. " - "Ekki ætla ek þettá nema
draumaskrímsl," segir Þórir, "ok hugarboð þitt, enda væri
eigi ógaman, þótt vér reyndum með oss." - "Ekki þykki mér
svá," kvað Þorsteinn, "ok hygg ek, at ójafnliga sé til
ætlat. Vilda ek, at vér bjuggumst í burt." Þórir kveðst þat
eigi vilja, ok varð svá at vera. Þorsteinn stóð upp ok tók
vápn sin ok svá bræ`/ðr hans allir. Þorir var inn
tómlátasti.
Var þat
allt jafnsnemma, er þeir váru búnir, at Jökull kom át með
menn sína. Tvær dyrr váru á skálanum. Varði Þorsteinn dyrr
aðrar ok þrír bræðr hans, en Þórir aðrar við fimmtá mánn.
Tókst þá sókn in harðasta. Vörðust þeir bræðr hárðlá vel, en
Jökull sótti svá fast át þeim dyrum, sem Þórir var við, at
þá fellu þrír bræðr hans, en einn hrökk ór dyrunum ok
þangat, sem Þorsteinn var. Varði Þórir þá enn nokkuraa stund
dyrrnar, en vildi með engu móti hopa. Snarast hann þá út ór
dyrunum ok komst fram á ísinn hjá þeim. Slá þeir þá hring í
kringum hann, en hann verst ágæta vel En er Þorsteinn sá
þat, hleypr hann út ór skálanum ok bræðr hans, þeir er eptir
lifðu, ofan á ísinn, þar sem Þórir var. Varð þa enn hörð
hríð. Þorsteinn ok Þórir váru mjök stórhöggvir. Þar kom um
síðir at, at allir bræðr Þorsteins váru fallnir nema
Þorsteinn ok Þórir. Fallnir váru ok Njörfa synir allir nema
Jökull ok Grímr. Þorsteinn gerðist þá furðu móðr, svá at
hann gat varla staðit. Sér hann þá, at hann mun falla. Váru
ok allir fallnir nema Gautan ok Ógautan af hinum. Þórir var
þá bæði móðr ok sárr. Þá tók at dimma fast af nótt.
Þorsteinn snarast þá at Gautan ok leggr Angrvaðli í gegnum
hann, enda fellr hann þá í valnum. Stóðu þeir þá þrír upp
Jökull, Grímr ok Ógautan. Leituðu þeir þá Þorsteins í
valnum. Þóttust þeir þá finna hann, en þat var Finnr, bróðir
Þorsteins, því at þeir váru svá líkir, at hvárugan mátti frá
öðrum kenna. Grímr segir Þorstein dauðan. Ógautan segir, at
þat skyldi ekki um grun gera, ok hjó af honum höfuðit, ok
blæddi eigi, því at Finnr var dauðr. Síðan fóru þeir burt ok
heim. Spyrr Njörfi konungr, hversu farit hefði með þeim. Lét
konungr lítt yfir ferð þeira ok kveðst nú hafa fengit meiri
skaðá en þótt hann missti Óláfs, sonar síns, látit nú sjau
sonu sína ok fjölda annarra manna. Settist
Jökull nú um kyrrt.
XIII. KAPÍTULI.
Þat er nú þessu næst, at Þorsteinn
liggr í valnum ok má sér ekki fyrir mæðí, en lítt var hann
sárr. En er á leið nottina, heyrði hann, at vagn gekk eptir
ísnum. Þar næst sá hann, at maðr fylgdi vagninum. Hann
kenndi þar föður sinn. Ok er hann kom at valnum, ruddist
hann um fast ok kastaði þeim dauðu frá sér ok öllum harðara
konungs sonum. Sá hann,
at allir váru dauðir nema Þorsteinn ok Þórir. Spurði hann
þá, hvárt þeir mætti nokkut mæla. Þórir kvað þat satt vera.
Þó sá Víkingr, at hann flakti sundr af sárum. Þorsteinn
kvaðst ekki sárr vera, en móðr mjök. Víkingr tók Þóri í fang
sér. Þótti Þorsteini hann þá enn sterkliga til taka, þótt
hann væri gamall. Þorsteinn gekk sjálfr at vagninum ok lagði
sik upp í með vápnum sínum. Síðan leiddi Víkingr vagninn.
Veðrit tók at þykkna ok blána, ok svá skjótt skipaðist um,
at í senn á lítilli stundu þótti Víking sem allr íssinn færi
í burt. Var þat mjök jafnsnemma, at þeir kómu at landi ok
íssinn var allr af vatninu. Síðan fór Víkingr heim í
svefnskála sinn. Þar var jarðhúss munni hjá rekkju hans, ok
lét hann þá þar í niðr. Var þar nóg drykkr ok vist ok
klæðnaðr ok allt þat hafa þurfti. Græddi Víkingr Þóri, son
sinn, því at hann var góðr læknir. Annarr endir á húsinu var
í skógi. Þar varaði Víkingr syni sína við sem mest, at þeir
skyldi aldri ór jarðhúsinu koma, því at hann kvað Ógautan
þegar vísan verða, at þeir væri á lífi, -- "eigum ver þá
skótt ván ófriðar." Þeir hétu goðu um þat. Leið nú þar til,
at Þórir var alheill.
Gekk þat nú
um öll heruð, at þeir væri nú allir dauðir Víkingssynir. Þó
kom á nokkurr pati af Ógautan, at eigi væri víst, hvá, rt
Þórir væri dauðr. Bað Jökull hann þá eptir leita, ef hann
mætti víss verða, hvar Þórir væri niðr kominn. Lagðist
Ógautan þá djúpt ok var þó aldri vísari heldr um Þóri.
Þat var
einn dag, at Þórir mælti við Þorstein: "Daufligt þykki mér
hér í jarðhúsinu. Nú er veðr gott, ok vil ek, at vit förum á
skóg at skemmta okkr." - "Eigi vil ek þat," segir Þorsteinn,
"því at vit brjótum þá boðorð föður okkars." - "Fara skal ek
sem áðr," segir Þórir. Þorsteinn nennti eigi eptir at vera.
Fóru þeir þá á skóginn um daginn ok skemmtu sér. En um
kveldit, er þeir ætluðu heim at ganga, sáu þeir, hvar ein
refkeila lítil fór. Hún viðraði í allar ættir ok snuðraði
undir hverja eik. Þórir mælti: "Hverr ófagnaðr er þetta,
frændi, er hér ferr?" - "Eigi veit ek þat gerla," segir
Þorsteinn. "Ek bykkist einn tíma hafa sét þat kvikendi, er
þessu er líkt, en þat var um nóttina í skálanum, áðr Jökull
kom þar ok er þat ætlan mín, at þetta sé bikkjustakkrinn
Ógautan." Tók hann þá spjót ok skaut at refkeilunni, en hún
smó niðr í jörðina. Ganga þeir nú heim í jarðhúsit ok létu
sem ekki sé í orðit. Litlu síðar kom Víkingr jarl þar ok
mælti: "Nú hafið þit illa gert, er þit hafið brotit boð mitt
ok verit úti af jarðhúsinu, ok er Ógautan víss orðinn, at
þit eruð hér. Þykki mér ván, at þeir bræðr komi hér skjótt
með ófriði."
XIV. KAPÍTULI.
Litlu síðar kom Ógautan at máli við
Jökul ok mælti: "Þát er þó sannast, at ek er þér önnur
höndin ok eigi in vinstri." - "Hvat er nú um þat?" segir
Jökull. "Þat," segir Ógautan, "at ek er nú víss orðinn, at
þeir bræðr Þórir ok Þorsteinn eru á lífi ok eru hjá Víkingi
á laun." - "Þá skal ek," segir Jökull, "safna mönnum ok
létta eigi fyrr en vér höfum þeira líf.'` Fekk Jökull átta
tigi manna. Váru þar í þrír tigir hirðmanna konungs. Váru
þessir allvel búnir at klæðum. Váru þeir búnir um kveldit ok
ætluðu át fara um morguninn. Þar váru komnir tveir
umferðapiltar. Het annarr Vöttr, en annarr Þumall. En er
þeir váru komnir í sæng um kveldit, mælti Vöttr til Þumals:
"Þykki þér ekki ráð, bróðir, at vit stöndum upp ok förum til
Víkings ok segjum honum fyrirætlan Jökuls, því at ek veit,
at þat er bani Víkings, ef þeir koma honum á óvart, en vit
erum skyldir at koma honum at liði." Þumall segir:
"Allheimskr ertu, þykki þér eigi sem varðmenn munu verða
varir við okkr, ef vit förum um nætr, ok erum vit þá drepnir
ok komum vit þá Víking at engu liði?" - "Jafnan sýnir þú
þat," segir Vöttr, "at þú ert dáðlauss, ok þótt þú þorir
hvergi at hræra þik, þá skal ek þó fara ok gera Víking varan
við, því at mer þætti þá vel keypt, þótt ek fengi bana, ef
Víkingr heldi lífi sínu ok synir hans, því at hann hefir mér
opt gott gert." Stóð Vöttr þá upp ok klæddist, ok svá gerði
Þumall, því at hann nennti þá eigi eptir at liggja. Fóru
þeir síðan leið sína, ok kómu þeir til Víkings um mið- nætti
ok vöktu hann af svefni. Sagði Vöttr honum, at Jökuls var
þangat ván með mikit fjölnienni. Víkingr mælti: "Vel hefir
þú gert, Vöttr minn, svá at launa væri vert." Kallar Víkingr
saman menn af næstum byggðum. Fekk hann þrjá tigi manna.
Hann gekk þá ofan í jarðhúsit til sona sinna ok sagði þeim,
hvat þá var um at vera. Þórir mælti: "Þeir skulu fá viðnám,
ef þeir koma. Munum vér ganga upp ór jarðhúsinu ok berjast
með þér." - "Eigi skal þat," segir Víkingr, "ver skulum sjá
fyrst, hversu gengr með oss, ok ef mér þykkir óvænliga
horfa, þá mun ek fara upp á, þar er jarðhús ykkart er undir,
ok gera mikit um mik. Skuluð þit þá veita mér lið."
Þorsteinn segist svá gera skyldu. Síðan gekk Víkingr á burt.
