Völsunga saga.

I. KAPÍTULI

Hér hefr upp ok segir frá þeim manni er Sigi er nefndr ok kallaðr at héti son Óðins. Annar maðr er nefndr til sögunnar er Skaði hét. Hann var ríkr ok mikill fyrir sér en þó var Sigi þeirra inn ríkari ok ættstærri at því er menn mæltu í þann tíma.

Skaði átti þræl þann er nokkut verðr at geta við söguna. Hann hét Breði, hann var kendr við þat er hann skyldi athafast. Hann hafði íþróttir ok atgerfi jafnframt hinum er meira þóttu verðir eða umfram nokkra.

Þat er nú at sekja eitthvert sinn at Sigi ferr at dýraveiði ok með honum þrællinn ok veiða dýr um daginn allt til aptans. Ok er þeir bera saman veið sína um aptaninn þá hafði Breði veiðt miklu fleira ok meira en Sigi, hvat honum líkaði stórilla ok segir at sik undri at einn þræll skuli sik yfirbuga í dýraveiði, hleypr því at honum ok drepr hann, dysjar síðan líkit í snjófönn. Nú ferr hann heim um kveldit ok segir at Breði hafi riðit frá honum á skóginn, "ok var hann senn ór augliti mér ok veit ek ekki til hans". Skaði grunar sögn Siga ok getr at vera munu svik hans ok mun Sigi hafa drepit hann. Fær mann til at leita hans ok lýkr svá leitinni at þeir fundu hann í skafli einum ok mælti Skaði at þann skafl skyldi kalla Breðafönn héðan af, ok hafa menn nú þat eptir síðan ok kalla svá hverja fönn er mikil er. Þá kemr upp at Sigi hefir drepit þrælinn ok myrðan. Þá kalla þeir hann varg í véum ok má hann nú eigi heima vera með föðr sínum. Óðinn fylgir honum nú af landi brott svá langa leið at stóru bar ok eigi létti hann fyrr en hann kom honum til herskipa.

Nú tekr Sigi at leggjast í hernað með þat lið er faðir hans fékk honum áðr þeir skildu ok varð hann sigrsæll í hernaðinum. Ok svá kemr hans máli at hann fékk herjat sér land ok ríki um síðir. Ok því næst fékk hann sér göfugt kvonfáng ok gerist hann ríkr konungr ok mikill fyrir sér ok réð fyrir Húnalandi ok er hinn mesti hermaðr. Hann á son við konu sinni er hét Rerir. Hann vex þar upp með föðr sínum ok gerist brátt mikill vexti ok gerviligr.

II. KAPÍTULI

Nú gerist Sigi gamall maðr at aldri. Hann átti sér marga öfundarmenn svá at um síðir réðu þeir á hendr honum er hann trúði bezt en þat voru bræðr konu hans. Þeir gera þá til hans er hann varir sízt ok hann var fáliðr fyrir ok bera hann ofrliði. Ok á þeim fundi féll Sigi með hirð sinni allri. Son hans Rerir var ekki í þeim háska ok fær hann svá mikit lið af vinum sínum ok landshöfðingjum svá at hann eignaðist bæði land ok konungdóm eptir Siga föðr sinn. Ok nú er hann þikkist hafa fótum undir komizt í ríki sínu þá minnist hann á þær sakir er hann átti við móðurbræðr sína er drepit höfðu föður hans. Ok safnar konungr sér nú liði miklu ok ferr nú á hendr frændum sínum með þenna her ok þikkja þeir fyrr gert hafa sakar við sik þó at hann mæti lítils frændsemi þeirra, ok svá gerir hann, fyrir því at eigi skilst hann fyrri við, enn hann hafði drepit alla föðrbana sína, þó at óskapliga væri fyrir allar sakir. Nú eignast hann lönd ok ríki ok fé. Gerist hann nú meiri fyrir sér en faðir hans.

