Sagan af Ragnari loðbrók ok sonum hans.

I. KAPÍTULI.

Herruðr hét jarl ríkr ok ágætr á Gautlandi. Hann var kvángaðr. Dóttir hans hét Þóra; hún var allra kvenna fríðust sýndum ok kurteisust at sér um alla hluti, þat er til handa má bera ok betra er at hafa en án vera. Þat var hennar kenningarnafn, at hún var kölluð borgarhjörtr, fyrir því at svá bar hún af öllum konum at fegrð sem hjörtr af öðrum dýrum. Jarlinn unni mikit dóttur sinni. Hann lét gera henni eina skemmu skammt frá höll konungs, ok um þá skemmu var skíðgarðr. Þat lagði jarl í vanda sinn at senda dóttur sinni hvern dag nokkut til skemmtanar, en þat mælti hann, at því mundi hann fram halda. Frá því er sagt, at hann lét færa henni lítinn lyngorm einnhvern dag, ákafliga fagran, ok þessi ormr þótti henni góðr ok lét hann í sitt eski ok bar undir hann gull. Skamma stund var hann þar, áðr hann óx mikit ok svá gullit undir honum. Þar kemr, at eigi hefir hann rúm í eskinu, ok liggr nú í hring um eskit utan. Ok þar kemr of síðir, at eigi hefir hann rúm í skemmunni, ok gullit vex undir honum jafnt sem ormrinn sjálfr. Nú liggr hann utan um skemmuna, svá at saman tók höfuð ok sporðr, ok illr gerist hann viðreignar, ok þorir engi maðr at koma til skemmunnar fyrir þessum ormi nema sá einn, er honum færir fæðslu, ok oxa þarf hann í mál. Jarli þykkir mikit mein á þessu ok strengir þess heit, at hann mun þeim manni gefa dóttur sína, hvat manna sem hann er, ef at bana yrði orminum, ok gull þat, er undir honum er, skal vera hennar heimanfylgja. Þessi tíðendi spyrjast víða of land, en þó treystist engi til at ráða fyrir þessum mikla ormi.

II. KAPÍTULI.

Í þann tíma réð fyrir Danmörku Sigurðr hringr. Hann var ríkr konungr ok er frægr orðinn af þeiri orrostu, er hann barðist við Harald hilditönn á Brávelli ok fyrir honum fell Haraldr, sem kunnigt er orðit of alla norðrálfu heimsins. Sigurðr átti einn son, er Ragnarr hét. Hann var mikill vexti, vænn yfirlits ok vel viti borinn, stórlyndr við sína menn, en grimmr liðs ok herskipa, ok gerist hann inn mesti hermaðr, svá at varla fæst hans maki. Hann spyrr þetta, er Herruðr jarl hafði um mælt; gefr hann at engan gaum ok lætr sem hann viti eigi. Hann lætr gera sér föt með undarligum hætti, þat eru loðbrækr ok loðkápa, ok nú er ger eru, þá lætr hann þau vella í biki. Síðan hirðir hann þau. Þat er eitthvert sumar, er hann heldr her sínum til Gautlands ok leggr í leynivág einn skip sitt ok var skammt þaðan, þat er jarl réð fyrir. Ok er Ragnarr hafði þar eina nótt verit, vaknar hann snemma um morgininn, ríss upp ok tekr þessi in sömu vápnföt, er áðr var frá sagt, ok ferr í ok tekr spjót mikit í hönd sér ok gengr af skipunum einn saman ok þar, er sandr er, ok nú veltist hann í sandinum. Ok áðr hann gengr í brott, tekr hann geirnagla ór spjóti sínu ok ferr nú einn frá skipunum til borgarhliðs jarls ok kemr þar snemma dags, svá at allir menn váru í svefni. Nú stýrir hann til skemmunnar. Ok er hann kemr í skíðgarðinn, þar sem ormrinn var, leggr hann til hans með spjóti sínu, ok þá kippir hann at sér spjótinu. Ok annat sinn leggr hann. Þat lag kemr í hrygg orminum, ok nú vinzt hann við hratt, svá at spjótit gekk af skaptinu, ok verðr svá mikill gnýr í hans fjörbrotum, at skemman skelfr öll. Ok nú snýr Ragnarr á brott. Þá kemr blóðbogi milli herða honum, ok þat sakar hann eigi, svá hlífa honum klæði þau, sem hann lét gera. En þeir, er í skemmunni váru, vakna við gnýinn ok ganga út ór skemmunni. Nú sér Þóra ganga einn mann mikinn frá skemmunni ok spyrr hann at nafni eða hvern hann vili nú finna. Hann nemr staðar ok kvað vísu þessa:

"Hætt hefik leyfðu lífi,
litfögr kona, vetra
vák at foldarfiski
fimmtán gamall, mínu;
hafa skalk, böl nema bíti,
bráðrakinn mér dauða,
heiðarlax til hjarta
hringleginn, vel, smýgra."

Ok nú gengr hann á brott ok mælti ekki fleira við hana. En spjótit stóð í sárinu eptir, en hann hefir skaptit með sér. Nú er hún hefir þessa vísu heyrða, skildi hún, hvat hann sagði til um sitt erendi ok svá hvé gamall hann var. Ok nú hyggr hún at fyrir sér, hverr hann mundi vera, ok þykkist hún eigi vita, hvárt hann er mennskr maðr eða eigi, fyrir því at henni þykkir vöxtr hans vera svá mikill sem sagt er frá óvættum á þeim aldri, sem hann hafði, ok snýr hún inn í skemmuna ok sofnar. Ok er menn koma út um morgininn, verða menn þess varir, at ormrinn var dauðr ok hann var lagðr með einu miklu spjóti ok þat stóð fast í sárinu. Nú lætr jarl þat í brott taka þaðan, ok var þat svá mikit, at fám var vápnhæft. Nú íhugar jarl, hvat hann hafði um mælt við þann mann, er orminum yrði at bana, ok þykkist eigi vita, hvárt mennskr maðr veldr þessu eða eigi, ok reðst nú um við vini sína ok dóttur, hvé hann skal eptir leita, ok þykkir á því líkendi, at sá mun eptir leita at hafa verðkaupit, er til hefir unnit. Þat réð hún at láta kveðja þings fjölmenns, - "ok bið þá svá, at þangat komi allir þeir menn, er eigi vilja hafa reiði jarls ok nokkrskostar mega sækja þingstefnu, ok ef sá er nokkr, er við gengr banasári ormsins, skal hafa þat spjótskapt þangat, er fylgt hefir spjótinu." - " Þetta lízt jarli vænligt ok lætr nú þings kveðja. Ok er at þeim degi kemr, er vera skal þingit, kemr jarl ok margir höfðingjar aðrir. Þar verðr mikit fjölmenni.

III. KAPÍTULI.

Þetta spyrst til skipa Ragnars, at þaðan skammt var þing stefnt. Ok nú ferr Ragnarr frá skipum náliga með allan her sinn til þingsins. Ok er þeir koma þar, nema þeir staðar nakkvat frá öðrum mönnum, því at Ragnarr sér nú, at komit var fjölmenni mikit frá því, sem vani var til. Þá stendr jarl upp ok kveðr sér hljóðs ok talar, biðr menn hafa þökk fyrir, er vel hafa skipazt við hans orðsending, ok segir síðan atburð þann, sem orðinn er, fyrst frá því, hversu hann hafði um mælt við þann mann, er orminum yrði at bana, síðan, at -- "ormrinn er nú dauðr, ok sá hefir látit eptir standa spjótit í sárinu, er unnit hefir þetta frægðarverk. Ok ef nokkurr er sá hér kominn til þingsins, er þat skapt hafi, er þessu spjóti hæfi, beri hann þat fram ok sanni svá sögn sína, þá skal ek þat allt enda, er ek hefi um mælt, hvárt sem hann er af meirum stigum eða minnum." Ok lýkr hann svá sínu máli, at hann lætr bera spjótit fyrir hvern mann, er á er þinginu, ok biðr sér segja, hverr sá er, er við þessu gengr eða þat skapt hefir, er hér hæfir til. Nú er svá gert. Eigi finnst sá né einn, er þat skapt hafi. Nú er komit þar, sem Ragnarr er, ok sýnt honum spjótit, ok gengr hann við, at hann mun eiga, ok þar hæfir hvárt eptir öðru, skaptit ok spjótit. Nú þykkjast menn vita, at hann mun hafa orðit orminum at bana, ok verðr hann af þessu verki harðla mjök frægr of öll Norðrlönd, ok biðr hann nú Þóru, dóttur jarls, ok hann tekr því vel, ok nú er hún honum gift, ok er fengit at mikilli veizlu með inum beztum föngum í því ríki. At þessi veizlu kvángast Ragnarr. Ok er lokit er veizlunni, ferr Ragnarr til ríkis síns ok réð fyrir ok ann mikit Þóru. Þau eiga tvá sonu; het Eirekr inn ellri, en Agnarr inn yngri. Þeir váru miklir vexti ok fríðir sýnum. Sterkari váru þeir miklu en aðrir menn flestir, er þá váru uppi. Þeir námu alls konar íþróttir.

Þat var eitthvert sinn, at Þóra kenndi sér sóttar, ok andast hún ór þessi sótt. En Ragnari þótti þetta svá mikit, at hann vill eigi ráða ríkinu ok tekr aðra menn til at ráða ríkinu með sonum sínum. En hann tekr nú til iðnar sinnar innar sömu, sem hann hafði fyrr haft, ok ræðst nú í hernað, ok hvar sem hann ferr, fær hann sigr.