Var þá dagr. Vápnaðist hann þá ok allir hans menn. Hann tók
þá kesjufleininn Háreksnaut í hönd sér. `tluðu allir, at
hann mundi ekki vápnhæfr sakir þunga, svá gamall sem hann
var. Þótti þá undarliga við bregða, af því at þá er Víkingr
var kominn í herklæði sín, þótti hann vera ungr í annat
sinn. Hlaðgarðr hár ok víðr var fyrir bæ Víkings, ok var þat
it bezta vígi. Þar bjóst hann fyrir ok menn hans. Vápn váru
fengin Vetti ok Þumll.
XV. KAPÍTULI.
Nú er þar til at taka, at Jökull
bj`óst snemma um morguninn með allt sitt lið ok léttir eigi
fyrr en hann kom til byggða Víkings. Stóð Víkingr úti fram á
hlaðgarðinum ok bauð Jökli ok öllum hans mönnum. Jökull
segir: "Annars ertu makligr frá oss en vér þiggjum boð þitt.
Er þat erindi várt hingat, at þú selir fram óhappamennina
Þorstein ok Þóri. "Eigi mun ek þat gera," segir Víkingr, "en
þó mun ek eigi þræta at hér váru synir mínir báðir, en þó
mun ek þá eigi yfirgefa heldr en sjálfanT mik. Megið þér nú
at sækja, ef þér vilið, en ek mun verja ok mínir menn." Þeir
gerðu þá harða atsókn, en Víkingr varði röskliga ok hans
menn. Gekk svá nokkura hríð. Þá réð Jökull til uppgöngu á
garðinn. Þeir Víkingr drápu marga menn. Tóku þá at falla
allir menn hans. Fór Víkingr þá upp á jarð- húsit ok berr
hart á skjöldinn ok gerði mikit hark af flýta sér -- "ok
munu vit þó vera seinir, því at ek hygg, at faðir okkarr sé
fallinn." Þorsteinn kvaðst albúinn, ok er þeir kómu út,
stóðu eigi fleiri menn með Víkingi en Vöttr ok Þumall ok
þrír menn aðrir. Ekki var Víkingr þó enn sárr, en mjök var
hann móðr. Þegar þeir bræðr kómu ut, snaraðist Þorsteinn þar
at, sem Jökull var fyrir, en Þórir þar at, sem Ógautan var
fyrir ok hans menn. Tólf menn Njörfa konungs þeir sóttu at
Víkingi ok hans mönnum. Víkingr varði sik, en sætti ekki
áverkum við þá. Björn hét sá, er fyrir þeim var. Á lítilli
stundu drap Þórir alla fylgdarmenn Ógautans ok hjó til hans,
en Ógautan steyptist niðr í jörðina, svá at í iljar hans var
at sjá. Þorsteinn sótti at Jökli. Vöttr mælti: "Þat er vel,
at þit reynið með ykkr, hvárr fræknari er, því at Jökull
hefir þat aldri mátt heyra, at Þorsteinn hafi verit um
nokkura hluti til líka við jökul." Var nú orrosta in
harðasta me`d þeim Þorsteini ok Jökli. Svá lauk, at Jökull
hrökk út af hlaðgarðinum með mörgum stórum sárum. En er
Jökull var burt farinn, gaf Víkingr líf hirðmönnum konungs,
þeiin er eptir lifðu, ok sendi þá burt með sæmiligum gjöfum
ok bað þá bera Njörfa konungi vinsamliga kveðju sína. Ok er
Jökull kom heim, var Ógautan heim kominn. Jökull taldi fast
á hann, því hann hefði fyrr flúit en aðrir, en Ógautan
segir, at eigi hefði lengr verit vært, -- "má þat ok kalla,
at heldr væri þar at eiga við tröll en menn," en Jökull kvað
mikit mælt í því.
Nokkuru
síðar komu heim menn Njörfa konungs, er þeir Víkingr höfðu
grið gefit, ok sögðu Njörfa konungi kveðju Víkings ok allan
hans velgerning, er hann hafði þeim gert. Konungr svarar:
"Ólíkr er Víkingr flestum mönnum sakir síns drengskapar ok
alls vaskleika. Er þat ok satt at segja, Jökull frændi, at
ek set þvert bann fyrir, at nokkurr ófriðr sé gerr Víkingi
heðan af." Jökull svarar: "Eigi nenni ek því, at bræðrabanar
mínir sé í næsta garði mér. Er þat ok skjótt at segja, at
Víkingr skal aldri í friði fyrir mér né synir hans Skal ek
aldri gefa upp, fyrr en þeir eru í helju." - "Þá mun ek
prófa," segir konungr, "hvárr okkar vinsælli er, því at ek
skal fara með alla þá, er mér vilja fylgja, ok veita Víkingi
lið. Þykki mér miklu varða um, at þuo verðir eigi banamaðr
Víkings, því at þá verð ek annathvárt at gera, láta drepa
þik, ok mun þat illa fyrir mælast, eða rjúfa eiða mína, er
ek hefi svarit, at hefna Víkings, ef ek lifða honum lengr."
Lauk hann svá sínu tali.
Víkingr kom
at máli við sonu sína ok mælti: "Ekki hefi ek traust til at
halda ykkr hér fyrir ríki Jökuls, en hitt er þó meira, at ek
vil ekki, at nokkurt misþykki komi millum okkar Njörfa
konungs." Þorsteinn mælti: "Hvert ráð viltu þá sjá fyrir
okkr?" Víkingr mælti: "Hálfdan heitir maðr ok ræðr fyrir
Vágum. Þat er öðrum megin fjalls þess, er hér stendr. Hann
er fornvinr minn ok fóstbróðir. Þangat sendi ek ykkr til
trausts. Þó eru margar torfærur á veginum, skálabúar tveir,
hvárr öðrum verri viðrergnar. Heitir annarr Sámr, en annarr
Fullafli. Gramr heitir hundr Eullafla ok er litlu betri
viðreignar en skálabíi. Nú þótt þit komizt undan þeim báðum,
þykki mér eigi víst, hvárt þit komizt til Vága, því at gjá
ein gengr eptir fjallinu djúp ok breið, at ek veit enga menn
hafa yfir komizt nema oss fóstbræðr. Þó þykki mér líkara, at
Þorsteinn mundi yfir komast, en eigi treysti ek Þóri." Litlu
síðar bjuggust þeir bræðr til ferðar ok höfðu vápn sín öll.
Þá gaf Víkingr Þóri kesjuna. Gull eitt fekk hann Þorsteini
syni sinum ok báð hann fá Hálfdani til, jarteikna. "Vertu,
Þórir frændi, þolinmóðr," segir Víkingr, "þótt Hálfdan sé
styggr við þik eða taki lítt á þér ok þínum erendum." Skildu
þeir feðgar þá. Þótti Víkingi svá mikit, at vatnit fór niðr
eptir kjálkunum á honum. Víkingr leit eptir þeim ok mælti:
"Ekki mun ek sjá ykkr á ævi minni. Þó muntu verða gamall
maðr, Þorsteinn frændi, ok inn mesti frægðarmaðr. Farið nú
heilir ok vel."
Sneri karl
þá heim, en þeir gengu upp á fjallit ok kómu at einum skála
um kveldit. Þar var hnigin hurð á miðjan klofa. Þórir gekk
at hurðinni ok hratt upp ok varð þó öllu afli at kosta. Ok
er þeir kómu í skálann, sau þeir, at mikill varningr var þar
ok alls konar birgðir. Sæng stór var þar. Ok er kom at
dagsetri, kom skálabúi heim ok heldr ófrýnligr. Hann mælti:
"Ok eru hér ok endir verða á þeira óhöppum, því at mér
Þorsteinn ok Þórir, er drepit hafa sjau sonu Njörfa. Skal
hér ok endir verðaá þeira óhöppum, því at mér mun litit
fyrir verða at leggja ykkr at velli." - "Hverr er sá, segir
Þórir, "at svá lætr gífrliga upp á okkr?" Skálabúinn sagði:
"Ek heiti Sámr, sonr Svarts. Fullafli heitir bróðir minn, er
hér ræðr öðrum skálanum." Þorsteinn mælti: "Þat sé ek, at
feigð kallar at okkr bræðrum, ef þu einn drepr okkr báða,
því at ek hirði eigi, þó at vit reynum okkr, en Þórir sé
hjá." 1 því rennr Sámr undir Þorstein svá snart, at
Þorsteinn varð örtaka fyrir, en fell þó eigi. Þórir hleypr
þá at ok leggr kesjunni á síðuna ok út um aðra. Datt Sámr þá
dauðr niðr. Þar váru þeir um nóttina ok höfðu góðar náðir,
því at matr var nógr. Gerðu þeir heitt í skálanum ok höfðu
ekki fjár þaðan.
Fóru þeir
um morguninn, en at kveldi þess dags fundu þeir annan skála.
Var sá sýnu stærri. Hurð var hnigin á klofa. Þórir gekk at
hurðinni ok ætlaði upp at hrinda, ok gekk eigi. Hann gekk at
með öllu afli, ok gekk eigi at heldr. Þorsteinn fór at
hurðinni ok hratt upp, ok gengu inn. Hlaði með vöru var þar
á aðra hönd, en skíðahlaði á aðra. Sæng stór stóð innar um
þvert, svá at þeim þótti ór hófi ganga vöxtr hennar. Öðrum
megin var flet mikit, sem rúm væri, kringlótt at vexti. Þat
þóttust þeir skilja, at hundrinn Gramr mundi þar í liggja.
Þeir settust þá niðr ok kveyktu eld upp fyrir sér. En er
langt var af dagsetri, heyrðu þeir, at fast var niðr stigit.
Því næst var hurðinni upp lokit. Þar gekk inn risi furðuliga
mikill. Hann hafði bjarndýr mikit bundit á bak sér, en
fuglakippu fyrir. Hann lagði niðr byrðina á gólfit ok mælti:
"Fussum! Ok eru hér komnir vandræðamenninir Víkingssynir, er
nu hafa verst orð um landit sakir óhappa sinna. Hversu
kómuzt þit ór höndum Sáms, bróður míns?" - "Svá kómumst
vit," sagði Þorsteinn, "at Sámr lá eptir dauðr." - "Í svefni
hafið þit svikit hann," segir Fullafli. "Eigi var þat,"
segir Þorsteinn, "því at vit börðumst, ok felldi Þórir,
bróðir minn, hann." - "Ekki skal níðast á ykkr í nótt,"
segir Fullafli. "Skuluð þit bíða morguns ok hafa mat sem
ykkr líkar." Síðan sundraði skálabúi veiði sína ok tók borð
ok bar á mat. Tóku þeir þá allir til matar. Eptir þat fóru
þeir allir til svefns. Lágu þeir bræðr tveir saman í
vararfeldum. Illa lét hundrinn, þá þeir fóru hjá honum.