Rerir fékk sér nú herfáng mikit ok konu þá er honum þótti við sitt hæfi ok eru þau mjög lengi ásamt ok eiga þau aungan erfingja ok ekki barn. Þat hugnar þeim báðum illa ok biðja þau goðin með miklum áhuga at þau gæti sér barn.

Þat er nú sagt at Frigg heyrir bæn þeirra ok svá Óðnn, hvers þau biðja. Hann verðr eigi örþrifaráða ok tekr óskmey sína, dóttr Hrímnis jötuns, ok fær í hönd henni eitt epli ok biðr hana færa konungi. Hún tók við eplinu ok brá á sik krákuham ok flýgr til þess er hún kemr þar sem konungrinn er, ok sat á haugi. Hún lét falla eplið í kné konunginum. Hann tók þat epli ok þóttist vita hverju gekna mundi. Gengr nú heim af hauginum ok til sinna manna ok kom á fund drottningar ok etr þat epli sumt.

Þat er nú at sekja at drottning finnr þat brátt at hún mundi vera með barni, ok ferr þessu fram langar stundir at hún má eigi ala barnit. Þá kemr at því at Rerir skal fara í leiðangr, sem siðvenja er til konunga, at friða land sitt. Í þessi ferð varð þat til tíðenda at Rerir tók sótt ok því næst bana, ok ætlaði at sækja heim Óðin ok þótti þat mörgum fýsiligt í þann tíma.

Nú ferr inu sama fram um vanheilsu drottningar at hún fær eigi alið barnit, ok þessu fer fram sex vetr at hún hefir þessa sótt. Nú finnr hún þat at hún mun eigi lengi lifa ok bað nú, at hana skyldi særa til barnsins ok svá var gert sem hún bað. Þat var sveinbarn ok sá sveinn var mikill vexti þá er hann kom til sem von var at. Svá er sagt at sjá sveinn kysti móðr sína áðr hún dæi. Þessum er nú nafn gefit ok er kallaðr Völsungr. Hann var konungr yfir Húnalandi eptir föðr sinn. Hann var snemma mikill ok sterkr ok áræðisfullr um þat er mannraun þótti í ok karlmennska. Hann gerist hinn mesti hermaðr ok sigrsæll í orrustum þeim sem hann átti í herförum.

Nú þá er hann var alroskinn at aldri þá sendir Hrímnir honum Ljóð dóttr sína, er fyrr er getit, þá er hún fór með eplit til Reris föðr Völsungs. Nú gengr hann at eiga hana ok eru þau lengi ásamt ok eru góðar samfarar þeirra. Þau áttu tíu sonu ok eina dóttur. Inn elzti son þeirra hét Sigmundr en, Signý dóttir. Þau voru tvíburar ok voru þau fremst ok vænst um alla hluti barna Völsungs konungs, ok voru þó allir miklir fyrir sér sem lengi hefir uppi verit haft ok at ágætum gert verit, hversu Völsungar hafa verið ofrkappsmenn miklir ok hafa verit fyrir flestum mönnum sem getið er í fornsögum, bæði um fróðleik ok íþróttir ok allsháttar kappgirni.

Svá er sagt at Völsungr konungr lét gera höll eina ágæta ok með þeim hætti at ein eik mikil stóð í höllinni ok limar trésins með fögrum blómum stóðu út um ræfr hallarinnar en leggrinn stóð niðr í höllina ok kölluðu þeir þat barnstokk.

III. KAPÍTULI

Siggeir hefir konungr heitit. Hann réð fyrir Gautlandi. Hann var ríkr konungr ok fjölmennr. Hann fór á fund Völsungs konungs, ok bað hann Signýjar til handa sér. Þessu tali tekr konungr vel ok svá synir hans en hún sjálf var þessa ófús, biðr þó föðr sinn ráða sem öðru því sem til hennar tæki. En konungrinn tók þat ráð at gipta hana, ok var hún föstnuð Siggeiri konungi.