IV. KAPÍTULI.

Nú er þat eitt sumar, at hann heldr skipum sínum til Noregs, því at hann átti þar marga frændr ok vini ok vill þá hitta. Hann kemr skipum sínum um kveldit í höfn eina litla, en þar var bær skammt þaðan, er hét á Spangarheiði, ok lágu þeir þar í höfn þá nótt. Ok er morginn kom, skyldu matsveinar fara á land at baka brauð. Þeir sjá, at bær er skammt frá þeim. ok þótti þeim sér þat betr gegna at fara til húss ok vera þar at. Ok er þeir kómu til þess ins litla bæjar, þá hitta þeir einn mann at máli, ok er þat kerling, ok spurðu, hvárt hún væri húsfreyja eða hvat hún héti. Hún segir, at hún sé húsfreyja, -- "ok nafn mitt óvant, ek heiti Gríma, eða hverir eru þér?" Þeir sögðu, at þeir væri þjónustumenn Ragnars loðbrókar, ok vilja þeir færa fram sýslu sína, -- "ok viljum vér, at þú vinnir með oss.'' Kerling svarar, at hendr hennar váru stirðar mjök. "En verit hafði þat fyrrum, at ek kunna bjargvel sýslu mína, ok á ek mér dóttur þá, er at mun vera með yðr ok mun heim koma brátt ok heitir Kráka. Er nú svá komit, at ek kem trautt ráði við hana." Ok nú er Kráka at fé farin um myrgininn ok sér, at skip váru komin við land mörg ok stór, ok nú tekr hún ok þvær sér. En kerling hafði henni þat bannat, því at hún vildi eigi, at menn sæi fegrð hennar, því at hún var allra kvenna vænst, en hár hennar var svá mikit, at tók jörð um hana, ok svá fagrt sem silki þat, er fegrst verðr. Ok nú kemr Kráka heim. En þeir matsveinar höfðu gert eld, ok nú sér Kráka, at þar eru menn komnir, þeir er hún hefir eigi fyrr sét. Hún hyggr at þeim ok svá þeir at henni. Ok nú spyrja þeir Grímu: "Hvárt er sjá þín dóttir, in fagra mær?'' - "Eigi er til þess logit," segir Gríma, "at sjá er mín dóttir." - "Furðu ólíkar máttu þit verða,'' segja þeir, "svá illilig sem þú ert. En vér höfum eigi jafnvæna mey sét, ok enga sjám vér hana hafa þína mynd því at þú ert it mesta ferlíki." Gríma svarar: "Eigi má nú á mér sjá. Brugðit er nú mínum yfirlitum ór því, sem var." Nú ræða þeir þetta, at hún vinni með þeim. Hún spyrr: "Hvat skal ek vinna?'' Þeir kváðust vilja, at hún teygði brauð, en þeir mundi baka eptir. Ok tekr hún síðan til sinnar iðju, ok vinnst henni vel. En þeir horfðu á hana ávallt, svá at þeir gáðu eigi sýslu sinnar ok brenndu brauðit. Ok er þeir höfðu lokit verki sínu, fóru þeir til skipa. Ok þá er þeir skyldu brjóta upp vistir sínar, mæltu allir, at þeir hefði aldri jafnilla unnit ok væri hegningar fyrir vert. Ok nú spyrr Ragnarr, hví þeir hefði þanninn matbúit. Þeir kváðust sét hafa konu svá væna, at þeir gáðu eigi sinnar sýslu, ok ætluðu þeir, at engi mundi henni vænni. vera í veröldu. Ok er þeir tóku svá mikit af of hennar fegrð, þá segir Ragnarr ok kveðst þat vita, at sjá mundi eigi jafnvæn sem Þora hafði verit. Þeir kváðu hana eigi óvænni. Þá mælti Ragnarr: "Nú mun ek senda þá menn, er gerla kunni at sjá. Ef svá er sem þér segið, þá er þetta athugaleysi yðr upp gefit, en ef konan er at nokkurum hlut óvænni en þér segið frá, munu þér taka hegning mikla á yðr.'' Ok nú sendir hann menn sína til fundar við þessa ina fögru mey, en andviðri var svá mikit, at þeir máttu eigi fara þann dag, ok mælti Ragnarr við sína sendimenn: "Ef yðr lízt þessi in unga mær svá væn sem oss er sagt, biðið hana fara á minn fund, ok vil ek hitta hana; vil ek, at hún sé mín. Hvárki vil ek, at hún sé klædd né óklædd, hvárki mett né ómett, ok fari hún þó eigi ein saman, ok skal henni þó engi maðr fylgja.'' Nú fóru þeir, þar til er þeir koma til húss, ok hyggja at Kráku vandliga, ok lízt þeim sjá kona svá væn, at þeir hugðu enga aðra jafnvæna. Ok nú segja þeir orð herra síns, Ragnars, ok svá, hversu hún skyldi búin vera. Kráka hugði at, hversu konungr hafði mælt ok hvé hún skyldi búast, en Grímu þótti engan veg svá mega vera ok kveðst vita, at sjá konungr mundi eigi vera vitr. Kráka segir: "Því mun hann svá mælt hafa, at svá mun vera mega, ef vér skiljum eptir því, sem hann ætlar til. En víst eigi má ek í yðarri ferð vera þenna dag, en ek mun koma snemma á morgin til yðarra skipa." Nú fóru þeir í brott ok segja Ragnari svá búit, at hún mundi koma til fundar þeira. Ok nú er hún heima þá nótt. En um myrgininn snemma segir Kráka karli, at þá mundi hún fara á fund Ragnars. "En þó mun ek verða at breyta búnaði mínum nokkut; þú átt aurriðanet, ok mun ek þat vefja at mér, en þar yfir utan læt ek falla hár mitt, ok mun ek þá hvergi ber. En ek mun bergja á einum lauk, ok er þat lítill matr, en þó má þat kenna, at ek hefi bergt. Ok ek mun láta fylgja mér hund þinn, ok fer ek þá eigi ein saman, en þó fylgir mér engi maðr." Ok er kerling heyrir hennar fyrirætlan, þykkir henni hún mikit vit hafa.

V. KAPÍTULI.

Ok er Kráka er búin, ferr hún leiðar sinnar, þar til er hún kemr til skipa, ok var fögr tilsýndar, er hár hennar var bjart ok sem á gull eitt sæi. Ok nú kallar Ragnarr á hana ok spyrr, hver hún væri eða hvern hún vildi finna. Hún svarar ok kvað vísu:

"Þorik eigi boð brjóta,
er báðuð mik ganga,
né ræsis kvöð rjúfa,
Ragnarr, við þik stefnu;
manngi er mér í sinni,
mitt er bert hörund eigi,
fylgi hefi ek fullgott,
fer ek einsaman, mínu.''

Nú sendir hann menn at móti henni ok lætr fylgja henni á skip sín. En hún kveðst eigi fara vilja, nema henni sé grið gefin ok förunaut hennar. Nú er henni fylgt á konungs skip, ok er hún kemr í fyrirrúm, seilist hann í mót henni, en hundrinn beit í hönd honum. Þeir menn hans hlaupa til ok drepa hundinn ok reka bogastreng at hálsi honum, ok fær hann af því bana, ok er eigi betr griðum haldit við hana en svá. Nú leggr Ragnarr hana í lypting hjá sér ok hjalar við hana, ok varð honum vel í skap við hana ok var blíðr við hana. Hann kvað vísu:

"Mundi víst, ef væri
vörðr föður jarðar
mætr á mildri snótu,
á mér taka höndum."

Hún kvað:

"Vammlausa skalt, vísi,
ef vilt griðum þyrma,
heim höfum hilmi sóttan,
heðan mik fara láta."

Nú segir hann, at honum lízt vel á hana ok ætlar vist, at hún skyli með honum fara. Þá kvað hún eigi svá vera mega. Þá kvaðst hann vilja, at hún væri þar um nótt á skipi. Hún segir, at eigi skal þat vera, fyrr en hann kemr heim ór þeiri ferð, sem hann hafði ætlat, -- "ok má vera, at þá sýnist yðr annat.'' Þá kallar Ragnarr á féhirði sinn ok bað hann taka serk þann, er Þóra hefir átt ok var allr gullsaumaðr, ok færa sér. Þá býðr Ragnarr Kráku á þá lund:

"Viltu þenna þiggja,
er Þóra hjörtr átti,
serkr við silfr of merkðan;
sama allvel þér klæði;
fóru hendr hvítar
hennar um þessar gervar;
sú var buðlungi bragna
blíðum þekk til dauða.''

Kráka kvað á móti:

"Þorik eigi þann þiggja,
er Þóra hjörtr átti,
serk við silfr of merkðan;
sama ælig mér klæði;
því em ek Kráka kölluð,
í kolsvörtum váðum,
at ek hefi grjót of gengit,
ok geitr með sjá reknar.

0k vil ek víst eigi taka við serknum,'' segir hún. "Vil ek ekki í skraut búast, meðan ek em hjá karli. Kann vera, at yðr lítist betr á mik, ef ek búumst betr, ok vil ek nú fara heim. En þá máttu gera menn eptir mér, ef þér er þá samt í hug ok vilir þú, at ek fara með þér." Ragnarr segir, at eigi mun hugr hans skipast, ok ferr hún heim. En þeir fóru, sem þeir höfðu ætlat, þegar þeim gaf byr, ok lýkr hann sínum erendum, eptir því sein hann hafði ætlat. Ok er hann ferr aptr, kemr hann sér í ina sömu höfn, sem hann hafði fyrr haft, þá er Kráka kom til hans. Ok þat it sama kveld sendir hann menn á fund hennar at segja orð Ragnars, at hún færi nú alfari. En hún segir, at hún mun eigi fara fyrr en um morgininn. Ríss Kráka upp snemma ok gengr til rekkju þeira karls ok kerlingar ok spyrr, hvárt þau vaki. Þau kváðust vaka ok spurðu, hvat hún vildi. En hún segir, at hún ætlaði á brott ok vera þar ekki lengr. "En ek veit, at þit drápuð Heimi, fóstra minn, ok á ek engum manni verra at launa en ykkr. Ok fyrir þá sök vil ek ykkr ekki illt gera láta, at ek hefi lengi með ykkr verit, en nú vil ek þat um mæla, at annarr dagr sé ykkr öðrum verri, er yfir ykkr kemr en inn síðasti verstr, ok munu vér nú skilja." Þá gengr hún leiðar sinnar til skipa, ok er þar vel við henni tekit. Gefr þeim vel veðr. Þann aptan inn sama, er menn skulu rekkja undir sér, þá segir Ragnarr, at hann vill, at þau Kráka hvíli bæði saman. Hún segir, at eigi mátti svá vera, -- "ok vil ek, at þú drekkir brúðlaup til mín, þá er þú kemr í ríki þitt, ok þykk mér þat mín virðing sem þín ok okkarra erfingja, ef vit eigum nokkura. Hann veitti henni sína bæn, ok ferst þeim vel. Kemr Ragnarr nú heim í land sitt, ok er dýrlig veizla búin í mót honum, ok nú er bæði drukkit fagnaðaröl í móti honum ok brúðlaup hans. Ok inn fyrsta aptan, er þau koma í eina rekkju, vill Ragnarr eiga hjúskaparfar við konu sína, en hún biðst undan, því at hún segir, at á baki mundi bera nokkut, ef hún réði eigi. Ragnarr kvaðst ekki trúa mundu á þat, kvað þau ekki framvís karl ok kerlingu. Hann spurði, hvé lengi svá skyldi vera. Þá kvað hún:

"Þrjár nætr skulum þessar,
ok þó saman, byggja
hýar sér nætr í höllu,
áðr heilug goð blótim;
þá munu mein á minum
megi til löng of verða;
heldr ertu bráðr at byrja
þann, er bein hefir engi.''

Ok þó hún kvæði þetta, gaf Ragnarr at því engan gaum ok brá á sitt ráð.

VI. KAPÍTULI.

Nú líða stundir fram, ok var samför þeira góð ok miklar ástir. En Kráka kennir sér sóttar ok verðr léttari ok elr sveinbarn, ok var sveinninn vatni ausinn ok nafn gefit ok kallaðr Ívarr. En sá sveinn var beinlauss ok sem brjósk væri þar, sem bein skyldu vera. Ok þá er hann var ungr, var hann vexti svá mikill, at engir váru hans jafningjar. Hann var allra manna fríðastr sýnum ok svá vitr, at eigi er víst, hverr meiri spekingr hefir verit en hann. Þeim verðr enn fleiri barna auðit. Annarr sonr þeira hét Björn, inn þriðji Hvítserkr, inn fjórði Rögnvaldr. Þeir váru miklir menn allir ok inir fræknustu, ok þegar þeir máttu nokkut at hafast, námu þeir alls konar íþróttir. Ok hvert sem þeir fóru, lét Ívarr bera sik á stöngum, því at hann mátti eigi ganga, ok skyldi hann hafa ráð fyrir þeim, hvat sem þeir höfðust at. Nú eru þeir Eirekr ok Agnarr, synir Ragnars, miklir menn fyrir sér, svá at trautt finnast þeira jafningjar, ok búa þeir á herskipum hvert sumar ok eru ágætir af sínum hernaði. Ok nú er þat einn dag, at Ívarr ræðir við bræðr sína, Hvítserk ok Björn, hvé lengi svá skal fram fara, at þeir skyli heima sitja ok leita sér engrar frægðar. En þeir segja, at þeir skyli hans ráðum fram fara um þat sem annat. "Nú vil ek," segir Ívarr, "at vér biðim, at oss sé fengin skip ok lið, svá at þau sé vel skipuð, ok síðan vil ek, at vér aflim oss fjár ok ágætis, ef svá vill upp takast." Ok er þeir höfðu þetta ráðit með sér. segja þeir Ragnari, at þeir vilja, at hann fái þeim skip ok skipi liði því, er reynt sé at herfangi ok búit vel fyrir alls sakir. Ok gerir hann þat eptir því, sem þeir beiddu Ok nú er þetta lið er búit, fara þeir ór landi. En þar sem þeir berjast við menn, fá þeir meira hlut ok fá sér nú bæði mikit lið ok fé. Ok nú segir Ívarr, at hann vildi, at þeir heldi þar til er meira ofrefli er fyrir, ok reyndi svá sinn hraustleik. Ok nú spyrja þeir, hvar hann vissi þess ván. Ok nú nefnir hann einn stað, þann er heitir Hvítabær, en þar höfðu verit blót, -- "ok margir hafa til leitat at vinna, ok hafa engir sigrazt," ok hafði Ragnarr komit þar ok varð frá at hverfa ok fekk ekki at gert." - "Hvárt er þat lið svá mikit," segja þeir, "ok svá harðfengt, eða eru þar önnur torveldi?" Ívarr segir, at bæði var fjölmenni mikit ok blótstaðr mikill ok þat hafði öllum fyrir komit ok engir höfðu staðizt. Ok nú mæla þeir, at hann skyldi fyrir ráða, hvárt þeir skyldu þangat halda eða eigi. En hann segir, at hann vill heldr hætta á, hvárt meira má þeim harðfengi eða blótskapr landsmanna.