Hvárigir leituðu þar til svika við aðra.
Um
morguninn stóðu þeir snemma upp hvárirtveggju. Þá mælti
Fullafli: "Nú skulum vit Þorsteinn reyna með okkr, en Þórir
við hund minn í öðrum stað." - "Þessu muntu ráða," segir
Þorsteinn. Gengu þeir þá ut ok fram á völlinn. Hundrinn
hleypr þegar móti Þóri með gapanda gini, ok áttu ina
hörðustu sókn, því at rakkinn sló af sér hvert högg með
halanum, en ef hann stakk með kesjunni, beit hann af sér
hvert lag. Sóttust þeir svá eykt dags, at Þórir kom engu
sári á hann. Þat var einn tíma, at Grámr skauzt at Þóri ok
greip í kálfann ok þar or siga. Í því lagði Þórir kesjunni á
hundinn ok nisti niðr við vellinum, ok dó Gramr litlu síðar.
Þat er frá Fullafla at segja, at hann hefir mæki stóran í
hendi, en Þorsteinn sverð sitt. Þeir áttu bæði harða sókn ok
langa, því at Fullafli var stórhöggr, en sakir þess at
Angrvaðill beit svá hlífar sem hold, þá fell Fullafli dauðr,
en Þorsteinn var ekki sárr.
XVI. KAPÍTULI.
Nú búast þeir bræðr í burt ok fóru veg
sinn, allt þar til þeir kómu at gjá mikilli. Sýndist
Þorsteini hún vera ill yfirferðar. Þó réð hann til hlaups ok
hljóp yfir gjána, Þórir þegar eptir. Var þat allt
jafnsnemma, at Þorsteinn snerist á gjábakkanum ok Þórir var
kominn framan í gjábkkann ok var búinn at falla bak aptr. Í
því gat Þorsteinn gripit til hans ok kippti honum upp á
gjábakkann. Þorsteinn mælti: "Jafnan sýnir þú þat, frændi,
at þú ert óbilgjarn. Vár enn svá því at þat máttir þú vita,
at þat var bráðr bani, ef þú fellt ofan í gjána." - "Nú var
eigi þat," segir Þórir, "ok naut ek enn þín sem optar."
Gengu þeir
nú veg sinn, allt þar til er þeir kómu at móðu einni. Hún
var bæði djúp ok ströng. Þorsteinn bað þá fyrir leitast,
hvar vaðit mundi vera. Þórir ferr þegar út á ána, ok er hann
kom skammt frá landi, kenndi hann ekki niðr. Varð hann þá at
kosta sunds. Þorsteinn nennti eigi á landi at standa,
lagðist út á ána eptir honum. Lögðust þeir þá at landi ok
undu klæði sín. En meðan þeir váru at því, varð grimmd svá
mikil, at klæði þeira freri ok urðu sem steinn. Máttu þeir
ekki í þau komast. Gerði þá hríð mikla. Ætla menn, at því
veðri muni Ógautan ollat hafa. Þorsteinn spyrr Þóri, hvat
til ráða væri. "Þykki mér ráð," segir Þórir at vit stingum
klæðum okkrum niðr í móðuna því at í kuldavatni raknar
skjótt." Svá gerðu þeir, ok með þessu bragði kómust þeir í
klæðin, gengu síðan, þar til þeir komu heim á bæinn í Vágum.
Læst var hurð. Kómust þeir ekki inn. Þá var kveldtími. Þeir
börðu lengi á dyrum, ok var ekki til gengit. Áss lá í túninu
tvítugr. Hann tóku þeir ok báru upp á húsin ok riðu honum,
svá at braka tók í hverju tré. Allt fólk var hrætt, er í
bænum var, svá at í sína hyrning hljóp hverr. Hálfdan gekk
þá til dyra ok gekk fram á hlaðit. Þeir bræðr gengu þá át
honum ok heilsuðu upp á hann. Hálfdan svaraði þeim fáliga,
en þó spyrr hann þá at nafni. Þeir nefndu sik ok sögðust
vera synir Víkings jarls, segja hann hafi heilsat honum.
Hálfdan segir: "Ekki kann ek at kalla fóstbræðralagit með
okkr. Þykki mér sem margr háldi þat til meðallags, en ekki
betr. Þykki mér sem þit látið þat ekki langt í ættir ganga,
er þit hafið drepit flestalla sonu Njörfa konungs. Þó megið
þit inn ganga ok vera hér í nótt, ef þit vilið. Gekk hann þá
inn undan snúðugt. en þeir eptir. Þeir kómu í stofuna. Var
þar fátt manna. Ekki váru klæði af þeim dregin. Sátu þeir
svá um kveldit, þar til farit var at hátta. Þá var settr
trygill fyrir þá á borðit ok grautr í ok sinn spánn í hvárn
enda. Þórir tók til ok hóf. Þorsteinn mælti: "Misjafnt er
þér varit um stórlæti þitt." Hann tók upp trygilinn ok
kastar utar á gólfit, sva at hann brotnaði í sundr. Síðan
fóru menn til hátta. Höfðu þeir bræðr enga sæng. Var þeim
ekki svefnsamt um nóttina.
Þeir stóðu
upp snemma um morgin ok bjuggust til ferðar. Ok er þeir kómu
út fyrir dyrr, kom karl þar ok mælti: "Hvat sögðu þit í gær,
eða hvers synir sögðuzt þit vera?" Þórir segir: "Hvat muntu
nú gerr vita en þá vit sögðum þér, at vit várum synir
Víkings jarls?" Þorsteinn mælti: "Hér er fingrgull, er hann
bað mik fá þér." Þórir mælti: "Ek ætla, at sá hafi verr, at
honum sýnir þar af." Þorsteinn mælti: "Vertu eigi svá
styggr, bróðir. Hér er gullit til jarteikna, at þú mundir
taka við okkr, svá at vit hefðim hér traust hjá þér."
Hálfdan tók við gullinu ok varð glaðr við ok mælti: "Hví
munda ek eigi taka við ykkr ok allt gott gera, þat er ek má?
Er þat skylt sakir Víkings, vinar míns. Lízt mér giftuliga á
ykkr." Þórir mælti: "Satt er þat, sem mælt er, at gott er at
hafa tvá hváptana ok sitt með hvárum mæla. Leztu öðruvís við
okkr í gærkveld, er vit kómum her. Muntu vera in mesta
skræfa, ok hvervetna ertu slægr." Þorsteinn mælti: "Höfum
við þol, Hálfdan, við bróður minn, þó at hann illyrði þik,
því at hann er ófyrirleitinn í orðum ok gerðum." "Frétt hefi
ek þat," segir Hálfdan, "at þú ert manna gerviligastr, en
Þórir bráðr ok ófyrirleitinn, en þó virðist mér sem þú munir
vera í öllu stórlyndari." Fóru þeir inn, ok váru dregin af
þeim klæði ok veittr inn bezti beini. Sátu þeir þar um
vetrinn í góðu yfirlæti.
En er
várdagar kómu, þá mælti Þorsteinn við Hálfdan: "Nú munu vit
burtu leita heðan af." - "Hvat viltu helzt ráða?" segir
Hálfdan. "Ek vilda, at þú fengir mér skip," segir Þorsteinn,
"ok menn á. Mun ek halda í hernað ok afla mér fjárhlutar."
Hálfdan sagði svá skyldu vera. Bjuggust þeir síðan suðr með
landi. Þar kómu í móti honum tvau skip, er faðir hans hafði
sent honum, hlaðin af mönnum ok góðum vápnum. Þorsteinn
sendi aptr þaf skip, er Hálfdan hafði fengit honum, ok
mennina með, en sínu skipi stýrði hvárr þeira bræðra. Þeir
herjuðu víða um sumarit, ok varð þeim gott til fjár ok
metnaðar.
Um
haustit kómu þeir at einni ey. Þar réð fvrir sá, bóndi, er
Grímr hét. Hann báuð þeim at sitja þar um vetrinn, ok þat
þágu þeir. Grímr var kvángaðr ok átti sér eina dóttur, er
Þóra hét. Hún var mikil
vexti ok væn at yfirliti. Þórir lagði hug á hana ok sagði
Þorsteini, bróður sínum, at hann vildi fá hana sér til
eiginkonu. Þorsteinn ræddi þetta mál við Grím bónda. Grímr
tók því fjarri. Þorsteinn mælti: "Þá býð ek þér á hólm, ok
ráði sá okkar dóttur þinni, sem annan vinnr á hólmi." Grímr
kvaðst þess albúinn. Annan dag eptir tóku þeir feld ok
köstuðu undir fætr sér ok börðust alldrengiliga ok skildu át
kveldi, svá at hvárrgi var sárr. Börðust þeir dag annan ok
þriðja, ok fór á sama veg. Þat var einn dag, at Þórir spyrr
bóndadóttur, hvat valda mundi, at Grímr yrði ekki sigraðr.
Hún segir, at steinn sá stæði framan í hjálminum, at því
ylli, at hann má eigi sigrast, á meðan steininum verðr eigi
af honum nát. Þetta segir Þórir Þorsteini. Ok inn fjórða
dag, er þeir börðust, kastar Þorsteinn sverðinu, en greip
hjálminn tveim höndum svá fast, at slitnuðu hjálmböndin.
Litlu síðar réð hann á Grím, ok kenndi þá aflsmunar. Hafði
Þorsteinn hann þá undir ok gaf honum líf. Þá spyrr Grímr,
hverr hefði sett ráð til at taka hjálminn. Þorsteinn segir,
at Þóra hefði sagt Þóri. "Giftast vill hún þá," segir Grímr.
"Skal ok svá." Var þat þá ráðit, at Þórir fekk Þór. Ok at
várdödgum lagðist Þorsteinn í hernað, en Þórir sat eptir.
Tókust þar upp ástir góðar með þeim Þóru. Þau áttu einn son
barna, er Haraldr hét. Hann tók kesjufleininn síðan eptir
föður sinn, ok af honum tók hann nafn ok var kallaðr Haraldr
kesja.