En þá þessi veizla ok ráðahagr skal takast, skal Siggeir konungr sækja veisluna til Völsungs konungs. Konungr bjóst við veizlunni eptir inum beztum föngum. Ok þá er þessi veizla var albúin, komu þar boðsmenn Völsungs konungs ok svá Siggeirs konungs at nefndum degi, ok hefir Siggeir konungr marga virðuliga menn með sér. Svá er sagt at þar voru miklir eldar gerðir eptir endilangri höllinni, en nú stendr sjá inn mikli apaldr í miðri höllinni sem fyrr var nefndr.

Nú er þess við getit at þá er menn sátu við eldana um kveldit at maðr einn gekk inn í höllina. Sá maðr er mönnum ókunnr at sýn. Sjá maðr hefir þessháttar búning at hann hefir heklu flekkótta yfir sér. Sá maðr var berfættr ok hafði knýtt línbrókum at beini. Sá maðr hafði sverð í hendi, ok gengr at barnstokkinum, ok hafði hatt síðan á höfði. Hann var hár mjök ok eldiligr ok einsýnn. Hann brekðr sverðinu ok stingr því í stokkinn svá at sverðit sökkr at hjöltum upp. Öllum mönnum fellust kveðjur við þenna mann. Þá tekr hann til orða ok mælti: "Sá er þessu sverði bregðr ór stokkinum, þá skal sá þat þiggja at mér at gjöf, ok skal hann þat sjálfr sanna at aldrei bar hann betra sverð sér í hendi, enn þetta er." Eptir þetta gengr sjá hinn gamli maðr út ór höllinni ok veit enginn hverr hann er eða hvert hann gengr. Nú standa þeir upp ok metast ekki við at taka sverðit. Þikkist sá bezt hafa er fyrst náir. Síðan gengu til inir göfgustu menn fyrst en þá hverr at öðrum. Engi kemr sá til er nái því at engan vek bifast er þeir taka til. Nú kom til Sigmundr, son Völsungs konungs, ok tók ok brá sverðinu ór stokkinum ok var sem laust lægi fyrir honum. Þetta vopn sýndist öllum svá gott at engi þóttist séð hafa jafngott sverð, ok býðr Siggeir honum at veka þrjú jafnvægi gulls. Sigmundr segir: "Þú máttir taka þetta sverð eigi síðr enn ek þar sem þat stóð ef þér sæmdi at bera, en nú fær þú þat aldrei er þat kom áðr í mína hönd þótt þú bjóðir við allt þat gull er þú átt." Siggeir konungr reiddist við þessi orð ok þótti sér háðuliga svarat vera. En fyrir því at honum var svá farið at hann var undirhyggjumaðr mikill þá lætr hann nú sem hann hirðti ekki um þetta mál, en þat sama kveld hugði hann laun fyrir þetta, þau er síðar komu fram.

IV. KAPÍTULI

Nú er þat at sekja at Siggeir gengr í rekkju hjá Signýju þenna aptan, en næsta dag eptir þá var veðr gott. Þá segir Siggeir konungr at hann vill heim fara ok bíða eigi þess er vindr yxi, eða sjá gerir ófæran. Ekki er þess getit at Völsungr konungr letti hann eða synir hans, allra helzt er hann sá at hann vildi ekki annat en fara frá veizlunni.
Nú mælti Signý við föðr sinn: "Eigi vildi ek á brott fara með Siggeiri ok eigi gerir hugr minn hlæja við honum. Ok veit ek af framvísi minni ok af kynfylgju vorri at af þessu ráði stendr oss mikill ófagnaðr ef eigi er skjótt brugðit þessum ráðahag."- "Eigi skaltu þetta mæla dóttir," sagði hann, "því at þat er skömm mikil bæði honum ok svá oss at brigða þessu við hann at saklausu ok eigum vér þá engan trúnað undir honum né vingan ef þessu er brugðit ok mun hann gjalda illu oss slíkt er hann má, ok samir þat eina at halda af vorri hendi."