VII. KAPÍTULI.

Nú halda þeir þangat, ok er þeir koma þar í land, búast þeir til uppgöngu. Ok nú þykkir þeim þurfa, at liðit gæti sumt skipanna. En Rögnvaldr, bróðir þeira, var þá ungr, at þeim þótti hann eigi til færr vera í svá mikilli mannraun at vera sem þeim þótti líkligt, at vera mundi, ok láta hann gæta skipa með sumu liði. En áðr þeir færi frá skipum, segir Ívarr, at þeir borgarinenn eigu naut tvau, ok eru þat kvígendi, ok menn höfðu því frá horfit, at eigi mátti standast lát þeira ok tröllskap. Þá mælti Ívarr: "Verðið við sem bezt, þótt yðr bjóði nokkurn ótta, því at eigi mun til saka." Nú fylkja þeir liði sínu. Ok er þeir nálgast borgina, verða þeir varir við, er byggja staðinn, taka nú at leysa út naut þessi, er þeir trúðu á. Ok er kvígendin eru laus látin, hlaupa þau hart ok láta illa. Nú sér Ívarr þetta, þar sem hann er borinn á skildi, ok biðr fá sér boga, ok svá var gert. Nú skýtr hann þessi in illu kvígendi, svá at hvárttveggja fekk bana, ok var nú af hendi leystr þessi ófriðr, er mönnum þótti mestr ótti at. Nú tekr Rögnvaldr til orða at skipum ok mælti við lið sitt, at þeir menn væri sælir, er slíka skemmtan skyldu hafa sem þeir bræðr hans hafa. "Ok gengr þeim ekki annat til, er ek skylda eptir vera, en þeir einir vilja háfa virðing af. Nú skulu vér ganga upp gervallir.'' Ok nú gera þeir svá. Ok þá er þeir koma eptir liðinu, gengr Rögnvaldr hart fram í bardagann, ok lýkr svá, at hann fellr. En þeir komast í borgina bræðr, ok tekst nú bardagi af nýju, ok lýkr svá, at borgarmenn komast á flótta, en þeir reka flóttann. Ok er þeir hverfa aptr til borgárinnar, kveðr Björn vísu:

"Upp hrundu vér ópi,
ór bitu meira en þeira,
satt mun ek til þess segja,
sverð, í Gnípafirði;
knátti hverr, er vildi,
fyr Hvítabæ utan,
né sitt spari sveinar
sverð, mannsbani verða."

Ok er þeir koma aptr í borgina, taka þeir allt lausafé, en brenna hvert hús, er í var borginni, ok brjóta alla borgarveggi. Ok nú halda þeir skipum sínum þaðan.

VIII. KAPÍTULI.

Eysteinn hefir konungr heitit, er réð fyrir Svíþjóðu. Hann var kvángaðr ok átti eina dóttur. Sú hét Ingibjörg. Hún var allra kvenna fríðust ok vænst sýnum. Eysteinn konungr var ríkr ok fjölmennr, illgjarn ok þó vitr. Hann hafði atsetu at Uppsölum. Hann var blótmaðr mikill, ok at Uppsölum váru blót svá mikil í þann tíma, at hvergi hafa verit meiri á Norðrlöndum. Þeir höfðu átrúnað mikinn á einni kú, ok kölluðu þeir hana Síbilju. Hún var svá mjök blótin, at menn máttu eigi standast lát hennar. Ok því var konungr vanr, þá er hers var ván, at þessi kýr in sama var fyrir fylkingum, ok svá mikill djöfuls kraptr fylgdi henni, at óvinir hans urðu svá ærir, þegar þeir heyrðu til hennar, at þeir börðust sjálfir ok gáðu sín eigi, ok fyrir þá sök var óherskátt á Svíþjóð, at menn treystust eigi við slikt ofrefli at etja. Eysteinn konungr átti vingott við marga menn ok höfðingja, ok er þat sagt, at í þann tíma var vinátta mikil með þeim Ragnari ok Eysteini konungi ok þeir váru því vanir, at sitt sumar skyldi sækja veizlu hvárr þeira til annars. Nú kemr at því, at Ragnarr skal sækja veizlu til Eysteins konungs. Ok er hann kemr til Uppsala, var honum vel fagnat ok liði hans. Ok þá er þeir drekka inn fyrsta aptan, lætr konungr dóttur sína byrla sér ok Ragnari. Ok þat mæltu menn Ragnars með sér, at engi væri annarr til en hann bæði dóttur Eysteins konungs, en hann ætti eigi lengr karlsdóttur. Ok nú verðr til einnhverr hans manna at tjá þetta fyrir honum, ok því lýkr svá, at honum er heitit konunni, ok skyldi hún þó sitja í festum mjök lengi. En þá er þeiri veizlu var lokit, býst Ragnarr heim, ok ferst honum vel, ok er ekki sagt frá ferð hans, fyrr en hann á skammt til borgarinnar, ok liggr leið hans um skóg einn. Þeir koma í eitt rjóðr, er var í skóginum. Þá lætr Ragnarr nema staðar lið sitt ok kvaddi sér hljóðs ok biðr þá menn alla, er í hans ferð höfðu verit til Svíþjóðar, at engi skyldi segja hans fyrirætlan, er stofnuð var um ráðahag við dóttur Eysteins konungs. Nú leggr hann svá ríkt við þetta, ef sá er nokkurr, er of þetta geti, at hann skal engu fyrir týna nema lífinu. En nú er hann hafði talað slíkt er hann vildi, fór hann heim til bæjarins. Ok nú verða menn fegnir, er hann kemr aptr, ok þá var drukkit fagnaðaröl í móti honum. Ok er hann kemr í hásætit ok hefir setit eigi lengi, áðr Kráka kemr í höllina fyrir Ragnar ok sezt í kné honum ok leggr hendr um háls honum ok spyrr: "Hvat er tíðenda?'' En hann kveðst engi kunna at segja. Ok er á leið kveldit, taka menn til drykkju, ok síðan fara menn til svefns. Ok er þau koma í eina rekkju Ragnarr ok Kráka, spyrr hún hann enn tíðenda, en hann kveðst engi vita. Nú vill hún hjala margt, en hann kveðst vera syfjaðr mjök ok farmóðr. "Nú munn ek segja þér tíðendi," segir hún, "ef þú vilt mér engi segja." Hann spyrr, hver þau væri. "Þat kalla ek tíðendi," segir hún, "ef konungi er heitit konu, en þat er þó sumra manna mál, at hann eigi sér aðra áðr. "Hverr sagði þér þetta?" segir Ragnarr. "Halda skulu menn þínir lífi ok limum, því at engi sagði mér þinna manna," segir hún. "Þér munduð sjá, at fuglar þrír sátu í trénu hjá yðr. Þeir sögðu mér þessi tíðendi. Þess bið ek, at þú vitir eigi ráða þessa, sem ætlat er. Nú mun ek segja þér, at ek em konungs dóttir, en eigi karls, ok faðir minn var svá ágætr maðr, at eigi fekkst hans jafningi, en mín móðir var allra kvenna fríðust ok vitrust, ok hennar nafn mun uppi, meðan veröldin stendr." Nú spyrr hann, hverr faðir hennar var, ef hún væri eigi dóttir þess ins fátæka karls, er á Spangarheiði var. Hún segir, at hún var dóttir Sigurðar Fáfnisbana ok Brynhildar Buðladóttur. "Þat þykki mér allólíkligt, at þeira dóttir mundi Kráka heita eða þeira barn mundi í slíku fátæki upp vaxa sem á Spangarheiði var." Þá svarar hún: "Saga er til þess," ok nú segir hún ok hefr þar upp sögu, sem þau hittust á fjallinu Sigurðr ok Brynhildr ok hún var byrjuð, "ok er Brynhildr varð léttari, var mér nafn gefit, ok var ek kölluð Áslaug." Ok nú segir hún allt, sem farit hafði frá því, er þau karl hittust. Þá svarar Ragnarr: "Þessum mun ek við bregða Áslaugar órunum, er þú mælir." Hún svarar: "Þú veizt, at ek em eigi heill maðr, ok mun þát vera sveinbarn, er ek geng með, en á þeim sveini mun vera þat mark, at svá mun þykkja sem ormr liggi um auga sveininum. Ok ef þetta gengr eptir, bið ek þess, at þú komir eigi til Svíþjóðar þeirar tíðar, at þú fáir dóttur Eysteins konungs. En ef þetta rýfst, far þú með sem þú vilt. En ek vil, at sjá sveinn sé heitinn eptir feðr mínum, ef í hans auga er þetta frægðarmark, sem ek ætla, at vera muni." Nú kemr at þeiri stundu, er hún kennir sér sóttar ok verðr léttari ok elr sveinbarn. Nú tóku þjónustukonur sveininn ok sýndu henni. Þá mælti hún, at bera skyldi til Ragnars ok láta hann sjá. Ok nú er svá gert, at sá inn ungi maðr var borinn í höllina ok lagðr í skikkjuskaut Ragnars. En er hann sér sveininn, var hann spurðr, hvat heita skyldi. Hann kvað visu:

"Sigurðr mun sveinn of heitinn,
sá mun orrustur heyja
mjök líkr vera móður
ok mögr föður kallaðr;
sá mun Óðins ættar
yfirbátr vera heitinn,
þeim er ormr í auga,
er annan lét svelta."

Nú dregr hann gull af hendi sér ok gefr sveininum at nafnfesti. Ok þá er hann réttir höndina með gullinu, kemr við bak sveininum, en þat virðir Ragnarr svá sem hann vildi hata gullinu. Ok nú kvað hann vísu:

"Brynhildar lízt brögnum
brúnstein hafa fránan
dóttur mögr inn dýri
ok dyggligast hjarta;
sjá berr alla ýta
undleygs boði magni,
Buðla niðr, er baugi
bráðgerr, hatar rauðum."

Ok enn kvað hann:

"Sjá ek engum sveini
nema Sigurði einum
i brúnsteinum brúna
bráð háls tauma lagða;
sjá hefir dagr yfir dýra,
dælt er hann at því kenna,
hvass í hvarmatúni
hring myrkviðar fengiti."

Nú mælti hann, at þann svein skyldi bera í skemmu út. En þá var því lokit, at hann mundi til Svíþjóðar fara. Ok nú kemr upp ætt Áslaugar, svá at þat veit hverr maðr, at hún er dóttir Sigurðar Fáfnisbana ok Brynhildar Buðaldóttur.