XVII. KAPÍTULI.
Skati hefir konungr heitit. Hann var
Eiríksson, Myndilssonar, Meitálfssonar. Skati konungr réð
fyrir í Sogni. Hann átti sér drottningu ok tvau börn. Beli
hét sonr hans, inn mesti ágætismaðr. Ingibjörg hét dóttur
hans. Hún var þá eigi í ríkinu, því at hún hafði fyrir
álögum orðit. Skati hafði verit berserkr ok inn mesti
víkingr ok ruddi sér til ríkis í Sogni. Þorgrímr hét
landvarnarmaðr hans. Hann var inn mesti kappi ok mikill
garpr, en í meðallagi trúr. Mikil vinátta var með þeim
Þorgrími ok Bela konungssyni. Beli var inn frægasti maðr um
öll lönd.
Þat hafði
borit til tíðenda, at þá Skati konungr var áldaðr mjök ok
börn hans bæði ung, kómu víkingar tveir við land. Hét annarr
Gautan, en annarr Ógautan. Þeir kómu mjök á óvart ok buðu
konungi til bardaga, eða skyldi hann gerast jarl þeira ok
gefa upp land sitt. Skati konungr hafði ekki liðsafla við
þeim en þó vildi hann heldr deyja með sæmd en lifa með skömm
ok falla í konungdómi sínum heldr en þjóna fjandmönnum
sínum. Fór hann til bardaga ok hafði ekki fleira lið en hirð
sína. Þorgrímr komst í burt með Bela konungsson, en
Ingibjörg sat eptir í skemmu sinni. Skati konungr fell fyrir
Ógautan með góðan orðstír, en menn hans, þeir sem eptir
lifðu flýðu á skóga.
Settist
Ógautan nú at ríki ok lét gefa sér konungs nafn. Hann bað
lngibjörgu at ganga með sér, en hún neitaði þverliga ok
sagðist fyrr skyldu drepa sik sjálf en eiga föðurbana sinn
ok slíkt illmenni sem Ógautan er, -- "þar sem þú ert líkari
fjánda en manni." Ógautan varð reiðr við ok mælti: "Ek skal
launa þér illvrði þín, ok legg ek þát,á þik, at þú sért
þvílík at vexti ok yfirlitum sem Skellinefja, systir mín, ok
allri náttúru þeiri, sem þú mátt bera, byggir helli þann,
sem við Djúpamóðu er, ok komist aldri ór þessum álögum, fyrr
en nokkurr velborinn maðr verðr til þess at eiga þik ok játi
því ok þó aldri fyrr en ek er dauðr, en systir mín taki við
yfirlitum þínum." "Þat læt ek um mælt," segir Ingibjörg, "at
þú njótir þessa ríkis bæði illa ok skámma stund." Varð þetta
at áhrínsorðum, er Ógautan mælti, at Ingibjörg hvarf í burt.
Litlu síðar kom þar aptr Beli konungsson ok Þorgrímr með
marga menn um náttartíma, ok báru eld at lopti því, er þeir
bræðr sváfu í, ok brenndu inni alla þá menn, utan þeir bræðr
fóru i;na neðri leið ok kómust svá í burt, léttu eigi fyrr
en þeir kómu fram í hirð Njörfa konungs, en Beli tók aptr
við ríki sínu ok gerðist þar konungr yfir. Þorgrímr var enn
landvarnarmaðr hans.
XVIII. KAPÍITULI.
Vilhjálmr hefir konungr heitit, er réð
fyrir Vallandi, vitr konungr ok vinsæll. Hann átti dóttur
þá, er Ólöf hét, kvenna kurteisust.
Nú er þar
til at taka, sem Jökull Njörfason er, at eptir þat er þeir
Víkingssynir váru burt farnir, gerði hann Þorstein ok Þóri
útlæga fyrir endilangan konungdóm sinn. Ekki samþykkti
Njörfi konungr þat, því at þeir Víkingr heldu vináttu sinni,
meðan þeir lifðu. Eitt sinn kom Ógautan at máli við Jökul ok
spyrr, hvárt hann vill ekki kvángast. Jökull frétti eptir,
hvar hann sæi þar jafnaðarkvánfang. Ógautan mælti:
"Vilhjálmr í Vallandi á dóttur, er Ólof heitir. Þar þætti
mér vaxa þinn heiðr, ef þú fengir þat ráð." - "Hví skulum
vit eigi þar til ráða?" segir Jökull. Bjuggust þeir þá til
ferðar með sex tigi manna ok fóru síðan til Vallands ok
fundu Vilhjálm konung. Tók hann vel við Jökli, því at
Njörfi, faðir hans, var nafnkunnigr um öll lönd. Jökull hefr
upp bónorð sitt til Ólofar sér til handa. Ógautan fylgdi
fast bónorðinu, en konungr skauf til dóttur sinnar. Ok er
þeir höfðu þetta talat, gengu inn í höllina þrír tigir manna
heldr röskligir. Sá var mestr ok fríðastr, er fyrir þeim
var. Hann gekk fyrir konung ok kvaddi hann. En þegar Ógautan
sér þessa menn, þá hljóðnar um hann ok drap niðr
hökuskegginu ok mælti við Jökul ok aðra meiin sína, at þeir
skyldu ekki nefna sik, meðan þeir væri þar í landi. Konungr
spyrr ina miklu menn at heiti, en formaðr þeira kvaðst Beli
heita ok vera sonr Skata konungs, er réð fyrir í Sogni,
--"er þat erendi mitt hingat, at ek vil biðja dóttur
þinnar." Konungr segir: "Hér er kominn áðr Jökull Njörfason
ok biðr hennar. Mun ek nú þann veg á gera, at hún kjósi,
hvárn hún vill eiga." Skipaði konungr Bela á aðra hönd sér.
Var þar veizla in bezta. At þrem nóttum liðnum gengii þeir
út til skemmu ok fréttu konungsdóttur eptir með hvárum hún
vildi ganga, Jökli eða Bela. Skjótt var þat auðfundit á
henni, at hún vildi heldr eiga Bela, en í því varpaði
Ógautan kefli í kné henni, en svá brá henni við þat, at hún
neitaði Bela, en gekk at eiga Jökul. Sneri. Beli þá til
skipa. Vináttumál hafði farit áðr milli þeira Jökuls ok
Bela, svá at þat segja sumir, at Beli mun hafa tekit fé til
höfuðs þeim bræðrum, Þorsteini ok Þóri. Gaf Beli Jökli enga
skuld á, þótt konungsdóttir vildi hann ekki eiga, með því at
undir hennar órskurð kom. Síðan fór Beli heim til ríkis
síns. Jökull bjóst heim, þegar úti var brullaup hans, ok
Ógautan með honum.
XIX. KAPÍTULI.
Nú er þar til at taka, er Þorsteinn
heldr heim ór hernaði ok ætlar til Gríms bónda, því at
Þórir, bróðir hans, sat þar í eynni. Jökull hafði nú fregn
af ferðum hans. Hann mælti þá til Ógautans ok bað hann reyna
listir sínar ok gera veðr at Þorsteini, svá at hann
drukknaði ok allir hans menn. Ógautan kveðst til þess hætta,
hversu sem tækist. Gerði hann þá svá mikit kyngiveðr at
Þorsteini, at skip hans týndust í sjávargangi ok hverr maðr,
er á var. Þorsteinn dugði lengi vel, ok kom þar um síðir, at
hann þreyttist á sundi. Var hann þá kominn í lágarða. Dró
hann þá niðr. Í því sá hann, hvar kerling ein stór óð út at
honum ok var í skorpnum skinnstakki. Hann var síðr í fyrir
en stuttr á bak Hún var stórskorin mjök ok heldr grepplig í
ásjónu ok gekk at honum ok greip hann ór sjónum ok mælti:
"Viltu þiggja líf af mér, Þorsteinn?'` Hann segir: "Hví
munda ek eigi vilja, eða hvat heitir þú?" Hún segir: "Óvant
er nafn mitt, ek heiti Skellinefja, en muntu nokkut verða
til at vinna lífgjafarinnar." "Hvat er þat?" segir hann. "At
veita mér bæn þá, er ek vil biðja þik," segir hún. "Þú munt
þeirar einnar biðja," segir Þorsteinn, "at mér mun þat vel
vegna, eða nær skal hún til koma?" "Ekki at sinni," segir
hún. Síðan bar hún hann til lands, ok var hann þá kominn í
ey þá, er Grímr átti fyrir at ráða. Sló hún þá á við hann
glímu nokkurri, þar til honum gerði heitt. Skildi hún þá við
hann, ok bað hvárt vel fyrir öðru. Ferr hún þá leiðar
sinnar, því at hún kveðst víðara verða við at koma, en
Þorsteinn fór heim til bæjar. Var þar fagnafundr með þeim
bræðrum. Sat Þorsteinn þar uni vetrinn í góðu yfirlæti.
Nú er þar
til at taka, er þeir sigla heim Jökull ok Ógautan, at þat
var einn dag í góðu veðri, at miklu myrkri sló yfir skipit
með sva mikilli grimmd ok frosti, at engi maðr á skipinu
þorði á móti at sjá. Klæddu allir menn andlit sitt, þeir sem
á skipunum váru. En er af leið myrkrinu, sáu þeir, hvar
Ógautan var hengdr upp við húnboru. Var hann þá dauðr. Þótti
Jökli þat inn mesti skaði ok helt heim í ríki sitt ok sezt
um kyrrt. Þeir Þorsteinn ok Þórir bjuggust snemma um várit
ok ætla at sækja heim Víking, föður sinn. Ok er þeir koma at
Djúpamóðu, urðu þeir eigi fyrr varir við en Jökull kom þar
at þeim með þrjá tigi manna. Slær þegar í bardaga með þeim.