Nú býst Siggeir konungr til heimferðar. Ok áðr þeir fóru frá boðinu þá bauð hann Völsungi konungi, mági sínum, til sín á Gautland, ok sonum hans öllum með honum, á þriggja mánaða fresti ok því öllu liði sem hann vildi með sér hafa ok honum væri til vegsemdar. Vill nú Siggeir konungr gjalda í því, þat er á skorti brúðlaups gerðina fyrir þess sakir, er hann vildi eigi meirr vera enn eina nótt, ok er ekki þat siðr manna at gera svá. Nú heitir Völsungr konungr ferðinni ok koma á nefndum degi. Þá skiljast þeir mágar ok fer Siggeir konungr heim með konu sína.

V. KAPÍTULI

Nú er at segja frá Völsungi konungi ok sonum hans, at þeir fara at ákveðinni stundu til Gautlands at boði Siggeirs konungs, mágs síns, ok hafa þrjú skip ór landi ok öll vel skipuð ok verða vel reiðfara ok koma skipum sínum við Gautland, en þat var síð um aptan. En þann sama aptan kom Signý, dóttir Völsungs konungs, ok kallar föðr sinn á einmæli ok bræðr sína. Segir nú ætlan sína ok Siggeirs konungs at hann hefir dregið saman óvígan her "ok ætlar at svíkja yðr. Nú bið ek yðr," segir hún, "at þér farið þegar aptr í yðart ríki ok fáið yðr lið sem mest ok farið hingat síðan ok hefnið yðar sjálfir ok gangið eigi í ófæru, því at eigi missið þér svika af honum ef eigi takið þér þetta bragð sem ek beiði yðr." - Þá mælti Völsungr konungr: "Þat munu allar þjóðir at orðum gera at ek mælta eitt orð óborinn ok strengda ek þess heit at ek skyldi hvorki flýja eld né járn fyrir hræðslu sakir, ok svá hefi ek enn gert hér til ok hví mundi ek eigi efna þat á gamals aldri? Ok eigi skulu meyjar því brekða sonum mínum í leikum at þeir hræðist bana sinn, því at eitt sinn skal hverr deyja, en engi má undan komast at deyja um sinn. Er þat mitt ráð at vér flýjum hvergi ok gerum af vorri hendi sem hreystiligast. Ek hefi barist hundrað sinnum ok hefi ek haft stundum meira lið en stundum minna ok hefi ek jafnan sigr haft, ok eigi skal þat spyrrjast at ek flýi né friðar biðja."
Nú grætr Signý sárlega ok bað at hún skyldi eigi koma til Siggeirs konungs. Völsungr konungr svarar: "Þú skalt at vísu fara heim til bónda þíns ok vera samt með honum hversu sem með oss ferr."

Nú gengr Signý heim en þeir búa eptir um nóttina. Ok um morgininn þegar er dagar þá biðr Völsungr konungr upp standa sína menn alla ok ganga á land upp ok búast við bardaga. Nú ganga þeir á land upp allir alvopnaðir ok er eigi langt at bíða áðr þar kemr Siggeir konungr með allan sinn her ok verðr þar hin harðasta orrusta með þeim ok eggjar konungr lið sitt til framgöngu sem harðlegast. Ok er svá sagt at Völsungr konungr ok synir hans gengu átta sinnum í gegnum fylkingar Siggeirs konungs um daginn ok höggva á tvær hendr. Ok er þeir ætla enn svá at fara þá fellr Völsungr konungr í miðri fylkingu sinni ok þar allt lið hans með honum nema synir hans tíu, því at miklu meira ofrefli var í móti en þeir mættu við standa. Nú eru synir hans allir teknir ok í bönd reknir ok á brott leiddir. Signý varð vör við at faðir hennar var drepinn en bræðr hennar höndum teknir ok til bana ráðnir. Nú kallar hún Siggeir konung á einmæli. Nú mælti Signý: "Þess vil ek biðja þik at þú látir eigi svá skjótt drepa bræðr mína ok látir þá heldr setja í stokk ok kemr mér at því, sem mælt er, at unir auga meðan á sér ok því bið ek þeim eigi lengra at ek ætla at mér muni ekki tjóa." Þá svarar Siggeir: "Ær ertu ok örvita er þú biðr bræðrum þínum meira böls en þeir séu hoggnir. En þó skal þat veita þér því at þess betr þykir mér er þeir þola verra ok hafa lengri kvöl til bana." Nú lætr hann svá gera sem hún bað ok var tekinn einn mikill stokkr ok felldr á fætr þeim tíu bræðrum í skógi einhvers staðar ok sitja þeir nú þar þann dag allan til nætr. En at miðri nótt þá kom þar ylgr ein ór skógi, gömul, at þeim er þeir sátu í stokkinum. Hún var bæði mikil ok illileg. Henni varð þat fyrir at hún bítr einn þeirra til bana. Síðan át hún þann upp allan. Eptir þat fór hún í brott.