IX. KAPÍTULI.

Nú er sú stund var liðin, er á var kveðit, at Ragnarr skyldi veizluna sækja til Uppsala ok kom hann eigi, þótti Eysteini konungi ger til sín svívirðing ok dóttur sinnar, ok nú var lokit vinfengi þeira konunganna. Ok þá er þeir Eirekr ok Agnarr, synir Ragnars, spyrja þetta, þá ræddu þeir með sér, at þeir mundu fá sér lið mikit, sem þeir mætti mest, ok mundu herja á Svíþjóð. Ok nú draga þeir saman lið mikit ok búa skip sín, en þótti mikit undir, at vel tækist til, þá er skip skyldi fram setja. Nú verðr þat, at skip Agnars skauzt af hlunni, ok varð þar maðr fyrir, ok fær sá bana, ok kölluðu þeir þat hlunnroð. Nú þótti þeim eigi vel til takast í fyrstu ok vildu ekki láta standa þat fyrir ferð sinni. Ok þá er lið þeira var búit, fara þeir með lið sitt til Svíþjóðar, ok þar, er þeir koma fyrst í ríki Eysteins konungs, fóru þeir herskildi yfir. En landsmenn urðu varir við ok fóru til Uppsala ok segja Eysteini konungi, at herr var kominn í landit. En konungrinn lætr fara örvarboð um ríki sitt ok dregr svá mikinn her saman, at furða var at. Ok þann her flytr hann, þar til er hann kemr í skóg einn, ok setr þar sínar herbúðir, ok hefir hann nú með sér kúna Síbilju, ok mjök er hún nú blótin, áðr en hún vildi fara. Ok er þeir eru í skóginum, mælti Eysteinn konungr: "Frétt hefi ek til," segir hann, "at synir Ragnars eru á völlunum fyrir framan skóginn, en þat er mér sannliga sagt, at þeir hafi eigi einn þriðjung liðs við oss. Nú skulu vér skipa várar fylkingar til at berjast, ok skal þriðjungr liðs várs fara i mót þeim, ok eru þeir svá harðfengnir, at þeir munu þykkjast hafa ráð várt í hendi, ok þegar eptir skulum vér öllum megin koma at þeim, ok kýrin skal fara fyrir liðinu, ok væntir mik, at eigi skulu þeir haldast við fyrir lát hennar." Ok nú er svá gert. Ok þegar er þeir bræðr sjá lið Eysteins konungs, þótti þeim sér ekki ofrefli við at eiga ok ætla eigi meira liðit vera munu. Ok þegar hér eptir kemr allt liðit ór skóginum, ok kýrin er laus látin, ok hleypr hún fyrir liðinu ok lætr grimmliga, ok varð svá mikill gnýrr at þeim hermönnum, er heyrðu, at þeir börðust sjálfir, nema þeir bræðr tveir fengu staðizt. En sú in illa vættr vá með hornum sínum margan mann þann dag. Ok þótt synir Ragnars væri miklir fyrir sér, þá máttu þeir eigi bæði standast ofrefli fjölmennis ok blótskap, ok þó veittu þeir harða viðtöku ok vörðust vel ok drengiliga ok af mikilli frægð. Þeir Eirekr ok Agnarr váru i öndverðri fylkingu þann dag, ok opt gengu þeir í gegnum fylkingar Eysteins konungs. Ok nú fell Agnarr. Nú sér Eirekr þat ok berst nú allra fræknligast ok hirðir nú eigi, hvárt hann kemst í brott eða eigi. Ok nú verðr hann ofrliði borinn ok handtekinn. Ok nú mælti Eysteinn, at stöðva skyldi bardagann, ok bauð Eireki grið. "Ok þat mun ek til 1eggja," segir hann, "við þik, at ek mun gifta þér dóttur mína."
Eirekr segir ok kvað vísu:

"Vilkat boð fyr bróður,
né baugum mey kaupa,
Eystein kveða orðinn
Agnars bana, heyra;
grætr eigi mik móðir,
munk efstr of val deyja,
ok geirtré í gögnum
geir, látið mik standa.''

Nú segir hann, at hann vill, at þeir menn hafi. grið ok fari hvert er þeir vilja, er þeim hafa fylgt. "En ek vil, at spjót sé tekin sem flest ok sé stungit spjótunum í völl niðr, ok þar ek mik láta hefja upp, ok þar vil ek láta lífit." Nú segir Eysteinn konungr, at eptir því skal gera, sem hann beiðir, þótt hann kjósi þat, er verr gegnir hvárumtveggjum. Nú eru spjótin niðr sett, ok kvað Eirekr vísu:

"Munat eins konungs efni,
svá at ek vita dæmi,
á dýrra beð deyja
til dögurðar hrafni;
mun blóði þá bróður
ok brátt yfir gjalla
hirðr veggja slíta blár, þótt illa launi.''

Ok nú gengr hann þar til, er spjótin eru niðr sett, ok tekr hring af hendi sér ok kastar til þeira, er honum höfðu fylgt ok þá váru grið gefin, ok sendir þá til Áslaugar ok kvað vísu:

"Þau berið orð it efra,
eru austrfarar liðnar,
at mær hafi mína
mjó Áslaugu, bauga;
þá mun mest af móði,
er mik spyrja dauðan,
mín stjúpmóðir mildum
mögum þögul segja."

Ok nú er hann hafínn upp á spjótin. Þá sér hann, hvar hrafn flýgr, ok enn kvað hann:

"Hlakkar hrafn of höfði
hér mínu nú sára,
krefr undavalr augna
ósýnna hér minna;
veizt, ef hrafn ór höfði
höggr brúnsteina mína,
launar undavalr Ekkils
illa marga fylli.''

Nú lætr hann líf sitt með mikilli hreysti. En sendimenn hans fóru heim ok létta eigl fyrr en þeir koma þar, er Ragnarr átti atsetu. Ok þá var hann farinn í konungastefnu. Þeir váru ok eigi heim komnir synir Ragnars ór hernaði. Nú eru þeir þar þrjár nætr, áðr þeir gangi til fundar við Áslaugu. Ok þá er þeir koma fyrir hásætit Áslaugar, kveðja þeir hana virðuliga, ok tekr hún kveðju þeira, ok hafði hún einn líndúk fyrir knjám sér ok ætlaði at kemba sér, ok hárit hafði hún leyst. Nú spyrr hún, hverir þeir væri, fyrir því at hún hafði þá eigi fyrr sét. Sá er orð hafði fyrir þeim, sagði, at þeir höfðu verit liðsmenn þeira Eireks ok Agnars, sona Ragnars. Þá kvað hún vísu:

"Hvat segið þér ór yðru,
eru Svíar í landi
eða elligar úti,
allný, konungs spjalli?
Fregit hefk hitt, at fóru,
en fremr vitum eigi,
ok hildingar höfðu
hlunnroð, Danir sunnan."

Hann kvað vísu í mót:

"Þér segjum vér þínum,
þat er nauð, kona, dauða,
ill eru einkar manni,
örlög, sonu Þóru;
þung spjöll vitum önnur
eigi nýjari en þessi;
nú hefk fram komit fréttum,
flaug örn of ná dauðan."

Nú spyrr hún, hvé farit hafði. Ok nú kvað hann þá vísu, er Eirekr hafði kveðit, er hann sendi henni hringinn. Nú sjá þeir at jún felldi tár, en þar var sem blóð væri álits, en hart sem haglkorn. Þat hafði engi maðr sét, at hún hefði tár fellt, hvárki áðr né síðan. Nú segir hún, at hún má ekki til hefnda sýsla, fyrr en heim koma aðrir hvárir, Ragnarr eða synir hans. "En þér skuluð vera hér þar til, en ekki skal af spara at eggja til hefnda, jafnt sem þeir væri mínir synir." Nú eru þeir þar. En svá gefr til, at þeir Ívarr koma fyrri heim en Ragnarr, ok eru þeir eigi lengi heima, áðr Áslaug ferr at finna sonu sína, en Sigurðr var þá þrévetr. Hann ferr með móður sinni. Ok þá er hún kemr í höll þá, er þeir réðu fyrir bræðr, fagna þeir henni. vel, ok spyrja hvárir aðra tíðenda, ok segja þeir fyrri fall Rögnvalds, sonar hennar, ok frá þeim atburðum, er þar höfðu orðit. En ekki fær henni þat mikils ok kvað:

"Kaga létu mik mínir
mávangs synir löngum,
ér eruð heim ok heiman
húsgangs meðalfærir;
Rögnvaldr tók at rjóða
rönd í gumna blóði;
hann kom yngstr til Óðins
ógndjarfr sona minna.

Ek kann eigi þat at sjá," segir hún, "at hann mundi til meiri frægðar lifa." Nú spyrja þeir, hvat hún segi tíðenda. Hún svarar: "Fall þeira Eireks ok Agnars, bræðra yðarra, en stjúpsona minna, þeira manna, er ek ætla, at inir beztu drengir hafi verit. Ok er þat ókynligt, at þér þolið slíkt eigi ok hefnið miklu. Ok þess vil ek biðja yðr ok í öllum atbeina vera með yðr, at þessa verði meir hefnt en miðr." Nú segir Ívarr, at -- "þat er víst, at til Svíþjóðar kem ek aldri þeirar tíðar, at ek berjumst við Eystein konung ok þann blótskap, er þar er." Hún fylgir þessu vel, en Ívarr hefir orð fyrir þeim ok synjar ávallt fararinnar. Ok nú kvað hún vísu:

"Eigi mundi yðar
óhefnt vera bræðra
eitt misseri eptir,
ef ér dæið fyrri;
lítt hirðik því leyna,
ef líf hafa knætti
Eirekr sitt ok Agnarr,
óbornir mér niðjar."

"Eigi er víst," segir Ívarr, "hvárt þat stoðar nakkvat, þótt þú kveðir aðra vísu at annarri, eða hvé gerla veiztu, hverr fastgarðr þar er fyrir?" - "Eigi veit ek þat víst," segir hún, "eða hvat kanntu at segja, hver torveldi þar er á?" Ívarr segir, at þar er blótskapr svá mikill, at hvergi kvaðst hann spurdaga hafa, at þvílíkr mundi vera. "Ok sá konungr er bæði ríkr ok illgjarn." - "Hvat er þat, er hann trúir mest á í blótum?" - " Hann segir: "Þat er kýr ein mikil, ok er hún kölluð Síbilja. Hún er svá mjök mögnuð, at þegar er menn heyra lát hennar, hafa óvinir hans engir staðizt, ok er trautt sem berjast skuli við menn at eins, heldr má til þess ætla, at fyrri skal tröllskapnum mæta en konunginum, ok vil ek hvárki hætta þar til mér né liði mínu." Hún segir: "Á hitt máttu líta, at þú munt eigi bæði mega heita mestr maðr ok vinna ekki til." Ok nú er henni þykkir fyrir ván komit, ætlar hún í brott; þótti henni þeir eigi mikils meta sín orð. Þá mælti Sigurðr ormr í auga: "Segja má ek þér, móðiir," segir hann, "hvat mér er í hug, en eigi má ek ráða þeira svörum." - "Heyra vil ek þat," segir hún. Nú kvað hann visu:

"Þat skal þriggja nátta,
ef þik tregar, móðir,
lepið eigu vér langa,
leiðangr búinn verða;
skal Uppsölum eigi,
þótt ófafé bjóði,
ef svá duga dísir,
Eysteinn konungr ráða."

Ok er hann hafði þessa vísu kveðit, skipast nokkut hugr þeira bræðra. Ok nú mælti Áslaug: "Yfir lýsir þú nú, sonr minn, at þú vilt gera minn vilja. En þó má ek eigi yfir sjá, at vit komim þessu á leið, ef vit höfum eigi fullting bræðra þinna, en þat mætti svá verða, at mér mætti bezt þykkja, at þessa yrði hefnt, ok vel þykki mér þér fara, sonr minn." Ok nú kvað Björn vísu:

"Duga mun hugr ok hjarta
í hauksnöru brjósti,
þótt miðr um þat mæli,
manni innan rifja;
eigi er oss í augum
ormr né fránir snákar,
bræðr glöddu mik mínir,
mank stjúpsonu þína.''

Ok nú kvað Hvitserkr vísu:

"Hyggjum at, áðr heitim,
at hefnt megi verða,
látum ýmsa illu,
Agnars bana, fagna;
skjótum húf á hrannir,
höggum is fyr barði,
sjám á hitt, hvé snekkjur
snemmst vér fáim búnar."