Var Jökull inn ákafasti ok svá Grímr bróðir hans. Þórir ok
Þorsteinn vörðust vel. Gekk svá lengi, at þeir kómu engu
sári á þá bræðr. Var þá hvárttveggja, at Þorsteinn var
stórhöggr, enda beit Angrvaðill járn sem klæði. Þórir
varðist ágæta vel ok hafði eigi kesjuna, því at hún hafði
heinia eptir legit. Þeir Grímr mættust ok börðust
alldrengiliga, en þó lauk með því at Grímr hné dauðr til
jarðar. Þá hafði Þorsteinn drepit nítján menn, enda var hann
þá bæði móðr ok sárr ok svá Þórir. Snerust þeir bræðr þá
bökum at ok vörðust þá enn vel. Jökull sótti at við ellefu
menn ok gerði svá harða hríð, at Þórir fell. Þá varðist
Þorsteinn nú karlmannliga ok allt þar til þeir váru eigi
fleiri en Jökull ok þrír aðrir. Jökull lagði þá til
Þorsteins ok kom í lærit heldr ofarliga, en með því at
Jökull var sterkr ok gekk fast á lagit, en Þorsteinn móðr
mjök ok stóð framarliga á árbakkanum, þá hrapaði hann ofan
fyrir hamrana, en Jökull gat sem næfrligast stöðvat sik.
Leitaði Jökull síðan heim ok þóttist hafa drepit Þorstein ok
Þóri. Settist hann nú um kyrrt.
Nú er þar
til at taka, er Þorsteinn fell ofan fyrir hamrana. Varð þar
undir tó, er Þorsteinn kom niðr, en sakir mæði ok sára mátti
hann ekki hræra sik, en þó hafði hann vit sitt, er hann kom
niðr. Ángrvaðill hraut ór hendi honum ok ofan í móðuna. Lá
Þorsteinn þá milli heims ok heljar ok vætti sér þá ekki nema
dauða. Ok er hann hafði eigi lengi legit, sér hann, hvar
gengr Skellinefja ok var í skinnstakki sínum ok engu fegri
en fyrr. Hún kemr þar at, sem Þorsteinn liggr, ok mælti:
"Eigi þykki mér ór steini hefja fyrir þér um slysferðir
þínar, Þorsteinn. Sýnist mér nú liðit at þer, eða viltu nú
veita bæn þá, er ek keypta at þé fyrri?" Þorsteinn segir:
"Ek sé mik nú fátt mega gera, þat veizlumunr sé í." - "Sú er
bæn mín," segir hún at þú játir at eiga mik. Mun ek þá leita
við at græða þik." Þorsteinn segir: "Eigi veit ek, hvárt ek
skal þat til vinna, mik eða láta lífit ok rjúfa þó eið þinn
við mik, er þó eiga um at kjósa," segir hún, "hvárt viltu
heldr eiga mik eða láta lífit ok rjúfa þó eið þinn við mik,
er þú hézt at veita mér bæn mína, þá er ek gaf þér líf við
Grímsey." Þorsteinn segir: "Mikit er satt í því, ok mun þat
bezt at halda orð sín, ok vil ek því játa at eiga þik. Muntu
verða mér inn mesti bjargvættr, en þó vilda ek þat til kjósa
við þik, at þú náir sverði mínu, ef inér verðr lífs auðit,
svá at ek mega bera þat." Hún segir svá vera skyldu ok tók
hann upp í skinnstakk sinn ok hljóp upp hainrana, sem hún
væri laus, þar til er hellir stór varð fyrir þeiin. Þar fór
hún inn í ok bindr sár Þorsteins ok leggr hann í hæga sæng,
ok innan sjau nátta var hann gróinn at mestu. Þat var einn
dag, at Skellinefja var í burt ór hellinum, ok um kveldit
kom hún aptr með sverðit, ok var þá vátt mjök, ok fekk
Þorsteini ok mælti; "Nú hefi ek gefit þér tvá tíma líf ok
fengit þer aptr sverð þitt, er þú hefir inestar mætur á, ok
þat it fjórða, er okkr er mest veitt í, at ek hengda
Ógautan. En þó hefir þú þetta fullu launat mér, því at þú
hefir komit mér ór álögum þeim, er Ógautan lagði á mik.
Heiti ek Ingibjörg, dóttir Skata konungs, en systir Bela, en
mér varð þat til undanlausnar um ánauð mína, ef nokkurr
velborinn maðr játar at eiga mik. Nú vartu til þessa ok er
ek nú laus af ánauð minni. Skaltu nú búast í burt af
hellinum ok fara fram mínum ráðum, ok muntu finna Bela,
bróður minn, við fimmta mann. Þar mun vera Þorgrímr kobbi,
landvarnarmaðr hans, með honum. Þeir hafa tekit fé til
höfuðs þér af Jökli. Munu þeir slá til bardaga við þik.
Hirði ek eigi, þótt þú drepir Þorgrím ok föunauta hans, en
gef líf Bela, bróður mínum, Vilda ek, at þit yrðuð
fóstbræðr. Ok ef þér er þat í hug at fá mín, far þú heim í
Sogn með honum ok bið mín, ok mun ek þar þá fyrir vera. Má
vera, at ek lítist þér öðru vís at sjá en nú."
Skilja þau
nú. Ok er hann var skammt kominn, kom Beli móti honum við
fimmta mann, ok er þeir fundust, mælti Þorgrímr: "Þat er
vel, Þorsteinn, er vér fundumst. Skal nú vinna til fjár
þess, er Jökull hefir lagt til höfuðs þér." "Þat þætti mér
verða mega, at þú misstir fjárins, en létir lífit, " segir
Þorsteinn.
XX. KAPÍTULI.
Nú er þar til at taka, at þeir sækja
at Þorsteini, en hann varðist vel ok drengiliga, en svá
lýkr, at Þorgrímr fell ok þrír förunautar hans. Þá börðust
þeir Þorsteinn ok Beli á nýjan leik. Varði Þorsteinn sik, en
vildi ekki særa Bela, en Beli sótti at, þar til at Þorsteinn
greip til hans ok setti hann niðr hjá sér ok mælti: "Alls á
ek kosti við þik, en ek vil gefa þér nú líf ok þat með, at
vit verðum fóstbræðr. Skaltu konungr vera, en ek hersir. Ek
vil ok biðja Ingibjargar, systur þinnar, ok hafa heiman með
henni eignir í Sogni." "Eigi er þat it hægra," segir Beli,
"af því at systir mín er horfin í burt, svá at engi veit,
hvat af henni er orðit." - "Þat má vera," segir Þorsteínn,
"at hún sé aptr komin." "Eigi sé ek," segir Beli, "at hún
fái röskara mann en þik, ok vil ek þenna kost allan."
Bundu þeir
þetta með fastmælum ok fóru nú heim í Sogn. Varð Beli þess
snart varr, at systir hans var aptr komin með öllum þvílíkum
blóma sem hún hafði áðr haft í æsku sinni. Þorsteinn hefr
upp orð sín ok biðr Ingibjargar sér til handa. Var þat ráðum
ráðit. Hafði hún heiman eignir þær, er lágu öðrum megin
fjarðarins. Hét sá bær at Framnesi, er Þorsteinn réð fyrir,
en sá á Sýrströnd, er Beli réð fyrir.
Þeir
Þorsteinn lögðust í hernað um várit ok höfðu fimm skip.
Herjuðu þeir víða um sumarit ok varð gott til fjár, en heldu
heim at hausti ok höfðu sjau skip.
Annat sumar
lögðu þeir í hernað ok varð illt til fjár, því at víkingar
allir forðuðust þá. Ok er þeir koma at skerjum þeim, er
Elfarsker heita, lögðu þeir at höfn um kveldit, ok gengu
þeir á land Þorsteinn ok Beli ok yfir þvert nesit, þat er
þeir lágu undir. En er þeir kómu yfir nesit, sáu þeir tólf
skip liggja tjölduð svörtum tjöldum. Þeir sáu tjöld á landi,
ok rauk af. Þeir þóttust þat vita, at þat mundi vera
matsveinar. Þeir köstuðu yfir sik dulklæðum ok gengu þangat,
ok er þeir kómu þar at tjalddyrunum, færðust þeir báðir í
dyrrnar, svá at ekki náði út at leggja reykinn. Þeir váru
harðorðir, er mat gerðu, ok spyrja, hvat stafkörlum þetta
væri, at svá váru kyndugir, at þá vildu brenna inni eða
kæfa. Þeir létu endemliga ok svöruðu með dimmri raust ok
sögðu, at þeir vildu afla sér matar, -- "eða hverr er sá inn
ágæti, er þessum flota ræðr, er hér liggr við land?" - "Þit
munuð vera heimskir karlar," segja þeir, "at þit hafið eigi
heyrt getit Úfa, er kallaðr er Slysa-Úfi, sonr Herbrands ins
höfuðmikla. Þeir eru bræðr ok Ötunfaxi. Ek veit enga frægri
en þá undir sólunni." - "Vel segið þit," segir Þorsteinn.
Litlu síðar fóru þeir burt til manna sinna.
Snemma um
morguninn bjuggust þeir ok reru fram fyrir nesit. Æptu þeir
þegar heróp. Hinir bjuggust þá skjótt við ok tóku til vápna
sinna, ok tókst þar harðr bardagi. Hafði Úfi lið meira ok
var sjálfr inn harðfengasti. Börðust þeir svá lengi, at ekki
mátti í milli sjá, hvárir sigruðust. Inn þriðja dag réð
Þorsteinn til uppgöngu á dreka þann, er Slysa-Úfi stýrði, ok
Beli þegar eptir honum, ruddust um drengiliga, drápu hvern
mann fyrir framan siglu. Þá réð Úfi ór lyptingunni mót Bela,
ok áttust þeir við vápnaskipti nokkura stund. Bárust þá sár
á Bela, því at Úfi var bæði vápnfimr ok stórhöggr. Í því kom
Þorsteinn at með Angrvaðil ok höggr til Úfa. Þat högg kom í
hjálminn ok klauf allan búkinn ok brynjaðan manninn at
endilöngu, en sverðit kom í siglubitann, ok fal báða
eggteinana. Beli mælti: "Þetta þitt högg, fóstbróðir, mun
uppi vera, meðan Norðrlönd eru byggð." Síðan buðu þeir
víkinguin tvá kosti, hvárt þeir vildu gefast upp ok halda
lífi eða eiga bardaga við þá. Þeir beíddust heldr at þiggja
líf af þeim. Gáfu þeir þá öllum grið, því at þeir vildu þat
gjarna þiggja. Fengu þeir þá mikit herfang. Lágu þeir þar
þrjár nætr ok græddu menn sína ok heldu heim at hausti.
XXI.KAPÍTULI.