En eptir um morguninn þá sendi Signý mann til bræðra sinna, þann er hún trúði bezt, ok vita hvat tíðt sé. Ok er hann kemr aptr, segir hann henni at dauðr sé einn þeirra. Henni þótti þetta mikit ef þeir skulu svá fara allir en hún mátti ekki duga þeim.

Skjótt er þar frá at segja. Níu nætr í samt kom sjá hin sama ylgr um miðnætti ok etr einn þeirra senn til bana unst allir eru dauðir nema Sigmundr einn er eptir. Ok nú áðr tíunda nótt kemr, sendir Signý trúnaðarmann sinn til Sigmundar bróðr síns ok seldi í hönd honum hunang ok mælti at hann skyldi ríða á andlit Sigmundar ok leggja í munn honum sumt. Ok fer hann til Sigmundar ok gerir sem honum var boðið ok fór heim síðan.

Um nóttina eptir þá kemr sú hin sama ylgr at vanda sínum ok ætlaði at bíta hann til bana sem bræðr hans. En nú dregr hún veðrit af honum þar sem hunangið var á riðit ok sleikir andlit hans allt með tungu sér ok réttir síðan tunguna í munn honum. Hann lætr sér verða óbilt ok beit í tunguna ylginni. Hún bregðr við fast ok hnykkir sér hart ok rak fætrna í stokkinn svá at hann klofnati allr í sundr en hann hélt svá fast at tungan gekk ór ylginni upp í tungrótunum, ok fékk af því bana. En þat er sögn sumra manna at sú hin sama ylgr væri móðir Siggeirs konungs ok hafi hún brugðit á sik þessu líki fyrir tröllskapar sakir ok fjölkyngi.

VI. KAPÍTULI

Nú er Sigmundr lauss orðinn en brotinn er stokkrinn ok hefst Sigmundr þar nú við í skóginum. Enn sendir Signý at vita hvat tíðt er eða hvort Sigmundr lifir. En er þeir koma þá segir hann þeim allan atburð, hve farið hafði með þeim ok ylginni. Nú fara þeir heim ok segja Signýju hvat tíðt er. Fór hún nú ok hittir bróðr sinn ok taka þau þat ráð at hann gerir þar jarðhús í skóginum, ok ferr nú því fram um hríð, at Signý leynir honum þar ok fær honum þat er hann þyrfti at hafa. En Siggeir konungr ætlar at þeir séu allir dauðir Völsungar.

Siggeir konungr átti tvo sonu við konu sinni ok er frá því sagt, þá er hinn eldri son hans er tíu vetra, at Signý sendir hann til móts við Sigmund, at hann skyldi veita honum lið ef hann vildi nokkuð leita við at hefna föðr síns. Nú fer sveinninn til skógarins ok kemr síð um aptaninn til jarðhúss Sigmundar ok tekr hann við honum vel at hófi ok mælti at hann skyldi gera til brauð þeirra, "en ek mun sækja eldivið." Ok selr í hönd honum einn mjölbelg en hann fer sjálfr at sækja viðinn. Ok er hann kemr aptr þá hefir sveinninn ekki at gert um brauðgerðina. Nú spyrr Sigmundr hvert búit sé brauðið. Hann segir: "Eigi þorði ek at taka mjölbelginn fyrir því at þar lá nokkuð kvikt í mjölinu." Nú þikkist Sigmundr vita at þessi sveinn mun eigi svá vel hugaðr at hann vilji hann með sér hafa. Nú er þau systkin finnast, segir Sigmundr at hann þótti ekki manni at nær þótt sveinninn væri hjá honum. Signý mælti: "Tak þú hann þá ok drep hann. Eigi þarf hann þá lengr at lifa." Ok svá gerði hann. Nú líðr sjá vetr. Ok einum vetri síðar þá sendir Signý inn yngra son sinn á fund Sigmundar ok þarf þar eigi sögu um at lengja ok fór sem samt sé, at hann drap þenna svein at ráði Signýjar.