En Hvítserkr ræddi því um þat, at ís skyldi höggva, at frost váru á mikil, ok váru skip þeira inni frerin. Ok nú tók Ívarr til orða ok segir, at þá var þar komit, er hann mundi nokkurn hlut í eiga, ok nú kvað hann vísu:

"Hafið ofrhuga ærinn
ok áræði bæði,
þess mundi þá þurfa,
at þrá mikit fylgdi;
bera mun mik fyr bragna
beinlausan fram verða,
þó gatk hönd til hefnda,
at hváriga nýtak.

Ok er hitt nú til," segir Ívarr, "at vér leggjum á slíkan hug sem vér megum of skipabúnað ok um samdrátt herliðs, því at vér munum þess við þurfa at spara ekki af, ef vér skulum sigrast." Nú gengr Áslaug í brott.

X. KAPÍTULI.

Sigurðr hefír átt sér einn fóstra, ok annast sá fyrir hans hönd bæði skip at búa ok lið til at fá, svá at þau væri öll skipuð. Ok nú gengr þeim svá skjótt, at þat lið, er Sigurðr skyldi búit hafa, var búit, er þrjár nætr varu liðnar, ok hafði hann fimm skip ok öll vel skipuð. Ok þá er fímm nætr váru liðnar, hafði Hvítserkr ok Björn búin fjórtán skip, en Ívarr hafði tíu skip ok Áslaug önnur tíu, þá er sjau nætr váru liðnar frá því er þau höfðu við ræðzt ok þeir höfðu heitit ferðinni. Nú hittast þau öll saman, ok segir hvárt þeira öðru, hvé mikit lið hvert hafði fengit. Ok nú segir Ívarr, at hann hafði sent landveg riddaralið. Áslaug segir: "Ef ek vissa, at þat lið mætti til gagns komast, er land færi, þá mætta ek mikit lið hafa sent." - ''Ekki skal nú at því dveljast,'' segir Ívarr, "með þetta lið skal nú fara, sem vér höfum saman dregit.'' Nú segir Áslaug, at hún vill fara með þeim, -- "ok veit ek þá gerst, hver stund á er lögð at hefna þeira bræðra.'' - "Þat er víst," segir Ívarr, "at þú kemr eigi á vár skip. Hitt skal vera, ef þú vill, at þú ráðir fyrir því liði, er landveg ferr." Hún kvað svá vera skulu. Nú er breytt nafni hennar ok er nú kölluð Randalín. Nú ferr liðit hvárttveggja, ok kvað Ívarr á áðr, hvar þau skyldu finnast. Nú ferst þeim vel hvárumtveggjum ok hittast þar, sem ákveðit er. Ok hvar sem þau koma við Svíþjóð í ríki Eysteins konungs, fara þeir herskildi yfir, svá at þeir brenndu allt þat, er fyrir varð, drápu hvert mannsbarn, ok því jóku þeir við, at þeir drápu allt þat, er kvikt var.

XI. KAPÍTULI.

Nú er þat eitthvert sinn, at menn komast undan á fund Eysteins konungs ok segja honum, at í ríki hans var kominn mikill herr ok svá illr viðskiptis, at þeir létu ekki ógert ok þeir höfðu eytt allt þar, er þeir höfðu yfir farit, ok ekki hús stóð upp. Nú er Eysteinn konungr heyrir þessi tíðendi, þykkist hann vita, hverir þeir víkingar munu vera. Ok nú lætr hann fara örvarboð um allt sitt ríki ok stefnir öllum til, þeim er hans menn eru ok honum vilja lið veita, ok skildi megu valda. "Vér skulum hafa með oss kúna Síbilju, goð várt, ok láta hana hlaupa fyrir liðinu, ok væntir mik, at enn fari sem fyrr, at þeir megu eigi standast lát hennar. Vil ek allt lið mitt þess eggja, at sem bezt dugi, ok rekum af oss þenna inn mikla her ok inn illa." Ok nú er svá gert, at Síbilja er laus látin. Ok nú sér Ívarr för hennar ok heyrir þau in grimmligu læti, er ór henni váru. Mælir hann, at allt liðit skyldi gera óhljóð mikit, bæði af vápnum ok herópi, at þeir heyri sem sízt rödd hennar, þess ins illa kykvendis, er fór í móti þeim. Ívarr mælti við sína burðarmenn, at þeir skyldu bera hann á móti, svá sem þeir mætti framast. "Ok þá er sjá kýr kemr at oss, kastið mér at henni, ok mun þá vera annathvárt, er ek skal láta mitt líf, eða hún skal fá bana. Nú skulu þér taka eitt tré mikit ok telgja á bogamynd ok skeyti með." Ok nú er honum færðr sjá bogi inn sterki ok þau in miklu skeyti, er hann hafði gera látit, en engum þótti sér vápnhæft annarra. Nú eggjar Ívarr hvern mann, at dugi sem bezt. Nú ferr lið þeira með miklum geysingi ok gný, en Ívarr var borinn fyrir fylkingum þeira. Nú verðir svá mikill gnýrr, er Síbilja beljar, at þeir heyrðu jafngerla sem þeir þegði ok stæði kyrrir. Nú bregðr þeim svá við þetta, at lið þeira vill berjast allt nema þeir bræðr. Ok er þessi endemi verða, sjá þeir þat, er Ívar báru, at hann dregr svá boga sinn sem hann hefði einn álmsveig veikan, ok við því þótti þeim búit, at hann drægi fyrir odd örvar sínar. Nú heyra þeir, at strengr gellr hans svá hátt, at hann heyrðu þeir aldrigi svá fyrri. Ok nú sjá þeir, at hans örvar flugu svá snart sem hann hefði skotit af inum sterkasta lásboga ok svá gegnt, at í sitt auga kom hvár örin Síbilju. Ok nú fellr hún, ok eptir þat ferr hún höfuðsteypu, ok nú eru læti hennar miklu verri en fyrri. Ok er hún kemr at þeim, biðr hann kasta sér at henni, ok verðr þeim hann svá léttr sem þeir kasti barni litlu, því at þeir váru eigi allnær kúnni, þá er þeir köstuðu honum. Ok þá kom hann á hrygg kúnni Síbilju, ok varð hann þá svá þungr sem bjarg eitt felli á hana, ok hvert bein brotnar í henni, ok fær hún af því bana. Nú biðr hann men sik upp taka sem skjótast. Ok nú er hann upp tekinn, ok nú er rödd hans svá hvell, at svá þótti öllum herinum, er hann mælti, sem við sjálft væri, þótt fjarri væri staddir, ok it bezta hljóð væri til gefit hans erendis. Ok svá lýkr hann sinni tölu, at ófriðr sjá nemst þegar af allr, er yfir þá hafðii komit, ok þá sakaði ekki, því at lið þeira hafði skamma stund barizt.
Nú eggjar Ívarr, at þeir skyli vinna sem verst verk á þeim. "Ok nú þykki mér af inn ólmasti, er kýrin er drepin." Ok nú hafa hvarirtveggju fylkt liði sínu, ok sígr saman orrostan, ok er bardagi svá harðr, at þat mæltu allir Svíar, at þeir hefði aldri í slíkri mannraun verit. Nú ganga þeir svá hart fram bræðr, Hvítserkr ok Björn, at engi fylking stendr við. Ok nú fellr svá mjök lið Eysteins konungs, at minna stendr upp, en sumt kemr á flótta. Ok nú lýkr svá þeira bardaga, at Eysteinn konungr fellr, en þeir bræðr hafa sigr. Ok nú gefa þeir þeim grið, sem eptir váru. Ok nú segir Ívarr, at hann vildi eigi herja lengr í því landi, því at þat land var nú höfðingjalaust."Ok vil ek heldr, at vit haldim þar til, er meira ofrefli er fyrir.'' En Randalín fór heim með sumt liðit.

XII. KAPÍTULI.

Nú ráða þeir þat með sér, at þeir skulu herja í Suðrríki. En Sigurðr ormr í auga, sonr hennar, fór með bræðrum sínum í hverja herför síðan. Í þessi för leggja þeir til hvarrar borgar, er mikil er, ok unnu svá, at ekki stóð við. Ok nú spyrja þeir til einnar borgar þeirar, at bæði var mikil ok fjölmenn ok harðger. Ok nú segir Ívarr, at hann vill þar til stefna. Ok þat var ok sagt, hvat sú borg hét ok hverr fyrir ræðr. En sá höfðingi var kallaðr Vífill. Af hans nafni var borgin kölluð Vífilsborg. Nú fara þeir svá herskildi yfir, at þeir eyða allar borgir, er fyrir urðu, þar til er þeir kómu til Vífilsborgar. Höfðinginn var eigi heima í borg sinni ok mikit lið með honum. Nú setja þeir upp búðir sínar á völlum þeim, er hjá borginni váru, ok eru í kyrrðum þann dag, er þeir komu til borgarinnar, ok höfðu mál af borgarmönnum. Þeir buðu þeim, hvárt þeir vildu heldr gefa upp borgina, ok mundi þá friðr gefinn öllum mönnum, eða þeir ynni af sínu ofrefli ok harðfengi, ok munu þá engum mönnum grið gefin. En þeir leystu skjótt ór ok sögðu, at þá borg fengi þeir aldrigi unnit, svá at þeir gefi hana upp. "Ok munu þér verða fyrr at reyna yðr ok sýna oss yðvarn fræknleik ok kapp.'' Líðr nú sú nótt. Ok inn næsta dag eptir leita þeir til at vinna borgina ok fá ekki at gert. Sitja þeir um þá borg hálfan mánuð ok leita til hvern dag, at þeir geti þá borg unnit, ok með ýmsum brögðum. En þat ferr því firr sem þeir hafa lengr við leitat, ok ætluðu nú frá at hverfa. Ok þá er borgarmenn verða víð þat varir, at þeir ætla frá at hverfa, þá ganga þeir út á borgarveggi ok breiða guðvefjarpell of alla borgarveggina ok öll klæði þau, er fegrst váru í borginni, ok törruðu fyrir þeim gulli ok gersimum þeim, er mestar váru í borginni. Ok nú tekr einn til orða af liði þeira ok mælti: "Vér hugðum, at þessir menn, synir Ragnars, ok lið þeira væri harðfengnir menn, en vér megum þat segja, at þeim hefir eigi nær farit en öðrum.'' Nú eptir þetta æptu þeir á þá ok börðu á skjölduna ok eggjuðu at sér sem þeir máttu mest. Ok er Ívarr heyrir þetta, brá honum við mjök, svá at hann fær af þessu sótt mikla, svá at hann má hvergi hræra, ok verða þeir at bíða, at annathvárt batni honum ella hafi hann bana. Hann liggr þenna dag allan til kvelds, svá at hann mælti ekki orð. Ok þá mælti hann við þá menn, er hjá honum váru, at þeir skyldu segja þeim Birni, Hvítserki ok Sigurði, at hann vildi þeira fund hafa ok allra inna vitrustu manna. Ok nú er þeir koma allir í einn stað, er mestir höfðingjar eru í þeira liði, þá spyrr Ívarr þá eptir, ef þeir hefði nokkur ráð sét, þau er líkari væri til at sigrast en þau, er þeir höfðu fyrr haft. En þeir svara allir, at þeir hefði eigi vit til þess at sjá þau brögð, er þeim væri sigr í. "Er nú sem optar, at þinna raða mun njóta verða." Þá svarar Ívarr: "Mér hefir eitt ráð í hug komit, þat er vér höfum eigi freistat. Hér er skógr mikill eigi langt í brott, ok nú, er náttar, skulu vér fara ór tjöldum várum leyniliga til skógar, en herbúðir várar skulu standa eptir, ok er vér komum í mörkina, skal hverr maðr binda sér byrði. Ok er því er lokit, skulu vér fara at borginni öllum megin ok slá eldi í viðinn, ok mun þá gerast bál mikit, ok borgarveggir þeira munu þá láta lím sitt fyrir þeini eldi, ok skulu vér þá bera at valslöngur ok reyna, hvé harðger hún er.'' Ok nú er sva gert, at þeir fara til skógar, eru þar slíka hríð sem Ívari sýndist. Nú fara þeir at borginni eptir tilskipun hans, ok þá er þeir lustu eldi í viðinn inn mikla, varð bál svá mikit, at veggirnir megu eigi standast ok láta lím sitt, ok bera þeir þá valslöngur at borginni ok brjóta á hlið mörg, ok tekst nú bardagi. Ok þegar er þeir standa jafnt at vígi, þá fellr lið borgarmanna, en sumt flýr undan, ok svá lýkr þeira skiptum, at þeir drepa hvert manns barn, er í var borginni, ok taka brott allt fé, en brenna borgina, áðr þeir fari á brott.