At várdögum bjuggust þeir fóstbræðr
heiman ok höfðu fimmtán skip. Stýrði Beli dreka þeim, er átt
hafði Slysa-úfi. Þat var góðr gripr, skornir svírarnir ok
grafnir ok gylltir mjök. Beli konungr hlaut drekann, því at
hann var beztr gripr í herfangi þeira, er þeir fengu eptir
Úfa, en þat var vani þeira, at Beli tók jafnan góðgripi
þeira, er þeir fengu í herfangi. Eigi þótti annat skip betra
en drekinn utan Elliðinn, er átti Ötunfaxi, bróðir hans.
Þessi skip höfðu þeir erft eptir Herbrand, föður sinn, ok
var Elliði því betri, at hann hafði byr, hvert er hann vildi
sigla. Kunni hann náliga mannsmáli. En því hafði Ötunfaxi
heldr hlotit Elliða en Úfi, at Úfa hafði hent þat slys, at
hann hafði drepit föður sinn ok móður, ok þótti Ötunfaxa
hann hafa fyrirgert arfi sínum, ef at réttu skyldi fara. Var
Ötunfaxi fyrir þeim bræðrum sakir afls ok vaxtar ok
fjölkynngi.
Nú láta
þeir fóstbræðr í hernað ok herjuðu víða um Austrveg ok finna
fátt víkinga, því at allir stukku undan þeim, er til fréttu.
Váru þá engir frægri menn í hernaði en Þorsteinn ok Beli.
Þat var
einn dag, at þeir lögðust at andnesi einu. Þeir fóstbræðr
sjá öðrum megin undir nesinu liggja tólf skip ok öll stór.
Þeir róa skjótliga móti skipunum ok spyrja, hverr fyrir liði
sé. Maðr stóð upp við siglu ok mælti: "Angantýr heiti ek,
sonr Hermundar jarls af Gautlandi." "Þú ert efniligr maðr,"
segir Þorsteinn, "eða hversu gamall maðr ertu?" Hann svarar:
"Ek er nú nítján vetra." "Hvárt viltu heldr," segir Beli,
"gefa upp skip þín ok fé eða halda bardaga móti oss?" - "Því
skjótara skal kjósa," segii Angantýr, "sem kostir eru
ójafnari. Vil ek heldr verja fé mitt ok falla með drengskap,
ef þess verðr auðit." "Þá búst við," segir Beli, "en vér
munum at sækja." Bjuggust þá hvárirtveggju ok brjóta upp
vápn sín. Þorsteinn mælti við Bela:, "Þat er lítil
drengmennska at sækja at þeim með fimmtán skipum, en þeir
hafa eigi meir en tó1f." "Hví skulum vér eigi láta liggja
hjá þrjú skip?" segir Beli. Gerðu þeir svá. Var þar harðr
bardagi. Svá var lið Angantýs harð fengt, at þeir Beli ok
Þorsteinn þóttust eigi í meiri mannraun kmomt hafa, Börðust
þeir þann dag til kvelds, svá at ekki mátti milli sjá,
hvárir sigrast mundu.
Annan dag
bjuggust þeir til orrostu. Þá mælti Angantýr: "Þat þykki mér
ráð, Beli konungr, at vit spillum eigi mönnum okkrum lengr
ok herjumst tveir á hólmi, ok hafi sá sigr, er annan vinnr."
Beli játar þessu; gengu síðan á land ok köstuðu feldi undir
fætr sér ok börðust drengiliga. allt þar til at Beli
mæddist. Þá bárust sár á hann. Þóttist Þorsteinn sjá, at
Beli mundi ekki sigr st á Angantý ok svá kom at Beli var
bæði móðr ok mjök at þrotum kominn. Þá mælti Þorsteinn: "Þat
þykki mér ráð, Angantýr, at þit léttið ykkrum bardaga, því
at ek sé, at Beli er yfirkominn af mæði, en ek vil eigi hafa
ódrengskap til at níðast á þér, en veita honum, en svá mun
þat fara, ef þú verðr banamaðr hans, at þá mun ek bjóða þér
á hólm, ok ætla ek, at okkar sé eigi minni mannamunr en
ykkar Bela. Mun ek fella þik á hólmi, ok er þat mikill
skaði, ef þit látizt báðir. Nú vil ek bjóða þér þann kost,
ef þú gefr Bela líf, at vit sverjumst í fóstbræðralag."
Angantýr segir: "Þat þykki mér jafnaðarboð, at vit Beli
gerumst fóstbræðr, en í því þykki mér mikit veitt, ef ek
skal vera þinn fóstbróðir." Var þetta síðan bundit
fastmælum. Þeir vöktu sér blóð í lófum ok gengu undir
jarðarmen ok sóru þar eiða, at hverr skyldi annars hefna, ef
nokkurr þeira yrði með vápnum veginn. Síðan könnuðu þeir lið
sitt, ok váru hroðin tvau skip af hvárum. Þeir græddu menn
sína, þá er sárir váru. Eptir þat heldu þeir í hurt þaðan
þrim skipum ok tuttugu ok heldu heim um haustit ok sátu um
kyrrt um vetrinn með mikilli virðingu. Þóttu nú engir menn
frægri í sínum hernaði en þeir fóstbræðr.
XXII. KAPÍTUL.
Nú er várdagar kómu, bjuggust þeir
heiman fóstbræðr ok höfðu þrjá tigí skípa. Heldu þeir í
Austrveg ok herjuðu þar ok um Svíþjóð ok allt it Eystra
salt. Fóru þeir vel með hernaðí sínum, sem þeir váru vanír,
drápu víkinga ok ránsmenn, hvar sem þeír gátu þá hent, en
létu bændr ok kaupmenn fara í friði. Nú er þar til at taka í
öðrum stað, er Ötunfaxi fréttir fall Úfa, bróður síns. Þóttí
honum þat mikill skaði. Þat er af honum at segja, at hann
leítar þrjú sumur samfleytt þeíra fóstbræðra.
Nú er þat
at segja, at þeir Beli konungr leggja einn dag at skerjum
þeím, er Brennieyjar heita. Leggja þeir í lægi ok búast vel
um. Eptir þat ganga þeír fóstbræðr þrír á land ok þar til,
er þeir koma at einum bæ litlum. Þar stóð maðr fyrír dyrum
ok klauf skíð. Hann var í grænni heklu ok furðu digr. Hann
heílsar Þorsteini með nafni. Þorsteinn segir: "Okkar er
mikill kennispeki munr, þú heilsar mér með nafni, en ek man
eigi, at ek hafi sét þik, eða hvat heitir þú?" - "Óvant er
nafn mitt," segir hann, "ek heiti Brennir, ok er ek
Vífilsson, bróðir Víkíngs, föður þíns. Átti hann mik, þá er
hann var í hernaði, er hann átti heíma hjá Háloga, Hefi ek
hér upp vaxit í eynni ok búit hér síðan. En hefir þú nokkut,
Þorsteinn frændi, frétt til Ötunfaxa víkings?" - "Eigi,"
segir Þorsteinn, "eða hvat kanntu af honum at segja?" -
"Þat" sagði Brennir, "at hann hefir leitat þín um þrjú ár,
ok liggr hann hér öðrum megin eyjanna með öllum sínum flota.
Vill hann hefna Slysa-Úfa, bróður síns. Hann hefir fjóra
tigi skipa ok öll stór. Hann er stórr sem tröll, en bíta
engi járn." - "Hvat er nú til ráða?" segir Þorsteinn. "Engi
ráð kann ek þér at gefa," segir Brennir, "nema þú getir
fundit Sindra dverg, því at ek veit, at honum er illa við
hann, enda mun honum sízt ráðaskortr." "Hvert er hans at
vænta?" segir Þorsteinn. "Hann á heima í eyjunni, er hér
liggr skammt undan landi, er heitir in minni Brenniey. Hann
býr í einum steini, en óvænligt þykki mér, at þú getir hann
fundit, en til reiðu er þér hér í nótt." - "Hitt mun fyrir
liggja," segir Þorsteinn, "at halda eigi kyrru fyrir." Gengu
þeir þá til skipa sinna.
Síðan setti
Þorsteinn fram bát ok reri til eyjarinnar Þorsteinn gekk þar
einn á land. Ok er hann kom at einum læk, sá hann, at tvau
börn léku sér við lækinn, piltr ok stúlka, Þorsteinn frétti
þau at nafni. Sveinninn nefndist Herrauðr, en píkan Herríðr,
"Hefi ek týnt gulli mínu," segir hún. "Veit ek þat muni
Sindra, föður mínum, illa lika. Mun ek eiga van hirtingar."
Þorsteinn segir: "Hér er eitt gull, er ek vil gefa þér." Hún
tók við gullinu ok varð glöð við, -- "ok skal ek þetta fá
föður mínum, eða má ek ekki þat gera, ef þér væri bati í?"
"Eigi er þat," segir Þorsteinn, "ok kom þú hingat föður
þínum til tals við mik ok fylg svá, at hann sé í ráðum með
mér um þá hluti, er mik varðar." - "Því at eins get ek þat
gert," segir Herríðr, "at Herrauðr, bróðir minn, fylgi mínum
vilja, því at Sindri má ekki móti honum láta." "Veiztu þat,"
segir Herrauðr, "at ek fylgi þér um alla hluti." Þorsteinn
spretti af sér silfrbelti ok gaf honum. Þar fylgdi búinn
knífr. Sveinninn mælti: "Þetta var vel gefit. Skal ek allan
hug á leggja, at þitt mál gangi fram. Bíð hér, til þess við
systkin komum aptr." Nú gerði Þorsteinn svá.
En er stund
löng var liðin, kom þar Sindri dvergr ok þau systkin með
honum, Sindri heilsar Þorsteini glaðliga ok mælti "Hvat
viltu mér, Þorsteinn?" - "Þat," segir Þorsteinn, "at ek
vilda, at þú legðir ráð á með mér, hversu ek gæti unnit
Ötunfaxa víking." - "Þar sé ek ekki ráð til," segir Sindri,
"at nokkurr mennskr maðr geti Faxa unnit. Miklu er hann
verri viðreignar en nokkurr annarr. Vil ek letja þik þess at
halda til orrostu við hann, því at þú lætr þar menn þína, ok
er þér bezt at halda í burt í nótt undan eyjunum." "Þat skal
aldri verða," segir Þorsteinn. "Þótt ek viti þat fyrir, at
ek missa lífit, þá vil ek þat þó heldr eii flýja at
óreyndu." - "Þat sé ek,"segir Sindri" ,at þú ert in mesta
kema. Legg ek þat til með þér, at þú affermir öll skip þín í
nótt ok berir fjárhlut á land, en hlaðir skipin af trjám ok
grjóti. Síðan haf þú þik snemma at á morgin ok kom fyrr at
þeim en þeir vakna. Megið þit kemba þeim ekki hagligar
tjaldkúlur. Þurfið þit þess alls við, ef þér getið nokkurn
bug á Faxa unnit, því at þat vil ek segja þér, at því síðr
bíta hann nokkur járn, at hann bítr eigi sverðit Angrvaðill.