VII. KAPÍTULI

Þess er nú viðgetit eitthvert sinn þá er Signý sat í skemmu sinni at þar kom til hennar ein seiðkona, fjölkunnug harla mjök. Þá talar Signý við hana: "Þat vildi ek," segir hún, "at við skiptum hömum." Hún segir, seiðkonan: "Þú skalt fyrir ráða." Ok nú gerir hún svá af sínum brögðum at þær skipta litum, ok sezt seiðkonan nú í rúm Signýjar at ráði hennar ok ferr í rekkju hjá konungi um kveldit ok ekki finnr hann at eigi sé Signý hjá honum.

Nú er þat frá Signýju at segja at hún fer til jarðhúss bróðr síns ok biðr hann veita sér herbergi um nóttina, "því at ek hefi villst á skóginum úti ok veit ek eigi hvar ek fer." Hann mælti at hún skyldi þar vera ok vildi eigi synja henni vistar, einni konu, ok þóttist vita at eigi mundi hún svá launa honum góðan beina at segja til hans. Nú fer hún í herbergi til hans ok setjast til matar. Honum varð oft litið til hennar ok lízt konan væn ok fríð. En er þau eru mett þá segir hann henni at hann vill at þau hafi eina rekkju um nóttina en hún brýzt ekki við því ok leggr hann hana hjá sér þrjár nætr samt. Eptir þat fer hún heim ok hittir seiðkonuna ok bað at þær skipti aptr litum ok svá gerir hún.

Ok er fram liðu stundir fæðir Signý sveinbarn. Sjá sveinn var Sinfjötli kallaðr. Ok er hann vex upp er hann bæði mikill ok sterkr ok vænn at áliti ok mjök í ætt Völsunga ok er eigi allra tíu vetra er hún sendir hann í jarðhúsið til Sigmundar. Hún hafði þá raun gert við hina fyrri sonu sína, áðr hún sendi þá til Sigmundar, at hún saumaði at höndum þeim með holdi ok skinni. Þeir þoldu illa ok kriktu um. Ok svá gerði hún Sinfjötla. Hann brást ekki við. Hún fló hann þá af kyrtlinum svá at skinnit fylgdi ermunum. Hún kvat honum mundu sárt við verða. Hann segir: "Lítit mundi slíkt sárt þykja Völsungi."

Ok nú kemr sveinninn til Sigmundar. Þá bað Sigmundr hann knoða ór mjöli þeirra en hann vill sækja þeim eldivið. Fær í hönd honum einn belg. Síðan fer hann at viðinum ok er hann kom aptr þá hafði Sinfjötli lokit at baka. Þá spurði Sigmundr ef hann hafi nokkuð fundit í mjölinu. "Eigi er mér grunlaust," sagði hann, "at eigi hafi í verit nokkuð kvikt í mjölinu fyrst er ek tók at knoða ok hér hefi ek með knoðat þat er í var." Þá mælti Sigmundr ok hló við: "Eigi get ek þik hafa mat af þessu brauði í kveld því at þar hefir þú knoðat með inn mesta eitrorm." Sigmundr var svá mikill fyrir sér at hann mátti eta eitr svá at hann skataði ekki, en Sinfjötla hlýddi þat at eitr kæmi utan á hann en eigi hlýddi honum at eta þat né drekka.