XIII. KAPÍTULI.

Nú halda þeir í brott þaðan, þar til er þeir koma í þá borg, er Lúna hét. Þá höfðu þeir hverja borg ok hvern kastala brotit náliga í öllu Suðrríki, ok nú eru þeir svá frægir of allan heim, at ekki var svá lítit barn, at eigi kynni nafn þeira. Nú ætla þeir at létta eigi fyrr en þeir koma til Rómaborgar, af því at sú borg var þeim bæði sögð mikil ok fjölmenn ok ágæt ok auðig. En þat vissu þeir eigi gerla, hvé löng leið þangat er, en þeir höfðu svá mikit lið, at eigi fengust vistir. Ok nú eru þeir í þeiri borg Lúna ok ræða með sér of ferð sína. Nú kemr þar maðr einn, gamall ok geðsligr. Þeir spyrja, hvat manna hann væri, en hann segir, at hann sé einn stafkarl ok hafi alla ævi farit yfir land."Þú munt margt kunna tíðenda at segja oss, þat er vér viljum vita.'' Inn gamli maðr svarar: "Eigi veit ek þat víst, af hverjum löndum þér vilið spyrja, þess er ek veit eigi at segja yðr." - "Þat vi1jum vér, at þú segir oss, hvé löng leið er heðan til Rómaborgar." Hann svarar: "Ek kann segja yðr nokkut til merkja. Þér meguð hér sjá þessa járnskó, er ek hefi á fótum mér, þeir eru nú fornir, ok þá aðra, er ek hefi á baki mér, þeir eru nú ok slitnir. En þá er ek fór þaðan, batt ek þessa á fætr mér ina slitnu, er ek hefi nú á baki mér ok váru þá nýir báðir, ok á þeiri leið hefi ek verit ávallt síðan. En er inn gamli maðr hafði þetta mælt, þykkjast þeir sjá, at þeir megu eigi þessu á leið koma, er þeir hafa fyrir sér ætlat, til Róms at fara. Ok nú snúa þeir frá með her sinn ok unnu margar borgir, þær er aldri höfðu unnar verit fyrr, ok þess jarteinir sjást enn í dag.

XIV. KAPÍTULI.

Nú er þar til máls at taka, er Ragnarr sitr heima í ríki sínu ok hann veit eigi, hvar synir hans eru né Randalín, kona hans. Ok þat heyrði hann hvern tala af sínum mönnum, at engir mætti jafnast við sonu hans, ok hugðist honum svá at, at engir væri jafnfrægir þeim. Nú hyggr hann at því, hverrar frægðar hann mætti þess leita, er eigi væri skemmr uppi. Nú hyggr hann ráð sitt ok fær sér smiða ok lætr fella mörk til tveggja skipa mikilla, ok þat skildu menn, at þat váru knerrir tveir svá miklir, at engir höfðu slíkir verit gervir á Norðrlöndum, ok þar með lætr hann hafa of allt sitt ríki mikinn vápnabúnað. Ok með þessi breytni skilja menn þat, at hann mun ætla nokkura herferð fyrir sér ór landinu. Þetta spyrst víða a lönd þau, er næst váru. Ok nú ugga menn þat ok allir konungar, er fyrir landi réðu, at þeir mundu eigi í löndum sínum eða ríkjum vera mega. Ok nú lætr hverr þeira vera varðhöld um lönd sín, ef nokkur beri hann at. Þat er eitt sinn, er Randalín spurði Ragnar, hverja för hann aætlaði fyrir sér. Hann segir henni, at hann ætlaði til Englands ok hafa eigi fleiri skip en tvá knörru ok þat lið, sem á þeim má fara. Þá segir Randalín: "Sú för lízt mér óvarlig, er nú ætlar þú. Mér þætti þér ráðligra at hafa fleiri skip ok smæri. "Þat er ekki ágæti," segir hann, "þótt menn fái unnit land með mörgum skipum. En til þessa eru eigi dæmi, at með tveimr skipum hafi unnit verit slíkt land sem England er. En ef ek fæ ósigr, þess betr sem ek hefi færi skip ór landi." Þá svarar Randalin; "Mér sýnist sjá eigi minni fékostnaðr, áðr þessi skip sé, búin, en þótt þú hefðir langskip mörg til þessarar ferðar. En þú veizt þat, at illt er skipum at halda at Englandi, ok ef svá verðr, at skip þín týndist, þótt menn komist á land, þá eru þeir þegar upp gefnir, ef landherr kemr at, en betra er at halda langskipum til hafna en knörrum. Nú kveðr Ragnar vísu:

"Spari manngi röf Rínar,
ef röskva vill hermenn,
verr samir horskum hilmi
hringa fold en drengja;
illt er í borg lið bauga
brandrauðum fram standa;
allmarga veit ek jöfra,
þá er vaðr lifir, dauða.''

Nú lætr hann skip sín búa, ok fær sér lið, svá at þeir knerrir eru mjök skipaðir. Nú er fjölrætt um hans fyrirætlan. Ok enn kvað hann vísu:

"Hvat er þats baugs ór björgum
brjótr heyri ek nú þjóta,
at muni mundelds meiðir
mars sviðr ófni hafna?
Þó skal ek þeira ráða,
þorn-Bil, ef goð vilja,
ægir alnar leygjar
ókvíðandi bíða.''

Ok er skip hans eru búin ok þat lið, er honum skyldi fylgja, ok þá er þat veðr kemr, er honum þótti sér vel koma, segir Ragnarr, at þá mundi hann fara til skipa. Ok er hann var búinn, leiddi hún hann til skipa. Ok áðr þau skiljast, kveðst hún mundu launa honum serk þann, er hann hafði gefit henni. Hann spyrr, með hverjum hætti þat væri. En hún kvað vísu:

"Þér annk serk inn síða
ok saumaðan hvergi,
við heilan hug ofnan
ór hársíma grani;
mun eigi ben blæða,
né bíta þik eggjar
í heilagri hjúpu,
var hún þeim goðum signuð.''

Hann segir, at hann vill þessi ráð þiggja. En þá er þau skildust, var auðsætt, at henni þótti mikit fyrir þeira skilnaði.

XV. KAPÍTULI.

Nú heldr Ragnarr skipum sínum til Englands, sem hann hafði ætlat. Honum gaf byri hvassa, svá at við England brýtr hann báða knörru sína, en á land komst allt lið hans, ok heldu klæðum sínum ok vápnum. Ok þar, sem hann kemr við þorp ok borgir ok kastala, þá vinnr hann. En konungr sá hét Ella, er þá réð Englandi. Hann hafði haft fréttir til Ragnars, er hann fór ór landi. Hann hafði sett menn fyrir, at hann skyldi þegar vita, er herrinn kæmi við land. Nú fóru þeir menn til fundar við Ellu konung ok segja honum hersögu. Nú lætr hann senda boð um allt sitt ríki ok bað til sín koma hvern mann, er skildi má valda ok hesti ríða ok þori at berjast, ok dregr hann saman svá mikinn her, at furða var at. Nú búast þeir til bardaga Ella konungr. Þá mælti Ella konungr við lið sitt: "Ef vér sigrumst í bardaga þessum ok verði þér við þat varir, at Ragnarr er kominn, þá skulu þér eigi bera vápn á hann, því at hann á þá sonu eptir, er aldri munu af oss ganga, ef hann fellr." Ragnarr býst nú til bardaga, ok hann hafði þat klæði, er Randalín hafði gefit honum at skilnaði, fyrir brynju ok þat spjót í hendi, er hann vann at orminum, er lá um sal Þóru, ok engi þorði annarra, ok hann hafði enga hlíf nema hjálm. En þá er þeir hittast tókst bardagi. Ragnarr hafði miklu minnia lið. Bardaginn hafði eigi lengi verit, áðr lið Ragnars fell mjök. En þar, sem hann fór, varð rýrt fyrir, ok gekk hann í gegnum fylkingar þann dag, ok þar, sem hann hjó eða lagði í skjöldu, brynjur eða hjálma, þá váru svá stór högg hans at ekki vetta stóð við en aldri var svá til hans höggvit eða skotit, at né eitt vápn yrði honum at meini, ok fekk hann aldri sár, en hann drap mikinn fjölda af liði Ellu konungs. En þó lauk svá bardaga þeira, at allt lið Ragnars fell, en at honum váru bornir skildir ok svá handtekinn. Nú var hann spurðr, hvat manna hann var, en hann þagði við ok svaraði engu. Þá mælti Ella konungr: "Sjá maðr mun verða at koma í meiri mannraun, ef hann vill eigi segja oss, hverr hann er. Nú skal kasta honum í einn ormgarð ok láta hann þar sitja mjök lengi, ok ef hann mælir nakkvat þat, er vér megim skilja, at hann sé Ragnarr, þá skal hann í brott taka sem skjótast." Nú er honum þangat fylgt, ok hann sitr þar mjök lengi, svá at hvergi festast ormar við hann. Þá mæltu menn: "Þessi maðr er mikill fyrir sér; hann bitu eigi vápn í dag, en nú granda honum eigi ormar.'' Þá mælti Ella konungr, at hann væri flettr af klæði því er hann hafði yzt, ok nú var svá gert, ok hengu ormar öllum megin á honum. Þá mælti Ragnarr: "Gnyðja mundu nú grísir, ef þeir vissi, hvat inn gamli þyldi.'' Ok þótt hann mælti slíkt, þá vissu þeir eigi at gerr, at Ragnarr væri þat heldr en annarr konungr. Nú kvað hann vísu:

"Orrostur hefk áttar,
þærs ágætar þóttu,
gerða ek mörgum mönnum
mein, fimm tigi ok eina;
eigi hugðak orma
at aldrlagi mínu;
verðr mjök mörgu sinni,
þats minnst varit sjálfan.''

Ok enn kvað hann:

"Gnyðja mundu grísir,
ef galtar hag vissi,
mér er gnótt at grandi,
grafa inn rönum sínum
ok harðliga hváta,
hafa mik sogit, ormar;
nú munk nár af bragði
ok nær dýrum deyja.''

Nú lætr hann líf sitt, ok er hann nú færðr á brott þaðan. En Ella konungr þykkist vita, at Ragnarr hefir líf sitt látit. Nú hyggr hann fyrir sér, hvé hann skyldi þess verða varr eða með fara, at hann mætti halda ríki sínu eða vita, hvé þeim brygði við sonum Ragnars, er þeir spyrja. Hann tekr þat til ráðs, at hann lætr búa skip eitt ok fær þann mann til fyrir at ráða, er bæði var vitr ok harðfengr, ok þar fær hann menn til, svá at þat skip var vel skipat, ok segir, at hann vill þá senda á fund Ívars ok þeira bræðra ok segja þeim fall föður þeira. En sjá för lízt flestum óvænlig, svá at fáir vildu fara. Þá mælti konungr: "At því skulu þér vandliga hyggja, hversu hverjum þeira bræðra bregðr við þessi tíðendi. "Farit þá leiðar yðarrar síðan, er yðr gefr veðr.'' Svá lætr hann búa ferð þeira, at þeir þurftu annarra. Ok nú fara þeir, ok ferst þeim vel.