Hér er einn tygilknífr, er Herríðr, dóttir mín, vill gefa
þér ok launa þér svá gullit, ok þat ætla ek, at hann bíti á
Ötunfaxa, ef þú kemr honum hagliga við. Herrauðr, sonr minn,
mun því launa þér beltit, at þú skalt nefna mik á nafn, ef
þér þykkir nokkut á bresta. Munu vit nú skilja fyrst at
sinni, ok far þú vel ok heill. Þat mæli ek um, at mínar
dísir sé þér jafnan til fylgis."
Síðan fór
Þorsteinn til báts síns ok reri til sinna manna. Bjóst hann
við þegar um nóttína ok færði fé af skipum, en grjót í
staðinn. Ok er þat var gert, kom Brennir karl af bæ ofan ok
hafði kylfu stóra í hendi, alla slegna af járni ok stórum
járngöddum. Hún var svá þung, at varla gat meðalmaðr lypt af
jörðu. Brennir mælti: "Handvápn þetta vil ek gefa þér,
Þorsteinn frændi, ok mun þér einum vápnhæft sakir þunga, en
þó mun hún heldr létt við Ötunfaxa. Þykki mér nú ráð, at
Angantýr hafi sverðit Angrvaðil, en þú berist með kylfunni.
Þó at hún sé ekki fimligt meðfæri, þá mun hún þó mannskæð
vera. Vilda ek nú, frændi, geta veitt þér meira lið, en eígi
hefí ek föng á því." Snýr hann þá á land upp.
XXIII. KAPÍTULI.
Síðan greiddu þeir róðr fram fyrir
nesit, er þeir váru búnir, ok geta þá at líta, hvar Ötunfaxi
liggr með öllu sínu skipaliði. Létu þeír þegar ganga
grjótflaug ina svá hart ok ákaft, at þeir drápu meir en
hundrað manna, áðr þeir vöknuðu, en frá því er liðit
vaknaði, tóku þeir snarpliga víð. Var þá bardagi inn
mannskæð asti. Fell margt manna af þeim fóstbræðrum, því at
svá mátti at kveða, at Faxi skyti af hverjum fingri. Gekk
svá allt til nætr. Váru þá hroðin tíu skip þeira fóstbræðra.
Annan dag eptir tóku þeír til orrostu, ok gekk með þvílíku
móti mannfallit sem inn fyrra dag. Réðu þeir jafnan til
uppgöngu á skip Faxa ok gerðu mikinn mann skaða hvert sinn,
en á drekann Elliða kómust þeir aldri fyrir vörn Faxa ok
þess, at hann var svá borðhár. En um kveldit váru hroðin öll
skip þeira fóstbræðra nema drekinn Úfanautr.
Þat sáu
þeir báða daga, at sinn maðr kom fram á hvárn hamarinn ok
skaut í ákafa út á skíp Faxa. Þar sáu þeír Sindra dverg, ok
varð maðr fyrir hverri ör. Fekk Faxi af því míkínn
mannskaða. Á öðrum hamr inum var Brennir ok skaut heldr
bogmannliga út á skipin. Eigi var traust, at eigi fyki
steinar á skipin, ok leituðu þeir allir grunns, er hann
kastaði. Sukku af því mörg skipin fyrir Faxa. Var þá ok svá
komit, at öll skip hans váru hroðin nema Elliði.
Þetta var
þann tíma, er nótt var björt, ok heldu þeir bardaga alla
nóttina. Þorsteinn r`etð til uppgöngu á drekann ok Angantýr
ok Beli, en margt var manna eptir á Elliða. Faxi hleypr fram
á móti þeim fóstbræðrum, Angantý ok Lela. Þeir eigast við
hart vápnaskipti. Bitu Faxa engi járn, en eigi höfðu þeir
lengi barizt, áðr sár bárust á þá báða. Í því kom Þorsteinn
at ok sló með kylfunni sem honum var hægast utan við vangann
á Faxa, en hann laut hvergi við. Þá sló Þorsteinn annat ok
engu minna. Þá leiddust Faxa höggin, ok stökk fyrir borð ok
í kaf, svá at í iljar honum var at sjá. Þeim varð bilt
báðum, Bela ok Angantý, eptir at fara. Þorsteinn hljóp þegar
fyrir borð ok lagðist eptir Faxa, en hann undan. Var því
líkast sem hvalr legðist þar, sem Faxi fór. Gekk svá lengi
ok þar til, er Faxi kom á land. En þeir fóstbræðr börðust
við menn, sem eptir váru, ok léttu eigi fyrr en þeir höfðu
drepit þá alla, er á drekanum váru. Síðan tóku þeir sér bát
ok reru til lands at þeim Faxa ok Þorsteini.
Nú sem Faxi
er á land kominn, en Þorsteinn lagðist at framan, þreif Faxi
upp stein ok sendi at Þorsteini, en hann fór í kaf undan ok
lagðist út undan, ok varð mikit áfall af því, at steinninn
kom niðr. Upp tók hann annan ok inn þríðja, ok fóru allir á
eina leið. Ok í því kómu þeir fóstbræðr, Angantýr ok Beli.
Þorsteinn kastaði eptir kylfunni á drekanum, er hann hljóp
fyrir borð, ok hafði Beli tekit upp kylfuna ok kom þar at,
sem Ötunfaxi stendr, ok slær með kylfunni aptan undir
hnakkann ok þegar annat eptir, en Angantýr grýtti hann með
stórum steinum.
Tók Faxa nú
heldr at sárna skallinn ok leiddist at búa undir þeira
höggum ok steypti sér í kaf ofan af hamrinum. Lagðist hann
þá á haf ok Þorsteinn eptir, ok er Faxi sá þat, sneri hann í
móti Þorsteini, ok takast þeir til á sundinu. Höfðu þeir þá
sviptingar miklar ok stórar. Færðu hvárir aðra í kaf. Þó
kenndi Þorsteinn aflsmunar. Þar kom, at Faxi færði Þorstein
til grunna. Tók þá af honum sundlætin. Þorsteinn þóttist þá
vita, at Faxi ætlar at bíta sundr barkann í honum. Þorsteinn
mælti: "Hvat mun mér annan tíma meiri þörf á þér, Sindri
dvergr, en nú?" Þorsteinn varð við þat varr, at gripit var á
herðar Faxa svá hart, at því næst va við grunni niðri ok
Þorsteinn ofan á honum. Hann var þá mjök móðr ok þjakaðr af
umfangi þeira. Þorsteinn tekr þá tygilknífinn, sem Sindri
gaf honum. Hann stingr honum fyrir bringspalir Faxa, svá at
sökk allt upp at skapti. Reist hann þá niðr allan kviðinn at
smáþörmum. Þó fann hann, at Faxi var eigi dauðr, því at hann
mælti þá: "Mikil þrekvirki hefir þú unnit, Þorsteinn, er þú
hefir mér fyrir komit, því at ek hefi átt níutigi orrostur
ok haft í öllum sigr nema í þessi. Ek hefi sigrazt átta tigi
sinna í einvígum, svá at ek hefi á hólm gengit, en ek er nú
níu tigi ára gamall." Ekki þótti Þorsteini gagn, at hann
fleipraði fleira, ef hann mátti at gera. Rak hann þá ór
honum innan þat laust var.
Nú er at
segja af þeim Angantý ok Bela, at þeir tóku sér skip ok reru
fram á sjóinn ok leita at þeim Faxa ok Þorsteini ok finna þá
hvergi langan tíma. Þá kómu þeir þar at, sem sjórinn var
blandinn ok rauðr af blóði. Þóttust þeir þá vita, at þar
mundi Faxi á grunni niðri ok Þorstein drepít hafa. Ok er
stund leið, sáu þeir, at flaut á sjónum nokkut óþokkaligt.
Þeir fóru þangat ok sáu þar fljóta innyfli mikil ok ósélig.
Litlu síðar kom Þorsteinn upp ok var þá svá lúinn ok
yfirkominn, at eigi gat hann flotit á sjónum. Reru þeir þá
at honum ok drógu hann upp í skipit. Var honum þá minni ván
lífs, en ekki var hann mjök sárr, en hlaupit var niðr hold
af beinum í hnykla. Fóru þeir ok leituðu honum hægenda.
Raknaði hann þá skjótt. Fóru þeir aptr til eyjanna ok
könnuðu valinn, ok váru eigi meir en þrjátigi manna
græðandi. Fóru þeir þá til Brennis karls ok þökkuðu honum
liðsemd sína. Svá fór Þorsteinn til innar minni Brennieyjar
at finna Sindra dverg ok gaf honum góðar gjafir, ok skildu
með inni mestu vináttu. Tók Þorsteinn drekann Elliða í sitt
hlutskipti, en Beli hafði drekann Úfanaut, en Angantýr tók
svá mikit gull ok silfr sem honum líkaði í sitt hlutskipti.
Gaf Þorsteinn Brenni, frænda sínum, öll þau skip, er þeir
kómust ekki með, en þeír heldu burt á þrim skipum heim í
Sogn ok sátu þar um vetrinn.
XXIV. KAPÍTULI.
At várdögum heldu þeir í hernað.