VIII. KAPÍTULI

Þat er nú at segja at Sigmundi þikkir Sinfjötli of ungr til hefnda með sér ok vill nú fyrst venja hann með nokkut harðræði. Fara nú um sumrum víða um skóga ok drepa menn til fjár sér. Sigmundi þikkir hann mjög í ætt Völsunga ok þó hyggr hann at hann sé son Siggeirs konungs ok hyggr hann hafa illsku föðr síns en kapp Völsunga ok ætlar hann eigi mjög frændrækinn því at hann minnir oft Sigmund á sína harma ok eggjar mjök at drepa Siggeir konung. Nú er þat eitthvert sinn at þeir fara enn á skóginn at afla sér fjár en þeir finna eitt hús ok tvo menn sofandi í húsinu með digrum gullhringum. Þeir höfðu orðit fyrir ósköpum því at úlfahamir hengu í húsinu yfir þeim. It tíunda hvert dægr máttu þeir komast ór hömunum. Þeir voru konungasynir. Þeir Sigmundr fóru í hamina ok máttu eigi ór komast ok fylgdi sú náttóra sem áðr var. Létu ok vargsröddu. Þeir skildu báðir röddina. Nú leggjast þeir ok á merkr ok ferr sína leið hverr þeirra. Þeir gera þann mála með sér at þeir skuli til hætta þótt sjö menn séu, en eigi framar, en sá láta úlfsrödd, er fyrir ófriði yrði. "Brekðum nú eigi af þessu," segir Sigmundr, "því at þú ert ungr ok áræðisfullr. Munu menn gott hyggja til at veiða þig." Nú fer sína leið hvárr þeirra. Ok er þeir voru skildir, finnr Sigmundr sjö menn ok lætr úlfsröddu. Ok Sinfjötli heyrir þat, fer til þegar ok drepr alla. Þeir skiljast enn. Ok er Sinfjötli hefir eigi lengi farið um skóginn, finnr hann ellefu menn ok berst við þá ok fer svá at hann drepr þá alla. Hann verðr ok sár mjök, fer undir eina eik ok hvílist þar. Þá kemr Sigmundr þar at ok mælti: "Því kallaðir þú ekki?" Sinfjötli sagði: "Eigi vildi ek kveðja þig til liðs. Þú þást lið til at drepa sjö menn, en ek em barn at aldri hjá þér ok kvaddi ek eigi liðs at drepa ellefu menn." Sigmundr hleypr at honum svá hart at hann stakar við ok fellr. Sigmundr bítr í barkann framan. Þann dag máttu þeir eigi komast ór úlfahömunum. Sigmundr leggr hann nú á bak sér ok ber heim í skálann ok sat hann yfir honum en bað tröll taka úlfhamina. Sigmundr sér einn dag hvar hreysikettir tveir voru, ok bítr annar í barkann öðrum ok rann sá til skógar ok hefir eitt blað ok færir yfir sárið ok sprettr upp hreysiköttrinn heill. Sigmundr gengr út ok sér hvar hrafn flýgr með blatið ok færði honum. Hann dregr þetta yfir sárit Sinfjötla en hann sprettr upp þegar heill sem hann hefði aldrei sárr verit. Eptir þat fara þeir til jarðhúss ok eru þar til þess er þeir skyldu fara ór úlfhömunum. Þá taka þeir ok brenna í eldi ok báðu engum at meini verða. Ok í þeim ósköpum unnu þeir mörg frægðarverk í ríki Siggeirs konungs. Ok er Sinfjötli er frumvaxti þá þykist Sigmundr hafa reynt hann mjög.

Nú líðr eigi langt áðr Sigmundr vill leita til föðrhefnda, ef svá vildi takast. Ok nú fara þeir í brott frá jarðhúsinu einhvern dag ok koma at bæ Siggeirs konungs síð um aptan ok ganga inn í forstofuna þá er var fyrir höllinni, en þar voru inni ölker, ok leynast þar. Drottningin veit nú hvar þeir eru ok vill hitta þá. Ok er þau finnast, gera þau þat ráð at þeir leituðu föðrhefnda er náttaði.