XVI. KAPÍTULI.

En synir Ragnars höfðu herjat of Suðrríki. Þá sneru þeir á Norðrlönd ok ætluðu at vitja ríkis síns, þess er Ragnarr réð fyrir. En þeir vissu eigi herför hans, hversu hún hafði orðit, ok þó er þeim mikil forvitni á, hversu hún hafði orðit. Nú fara þeir sunnan of land. En hvarvetna, er menn frétta til fara þeira bræðra, eyddu menn borgir sínar ok færðu fé sitt á brott ok flýðu undan, svá at trautt fengu þeir liði sínu mat. Þat er einn morgin, at Björn járnsíða vaknar ok kvað vísu:

"Hér flýgr hverjan morgin
hress of borgir þessar,
læzt heill mun af hungri,
heiðarvalr, of deyja;
hann fari suðr um sanda,
sára hvar vér létum,
þar fær hann dauðs manns dreyra,
dögg ór skýli höggum."

Ok enn kvað hann:

"Þat var fyrst, er fórum,
Freysleika tók ek heyja,
þars andvíga áttum
öld í Rómaveldi;
þar létk of grön grána,
gall örn of valfalli,
at mannskæðu morði
mitt sverð dregit verða.''

Nú berr svá til, at þeir koma fyrri í Danaveldi en sendimenn Ellu konungs ok sitja nú kyrrir með lið sitt. En sendimenn koma með lið sitt til þeirar borgar, er synir Ragnars þiggja veizlu, ok ganga í þá höll, er þeir drekka, ok fyrir hásætit, er Ívarr liggr í. Sigurðr ormr í auga ok Hvítserkr hvati sitja at hneftafli, en Björn járnsíða skefr spjótskepti á hallargólfinu. Ok er sendimenn Ellu konungs koma fyrir Ívar, kveðja þeir hann virðuliga. En hann tekr kveðju þeira ok spyrr, hvaðan þeir sé eða hvat þeir segja tíðenda. Ok sá, er fyrir þeim var, segir, at þeir váru enskir menn ok þá hefir Ella konungr þangat senda með þau tíðendi at segja fall Ragnars, föður þeira. Hvítserkr ok Sigurðr láta þegar falla niðr taflit ok hyggja at vandliga þessi tíðenda sögn. Björn stendr á hallargólfinu ok studdist við spjótskepti sitt. En Ívarr spurði þá vandliga, með hverjum atburð líflát hans hafði verit. En þeir sögðu allt sem farit hafði þaðan frá, er hann kom við England ok til þess, er hann lét líf sitt. Ok nú er þessi sögu var þar komit, er hann hafði þetta mælt: "Gnyðja mundu grísir,"" -- þokar Björn höndum sínum á spjótskaptinu, ok svá hafði hann tekit fast, at handastaðinn sá á eptir. Þá er sendimenn luku frásögn þessi, hristir Björn spjótit í sundr, svá at stökk í tvá hluti. En Hvítserkr hélt töfl einni, er hann hafði drepit, ok hann kreisti hana svá fast, at blóð stökk undan hverjum nagli. En Sigurðr ormr í auga hafði haldit á knífi einum ok skóf nagl sinn, er þessi tíðendi váru sögð, ok hugði svá vandliga at þessum tíðendum, at hann kenndi eigi fyrr en knífrinn stóð í beini, ok brást hann ekki við. En Ívarr spyrr at öllu sem gerst, en litr hans var stundum rauðr, en stundum blár, en lotum var hann bleikr, ok hann var svá þrútinn, at hans hörund var allt blásit af þeim grimmleik, er í brjósti hans var. Nú tekr Hvítserkr til orða ok sagði, at svá mætti hefndina bráðast upp hefja at drepa sendimenn Ellu konungs. Ívarr segir: "Þat skal eigi vera. Þeir skulu fara í friði, hvert er þeir vilja, ok ef nokkurr hlutr er sá, at þá skorti, skulu þeir mér til segja, ok skal ek fá þeim." Ok nú er þeir hafa lokit erendi sínu, snúa þeir utar eptir höllunni ok til skips síns. Ok er þeim gefr byr, láta þeir í haf, ok ferst þeim vel, þar til er þeir koma á fund Ellu konungs, ok segja honum frá, hversu hverjum þeira hefir við brugðit þessa tíðenda sögn. Ok er Ella konungr heyrir þetta, þá mælti hann: "Þess er ván, at annathvárt munu vér Ívar þurfa at óttast eða engan ella, at því er þér segið frá honum, ok mundi þeim gott innan rifja, ok haldit munu vér fá ríki váru fyrir þeim.'' Nú lætr hann varðhöld hafa um allt sitt ríki, svá at eigi mátti herr komast á óvart honum.

XVII. KAPÍTULI.

En er sendimenn Ellu konungs váru brott farnir, ganga þeir bræðr á málstefnu, hversu þeir skyldu með fara of hefnd eptir Ragnar, föður sinn. Þá mælti Ívarr: "Engan hlut mun ek í eiga ok eigi fá lið til, því at Ragnarr fór sem mik varði. Hann bjó illa sína sök til í upphafi. Hann átti engar sakir við Ellu konung, ok hefir þat opt orðit, ef maðr ætlar ofrkapp fyrir sér með rangendum, at hann hefir því óvirðuligar niðr komit. Ok vil ek þiggja fébætr af Ellu konungi, ef hann vill til leggja við mik." En er þeir heyra þetta bræðr hans, verða þeir reiðir mjök ok segja, at aldri skyldu þeir svá at klækjum verða, þótt hann vildi svá. "Munu þat margir mæla, at oss sé mislagðar hendr í kné, ef vér skulum eigi hefna föður várs, en vér höfum víða farit um heim með herskildi ok drepit margan mann saklausan. Ok enn skal eigi þat verða, heldr skal búa hvert skip, er sæfært er í Danaveldi. Skal svá gersamliga safna liði, at hverr maðr, er skjöld má bera í mót Ellu konungi, skal fara." En Ívarr segir, at hann mundi eptir sitja ok þau skip, er hann á fyrir at ráða, -- "nema þat eitt, er ek á sjá1fr." Ok er þetta spyrst, at Ívarr leggr enga stund á, fá þeir miklu minna lið ok fara þó eigi at síðr. Ok þegar er þeir kómu við England, verðr Ella konungr varr við ok lætr þegar lúðr sinn við gjalla ok býðr til sín öllum mönnum, er honum vilja fylgja. Ok nú fær hann svá mikit lið, at engi maðr mátti tölu á koma, ok ferr í mót þeim bræðrum. Ok er þeir finnast, var Ívarr ekki í þeim bardaga. Ok svá lýkr þeira bardaga, at synir Ragnars koma á flótta, en Ella konungr hefir sigr. Ok er hann var at at reka flóttann, segir Ívarr, at hann ætlar ekki aptr at hverfa til lands síns, -- "ok vil ek reyna, hvárt Ella konungr vill mér nokkurrar sæmdar unna eða engrar, ok þykki mér sá betri at þiggja yfirbót af honum en fara slíkar ófarar fleiri sem nú fóru vér." Hvitserkr segir, at eigi mátti hlut í eiga með honum ok hann yrði at fara með sín efni sem hann vill, -- "en aldri skulu vér fé taka eptir föður várn.'' Ívarr segir, at þar mundi skilja með þeim, ok bað þá ráða ríki því, er þeir áttu allir saman, -- "en þér skuluð senda mér lausafé, sem ek kveð á." En er hann hafði mælt, bað hann þá vel fara. En hann snýr aptr sinni ferð á fund Ellu konungs. Ok er hann kemr fyrir hann, kveðr hann konunginn virðuliga ok hefr svá mál sitt: "Ek em kominn á fund yðarn, ok vil ek mæla til sætta við þik ok slíkrar sæmdar sem þú vilt gert hafa til mín. Ok nú sé ek þat, at ek hefi ekki við þér, ok þykki mér þat betra at þiggja af yðr slíka sæmd sem þú vilt mér veita en láta mína menn fleiri fyrir yðr eða sjálfan mik.'' Þá svarar Ella konungr: "Þat kalla sumir menn, at eigi sé hægt at trúa þér ok þú mælir þá opt fagrt, er þú hyggr flátt, ok mun oss vera vant at sjá við þér eða bræðrum þínum. "Ek mun til lítils mæla við þik, ef þú lætr þat til. Skal ek þat sverja þér á mót, at ek skal aldri vera í mót þér." Nú spyrr konungr, til hvers hann mælti of yfirbætr. "Ek vil," segir Ívarr, "at þú gefir mér þat af landi þínu, er uxahúð tekr yfir, en þar utan um skal grundvöll gera, ok mun ek eigi til meira mæla við þik, ok þat sé ek, at þú vilt mér engrar sæmdar unna, ef þú vilt eigi þetta." - "Eigi veit ek,'' segir konungr, "at oss megi þetta at meini mun ek fá þér þetta, ef þú vilt þat sverja mér at berjast eigi í mót mér, ok eigi uggi ek bræðr þína, ef þú ert mér trúr."

Nú ráða þeir þetta með sér, at Ívarr sverr honum eiða, at hann skyldi eigi skjóta í mót honum ok eigi ráð leggja til meins honum, en hann skal eignast af Englandi þat, sem uxahúð tekr yfir, er hann fengi mesta til.