Angantýr spyrr, hvert þá skyldi halda, segist hyggja, at
eytt mundi víkingum í Eystrasalti. "Þá skulum vér," segir
Beli konungr, "halda vestr um haf, því at þangat höfum vér
ekki herjat áðr," segir hann. Nú gera þeir svá. Þegar þeir
koma til Orkneyja, ganga þeir þar á land ok herja, brenna
byggðir, en ræna fé. Gera þeir mikit hervirki, en allt var
hrætt við þá ok stökk undan. Herrauðr hét jarl sá, er stýra
átti eyjunum. En er hann spyrr þetta hervirki, safnar hann
liði í móti þeim ok fór nætr sem daga, þar til þeir fundust
við ey þá, er heitir Papey. Þar slær þegar í bardaga með
þeim. Var þar engi liðsmunr. Þeir börðust svá tvá daga, at
ekki mátti milli sjá, hvárir sigrast mundu. Þar kom um
síðir, at mannfallinu hallaði á Herrauð. Hruðust þá skip
hans. Náðu þeir bræðr þá uppgöngu, ok þar kom um síðir, at
Herrauðr jarl fell ok flestallt lið hans. Síðan fóru þeir um
allar eyjar ok lögðu undir sik. Eptir þat bjuggust þeir til
heimferðar. Bauð Beli konungr Þorsteini eyjarnar ok gerast
þar jarl yfir, en hann kveðst þat ekki vilja, -- "vil ek
heldr vera hersir ok skilja ekki við þik en heita jarl ok
vera fjarlægr þér at vistum." Þá bauð hann Angantý at vera
þar jarl yfir, ok þat þá hann, ok gerðist hann jarl yfir
eyjunum ok skyldi lúka skatt árliga. Síðan heldu þeir heim í
Sogn ok sátu þar þann vetr. Þeir heldu menn sína vel, bæði
at vápnum ok klæðum. Þóttu nú engir menn framari en þeir
fóstbræðr. Þeim varð harna auðit. Hét Helgi ok Hálfdan synir
Bela, en Ingibjörg dóttir. Var hún yngst þeira systkina.
Þorsteinn átti þann son, er Friðþjófr h`ett. Haraldr óx upp
í eyjunni hjá Grími, en þegar hann hafði aldr til, lagðist
hann í hernað ok varð inn frægasti maðr, þótt hans sé lítt
getit í þessi sögu, Helt hann nafni sínu ok var kallaðr
Haraldr kesja, ok er margt manna frá honum komit. Þeir
Þorsteinn ok Beli, Grímr ok Haraldr heldu vináttu sinni,
meðan þeir lifðu.
XXV. KAPÍTULI.
Nú er þar til at taka, sem jökull
Njörfason er, at hann stýrði Upplöndum, þá er þeir váru
báðir dauðir, Njörfi ok Víkingr. Höfðu þeir vel haldit
vináttu sinni allt til dauðadags, Jökull aflaði sér skipa ok
fjár ok var inn harðasti víkingr ok fór í meðallagi með her
sínum, en ekki betr. Gekk svá fram nokkur ár, at hann var
inn nafnfrægasti. Hann lá í hernaði mest um Eystrasalt. Eigi
höfðu þeir Þorsteinn ok Beli lengi heima verit, áðr þeir
bjuggust í hernað, ok heldu suðr með landi, svá í gegnum
Eyrarsund, ok herjuðu á Saxland um sumarit ok gerðu mikit
hervirki ok fengu þar mikit fé í gulli ok silfri ok mörgum
öðrum gersimuni. Síðan ætluðu þeir at sigla heim, sem þeir
gerðu. Ok er þeir kómu fyrir mynni á Límafirði, þá kemr at
þeim stormr veðrs ok rak þá til hafs, ok skilja skjótliga
skipin. Tekr þá sjór at ganga á bæði borð, ok stóðu allir
menn í austri. Þar kemr, at þessi stormr rekr upp nauðreka
drekann Elliða at korgundarhólmi einskipa.
Þar kemr
við land þann tíma Jökull með tíu skipum ok öll vel búin
sakir vápna ok manna. Þarf þá eigi at sökum at spyrja, at
Jökull lét sækja at Þorsteini ok mönnuni hans. Þorsteinn var
lítt við búinn, því at þeir váru mjök dasaðir af mæði ok
sjávargangi. Þessi bardagi var bæði harðr ok mannskæðr. Var
Jökull inn ákafasti ok eggjaði fast menn sína ok segir, at
þeir mundu aldri í betra færi komast við Þorstein, -- "mun
oss ok ævinlig brigzl í vera, ef Þorsteinn kemst nú undan."
Sóttu þeir þá at Þorsteini ok mönnum hans ok léttu eigi fyrr
við en menn hans váru allir fallnir, sva at engi maðr stóð á
drekanum nema Þorsteinn einnsaman. Hann varðist þá enn
karlmannliga. Var þat þá langan tíma, at þeir kómu engu sári
á hann. Þar kom þó um síðir, at þeir kómu svá nærri honum,
at þeir kómu á hann spjótalögum, ok hjó hann þau flestöll af
sér, því at sverðit Angrvaðill beit sem vant var. Jökull
sóttí þá fast at ok lagði til hans spjóti í gegnum lærit. Í
því hjó Þorsteinn til Jökuls. Þat högg kom á höndina fyrir
framan olboga ok tók af höndina. Í því gátu þeir borit
skjöldu at Þorsteini ok tekit hann. Þá var komit at kveldi,
svá at þeim þótti eigi vígt at hon um. Var þá settr fjöturr
á fætr hoonum, en bogastrengr á hendr. Váru þá fengnir til
tólf menn at geyma hans um nóttina. Ok er allir váru á land
komnir nema þeir tólf ok Þorsteinn, mælti hann: "Hvárt vilið
þér heldr skemmta mér eða ek skemmti yðr?" Þeir kváðu honum
óvant um skemmtun, at hann skyldi deyja þegar á morgin.
Þorsteinn hugsaði nú sitt ráð ok þóttist eigi vel staddr
vera. Hann mælti þá hljótt fyrir munni sér: "Hvat mun ek nú
í annan tíma þurfa þín meir, Sindri félagi, en nú, ef eigi
væri lokit allri okkar vináttu?" Sló þá diminu yfir
varðmennina, ok því næst sofnuðu þeir allir. Þá sá
Þorsteinn, hvar Sindri fór eptir skip inu ok at honum ok
mælti: "Lítt ertu staddr nú, Þor steinn félagi, ok mun ráð
at bjarga þér." Hann blés upp lásinn. Síðan hjó hann af
honum bogastrenginn. Var Þorsteinn þá lauss. Tók hann þá
sverðit, því at hann vissi, hvar hann hafði við þat skilit.
Sneri hann þá til varðmanna ok drap þá alla.
Síðan hvarf
Sindri í burt, en Þorsteinn tók sér bát ok reri í land ok
fór burt ok heim í Sogn. Var þar fagnafundr með þeim Bela,
ok þóttist hann Þorstein ór helju heimt hafa. jökull vaknar
snemma um morg ininn ok hugði gott til at taka bandingjann
ok drepa. En er þeir kómu þar, var bandinginn burtu, en varð
menn dauðir. Þóttust þeir þá sakna vinar í stað. Helt Jökull
heim ok undi lítt við sína ferð, missi Þorsteins, en fengit
þau örkuml, at hann varð aldri heill. Var hann kallaðr síðan
jökull inn einhendi.
Þeir
fóstbræðr, Beli konungr ok Þorsteinn, söfnuðu liði ok fóru
til Upplanda ok gerðu orð Jökli ok hösluðu honum völl til
orrostu. Jökull safnaði mönnum, ok sátu þó margir heima,
þeir er lýðskyldugir váru undir Jökul, ok gerðu þat fyrir
vináttu sakir við Þorstein. Ok er Jökull fekk fátt manna, þá
treystist hann eigi að halda til orrostu við þá, ok stökk
hann ór landi ok fór þá til Vallands til Vilhjálms, mágs
síns. Tók hann þar þriðjung ríkis til forráða. Beli konungr
ok Þorsteinn lögðu undir sik Upplönd ok fóru heim síðan ok
settust um kyrrt.
Nokkuru
síðar kómu menn af Vallandi til móts við Þorstein, þeir er
Jökull sendi. Var þat at erendum, at Jökull bauð Þorsteini
sættir, ok skyldu þeir finnast á Limafirði ok hafa þrjú skip
hvárir ok tengja saman sættir. Þorsteini fellst þetta vel í
geð, sagðist nauðigr hafa átt ófrið við Jökul sakir Njörfa
konungs ok vináttu þeira Víkings.
Var þetta
nú staðráðit. Fóru sendimenn heim, en Þorsteinn bjóst heiman
um sumarit ok hafði drekann Elliða ok tvau skip önnur. Bela
þótti sjá ferð ekki vænlig, þótti Jökull svikull ok ótrúr.
Þat var ráð hans, at hann sendi undan njósnarmenn at vita,
hvárt allt væri tryggt af hendi Jökuls, ok færi svá aptr í
móti þeim til Eyrasunds. Svá gerðu þeir ok kómu aptr ok
sögðu þeim, at þeir lægi á Limafirði með þrim skipum ok allt
væri kyrrt um þá. Heldu þeir þá fram ferðinni á fjörðinn, ok
fundust í nefndum stað, ok gengu þar saman sættir með þeim
at svá fyrir skildu, at mannalát, áverkar ok bardagar skyldi
vera jafnt, en Jökull skyldi taka aptr ríki sitt ok skyldi
eigi vera skattgildr undir nokkurn mann. Ríki þat, er
Þorsteinn átti at Upplöndum, skyldi falla undir Jökul fyrir
handarhöggit. Með þessu skyldu þeir vera sáttir. Fór Jökull
þá heim í ríki sitt ok settist þar um kyrrt.
Þeir
Þorsteinn ok Beli fóru heim í Sogn ok settust nu at ríkjum
sínuni ok léttu öllum hernaði. Önduð var Ingibjörg, kona
Þorsteins, ok hafði Ingibjörg Beladóttir hennar nafn.
Friðþjófr óx upp með föður sínum. Þorsteinn átti dóttur, er
Véfreyja hét. Hún var þá roskin, er hér var komit sögunni,
því at hún var getin í hellinum hjá Skellinefju, ok þar var
hún fædd. Brá henni um vísdóm til móður sinnar. Hún tók
Angrvaðil eptir Þorstein, föður sinn. Ok er margt ágætra
manna frá Þorsteini komit. Þótti öllum mönnum Þorsteinn vera
inn frægasti maðr ok inn ágætasti af þeim mönnum, sem honum
váru samtíðis.
Lúkum vér
hér nú sögu Þorsteins Víkíngssonar með þessu efni, ok er in
gamansamligasta.