XVIII. KAPÍTULI.

Nú fær Ívarr sér öldungshúð eina, ok nú lætr hann hana bleyta, ok þrisvar lætr hann hana þenja. Nú lætr hann rista hana sem mjóst alla í sundr, ok þá lætr hann renna sér hvárt, hárram eða holdrosu. Ok er þessu var lokit var þvengr sjá svá langr at furða var at, ok engum kom í hug at svá mætti verða Ok þá lætr hann breiða á einum velli, en þat var svá vítt land, at þat var mikil borgarvídd, ok þar fyrir utan lætr hann marka grundvöll sem til mikilla borgarveggja. Ok þá fær hann sér smiði marga ok lætr reisa hús mörg á þeim velli, ok þar lætr hann gera borg eina mikla, ok er sú kölluð Lundúnaborg. Hún er allra borga mest ok ágæzt of öll Norðrlönd. Ok nú er hann hafði borg þessa látit gera, hafði hann lausafé upp gefit. En hann var svá örr, at hann gaf á tvær hendr, ok þótti svá mikit um speki hans, at allir sóttu hann at sínum ráðum ok vandamálum. Ok svá skipaði hann öllum málum sem hverjum þótti sér bezt gegna, ok gerist hann vinsæll, svá at hann á undir hverjum manni vin, ok er Ellu konungi mikit lið at honum fyrir landráða sakir, svá at konungr lætr hann mörgum ráðum ok málum skipa ok þarf eigi til at koma sjálfr. Ok er Ívarr hafði svá komit ráði sínu, at þar þykkir til allrar spektar at sjá, sendir hann menn á fund bræðra sinna þess erendis, at þeir sendi honum gull ok silfr svá mikit sem hann kvað á. En er þessir menn koma á fund þeira bræðra, segja þeir sín erendi ok svá, hvar þá var komit hans ráð, því at menn þóttust þat eigi vita, yfir hverjum brögðum hann bjó. Ok svá skildu þeir bræðr, at hann hafði ekki skapsmuni eptir því, sem hann var vanr. Nú senda þeir slíkt fé sem hann á kvæði. Ok er þeir koma til Ívars, gefr hann þau öll fé inum stærstum mönnum í landinu ok dregr svá lið undan Ellu konungi, ok allir hétu því, at kyrrir mundu sitja, þótt hann gerði þangat herför. Ok er Ívarr hefir svá lið dregit undir sik, þá sendir hann menn á fund bræðra sinna at segja þeim, at vildi hann, at þeir byði út leiðangri of þau lönd öll, er þeira ríki stóð yfir, ok þeir skoraði hverjum manni, er þeir fengi. Ok þá er þessi orðsending kom til þeira bræðra, kennast þeir við skjótt, skilja, at nú mundi honum þykkja mjök vænligt um, at nú mundi þeir fá sigr. Nú safna þeir liði um alla Danmörk ok Gautland ok öll þau ríki, er þeira völd váru yfir, ok draga óvígan her saman ok hafa almenning úti. Þá halda þeir skipum sínum til Englands bæði nótt ok dag ok vildu nú sem sízt láta fara njósn fyrir þeim. Nú er sjá hersaga sögð Ellu konungi. Nú safnar hann sér liði ok fær lítit, fyrir því at Ívarr hafði mikit lið undan honum dregit. Nú ferr Ívarr í mót Ellu konungi ok segir, at hann mundi enda þat, er hann hafði svarit. "En eigi má ek ráða tiltekju bræðra minna, en því má ek ráða at finna þá ok vita, ef þeir vili stöðva her sinn ok gera eigi meira illt en þeir hafa áðr gert.'' Nú ferr Ívarr á fund bræðra sinna ok eggjar þá nú mjök, at þeir skyldi sem bezt fram ganga ok sem bráðast láta bardaga verða, -- "því at konungr hefir miklu minna lið." En þeir svara, at eigi mundi hann þurfa at eggja þá ok þeim var it sama í hug sem fyrr. Nú ferr Ívarr ok hittir Ellu konung ok segir honum, at miklu váru þeir ákafari ok óðari en þeir vildi á hans orð hlýða."Ok þá er ek vilda um grið leita yðar í milli, æptu þeir í gegn. Nú mun ek enda mína svardaga, at ek mun eigi berjast í móti þér, ok mun ek vera kyrr hjá ok mitt lið, en bardagi gengr með yðr sem verða má.'' Nú sjá þeir Ella konungr lið þeira bræðra, ok ferr svá geyst, at furða var at. Þá mælti Ívarr: "Þat er nú til, Ella konungr, at þú fylkir liði þínu, en ek get þess, at þeir veiti þér harða atsókn nokkura hríð." En þegar þeira lið hittist, verðr bardagi mikill, ok ganga þeir hart fram synir Ragnars í gegnum fylkingar Ellu konungs, ok svá eru þeir ákafir, at þeir hyggja at því einu at gera at verkum sem mest, ok sú orrosta var bæði löng ok hörð. Ok hér lauk svá, at Ella konungr ok lið hans kom á flótta ok hann varð handtekinn. Ok þá var Ívarr þar í nánd ok mælti, at svá skyldi breyta um líflát hans: "Er nú þat ráð,'' segir hann, "at minnast, hvern dauðdaga hann valdi föður várum. Nú skal sá maðr, er oddhagastr er, marka örn á baki honum sem inniligast, ok þann örn skal rjóða með blóði hans.'' En sá maðr, er kvaddr var til þessarar sýslu, gerir sem Ívarr bauð honum, en Ella konungr var mjök sárr, áðr þessi sýslu lýkr. Lætr hann nú líf sitt, ok þykkjast þeir nú hefnt hafa föður síns, Ragnars. Ívarr segir, at hann vill þeim gefa ríki þat, er þeir áttu allir saman, en hann kveðst ráða vilja fyrir Englandi.

XIX. KAPÍTULI.

Eptir þetta fara þeir Hvítserkr ok Björn heim til ríkis síns ok Sigurðr, en Ívarr er eptir ok ræðr Englandi. Þaðan frá halda þeir miðr saman liði sínu ok herjuðu á ýmsi lönd. En Randalín, móðir þeira, varð gömul kona. En Hvítserkr, sonr hennar, hafði herjat eitthvert sinn í Austrveg, ok kom svá mikit ofrefli í mót honum, at hann mátti eigi rönd við reisa, ok varð hann handtekinn. En hann kaus sér þann dauðdaga, at bál skyldi gera af mannahöfðum; þar skyldi hann brenna, ok svá lét hann líf sitt. Ok er Randalín spyrr þetta, þá kvað hún vísu:

"Sonr beið einn, sás áttak,
í Austrvegi dauða,
Hvítserkr var sá heitinn,
hvergi gjarn at flýja;
hitnaði hann af höfðum
höggvins vals at rómu,
kaus þann bana þengill
þróttarsnjallr, áðr felli.''

Ok enn kvað hún:

"Höfðum létu of hrundit
hundmörgum gram undir,
í feiga bý föska
fingi ívir syngja;
hvat skyldi beð inn betra
böðhöggr und sik leggja,
illa deyr við orðstír
alvaldr, jöfurs falli.''

En frá Sigurði orm í auga er mikill ættbogi kominn. Hans dóttir hét Ragnhildr, móðir Haralds ins hárfagra, er fyrstr réð öllum Noregi einn. En Ívarr réð fyrir Englandi allt til dauðadags ok varð sóttdauðr. Ok þá er hann lá í banasótt, mælti hann, at hann skyldi þangat færa, er herskátt væi, ok þess kvaðst hann vænta, at þeir mundi eigi sigr fá, er þar kæmi at landinu. Ok er hann andast, var svá gert sem hann mælti fyrir, ok var þá í haug lagðr. Ok þat segja margir menn, þá er Haraldr konungr Sigurðarson kom til Englands, at hann kæmi þar at, er Ívarr var fyrir, ok fellr hann í þeiri för. Ok er Vilhjálmr bastarðr kom í land, fór hann til ok braut haug Ívars ok sá Ívar ófúinn. Þá lét hann gera bál mikit ok lætr Ívar brenna á bálinu, ok eptir þat berst hann til landsins ok fær gagn. En frá Birni járnsíðu er komit margt manna. Frá honum eri komin mikil ætt: Þórðr, er bjó at Höfða á Höfðaströnd, mikill höfðingi. En þá er synir Ragnars váru allir líflátnir, dreifðist lið þeira á ýmsa vega, er þeim hafði fylgt, ok þótti þeim öllum, er verit höfðu með sonum Ragnars, einkis vert um aðra höfðingja. Þeir váru tveir menn, er fóru víða um lönd at leita, ef þeir fyndi nokkurn höfðingja þann, er þeim þætti sér eigi svívirðing í at þjóna, ok fóru þeir eigi báðir saman.

XX. KAPÍTULI.

Sá atburðr hefir verit út í löndum, at einn konungr átti tvá sonu, ok tók hann sótt ok andaðist, en synir hans vilja drekka erfi eptir hann. Þeir bjóða til þessar . veizlu svá, at allir menn skyldu koma þangat, þeir er á þrimr vetrum inum næstum spyrja þetta. Nú spyrst þetta víða um lönd. Ok á þessum þrimr vetrum búast þeir við þessi veizlu. Ok er þat sumar kemr, er erfi skyldi drekka, ok sú stund, er ákveðin var, þá verðr svá mikit fjölmenni, at engi vissi dæmi til, hvé mikit var, ok váru margar stórar hallir skipaðar ok mörg tjöld úti. Ok er leið mjök it fyrsta kveld, kemr maðr einn til hallar þessarar. Þessi maðr er mikill, svá at þar var engi jafnmikill, ok þat sá á búnaði hans, at hann hafði hjá tignum mönnum verit. Ok er hann kemr í höllina, gengr hann fyrir þá bræðrna ok kveðr þá ok spyrr, hvar þeir vísi honum til sætis. Þeim leizt vel á hann ok báðu hann sitja á inn æðra bekk. Hann þurfti tveggja manna rúm. Ok þegar hann hafði niðr setzt, var honum borin drykkja sem öðrum mönnum, ok ekki horn var svá mikit, at eigi drykki hann af í einum drykk, ok þat þóttust allir sjá, at honum þótti engis um vert um alla aðra. Svá verðr enn, at annarr maðr kemr til þessarar veizlu. Sá var heldr meiri en inn fyrri. Þessir menn hafa síða höttu. Ok er þessi maðr kemr fyrir hásætit inna ungu konunga, kveðr hann þá listuliga ok biðr þá vísa sér til sætis. Þeir mæltu, at þessi maðr skyldi innar sitja á inn æðra bekk. Nú gengr hann til sætis síns, ok eru þeir svá miklir í rúmi báðir saman, at fimm menn hafa upp risit fyrir þeim. En sá, er fyrr kom, er þó minni drykkjumaðr. En inn síðari drakk svá skjótt, at hann hellti náliga í sik af hverju horni, ok eigi finna menn þó, at hann verði drukkinn, ok heldr lætr hann óþokkuliga við sínum sessunautum ok snýr baki við þeim. Sá, er fyrri kom, bað, at þeir skyldi eiga gaman saman, -- "ok mun ek fyrri.'' Hann stakk við honum hendi ok kvað vísu:

"Seg þú frá þegnsköpum þínum,
þik ráðumst ek spyrja:
hvar sáttu hrafn á hríslu
hrolla dreyra fullan?
Optar þáttu at öðrum,
í öndvegi fundinn,
en dreyrug hræ drægir
í dal fyr valfugla.''

Nú þykkir þeim, er utar sat, til leitat við sik í slíku tilkvæði ok kvað vísu í móti:

"Þegi heimdregi heitinn,
hvat er þik vesallátan,
hefir aldrigi unnit,
er ek mega þrotna;
feitaðir sverðs né sollar
sæki tík at leiki,
gafta þú hafnar hesti
hvat rækir þik drykkju.''

Nú svarar hinn, er fyrri kom:

"Hafs létum vér hesta
hlýr stinn á brim renna,
meðan á bjartar brynjur
blóði dreif um síður;
Ylgr gein, arnar, mönnum,
eyddist gráðr, of svíra,
harðmeldr gátum heiðan
hveðnu, blóði roðna"

Ok nú kvað sá, er síðarr kom:

"Alls engi sák yðarn,
þars upp lokinn fundum
Heita vang fyr hvítum
hesti máva rastar;
ok við lasi lúðrar
fyr landi vér undum
hallar ríka mollu
hrafns fyr rauðum stafni."

Ok enn kvað sá, er fyrr kom:

"Samira okkr at öldrum
í öndvegi þræta,
hvat okkarr hefir unnit
hvaðarr framar öðrum;
þú stótt, þars bar bára
brandahjört at sundi,
en ek sat, þars rá reiddi
rauðan stafn til hafnar''

Nú svarar sá, er síðar kom:

"Fylgdum Birni báðir
at brandagný hverjum,
váru reyndir rekkar,
en Ragnari stundum;
vark, þars bragnar börðust,
á Bólgaralandi
því bark sár á síðu,
sit innar meir, granni''

Enda kenndust þeir þá við of síðir ok váru þar síðan at veizlu.

XXI. KAPÍTULI.

Ögmundr er maðr nefndr, er kallaðr var Ögmundr inn danski. Hann fór eitthvert sinn með fimm skipum ok lá við Sámsey í Munarvági. Þá er þat sagt, at matsveinar fóru á land at gera mat til, en aðrir menn fóru í skóg at skemmta sér, ok þar fundu þeir einn trémann fornan, ok var fertugr at hæð ok mosavaxinn, ok sá þó öll deili á honum, ok ræddu nú um með sér, hverr blótat mundi hafa þetta it mikla goð. Ok þá kveðr trémaðrinn:

"Þat var fyr löngu,
er í leið megir
Hæklings fóru
hlunnatungum
fram um salta
slóð birtinga,
þá varðk þessa
þorps ráðandi.

Ok því settumk
svarðmerðlingar
suðr hjá salti
synir Loðblrókar;
þá vark blótinn
til bana mönnum
í Sámseyju
sunnanverðri.

Þar báðu standa,
meðan strönd þolir
mann hjá þyrni
ok mosa vaxinn
nú skýtr á mik
skýja gráti,
hlýrrhvárki mér
hold né klæði."

Ok þetta þótti mönnum undarligt ok sögðu síðan frá öðrum mönnum.