Þau Signý ok konungr eiga tvö börn ung at aldri. Þau leika sér á gólfinu at gulli ok renna því eptir gólfinu hallarinnar ok hlaupa þar eptir. Ok einn gullhringr hrýtr utar í húsið þar sem þeir Sigmundr eru en sveinninn hleypr eptir at leita hringsins. Nú sér hann hvar sitja tveir menn miklir ok grimmligir ok hafa síða hjálma ok hvítar brynjur. Nú hleypr hann í höllina innarr fyrir föðr sinn ok segir honum hvat hann hefir séð. Nú grunar konungr at vera munu svik við hann. Signý heyrir nú hvat þeir segja. Hún stendr upp, tekr börnin bæði ok fer utar í forstofuna til þeirra ok mælti at þeir skyldu þat vita at þau hefðu sagt til þeirra: "Ok ræð ek ykkr at þið drepið þau." Sigmundr segir: "Eigi vil ek drepa börn þín þótt þau hafi sagt til mín." En Sinfjötli lét sér ekki feilast ok bregðr sverði ok drepr hvorttveggja barnið ok kastar þeim innar í höllina fyrir Siggeir konung. Konungr stendr nú upp ok heitir á menn at taka þá menn er leynst höfðu í forstofunni um kveldit. Nú hlaupa menn utar þangat ok vilja höndla þá, en þeir verja sik vel ok drengiliga ok þykist þá sá verst hafa lengi er næst er. Ok um síðir verða þeir ofrliði bornir ok verða handteknir ok því næst í bönd reknir ok í fjötra settir, ok sitja þeir þar þá nótt alla. Nú hyggr konungr at fyrir sér hvern dauða hann skal fá þeim, þann er kenndi lengst. Ok er morgunn kom þá lætr konungr haug mikinn gera af grjóti ok torfi. Ok er þessi haugr er gjörr þá lét hann setja hellu mikla í miðjan hauginn svá at annar jaðar hellunnar horfði upp en annar niðr. Hún var svá mikil at hún tók tveggja vegna svá at eigi mátti komast hjá henni. Nú lætr hann taka þá Sigmund ok Sinfjötla ok setja í hauginn, sínum megin hvern þeirra, fyrir því at honum þótti þeim þat verra at vera eigi báðum saman, en þó mátti heyra hvor til annars. Ok er þeir voru at tyrfa hauginn þá kemr Signý þar at ok hefir hálm í fangi sér ok kastar í hauginn til Sinfjötla ok biðr þrælana leyna konunginn þessu. Þeir já því ok er þá lokið aptr hauginum. Ok er nátta tekr þá mælti Sinfjötli til Sigmundar: "Ekki ætla ek okkr mat skorta um hríð hér. Hefir drottningin kastat fleski inn í hauginn ok vafið um utan hálmi." Ok enn þreifar hann um fleskið ok finnr at þar var stungit í sverði Sigmundar ok kenndi at hjöltunum, er myrkt var í hauginum, ok segir Sigmundi. Þeir fagna því báðir. Nú skýtr Sinfjötli blóðreflinum fyrir ofan helluna ok dregr fast. Sverðið bítr helluna. Sigmundr tekr nú blóðrefilinn ok ristu nú í milli sín helluna ok létta eigi fyrr en lokið er at rista, sem kveðit er:

Ristu af magni

mikla hellu

Sigmundr hjörvi

ok Sinfjötli.

Ok nú eru þeir lausir báðir saman í hauginum ok rista bæði grjót ok járn ok komast svá út ór hauginum. Þeir ganga nú heim til hallarinnar. Eru menn þá í svefni allir. Þeir bera við at höllunni ok leggja eld í viðinn. En þeir vakna við gufuna er inni eru ok þat at höllin logar yfir þeim. Konungr spyrr hverjir eldana gerðu. "Hér erum við Sinfjötli systurson minn," sagði Sigmundr, "ok ætlum við nú at þat skulir þú vita at eigi eru allir Völsungar dauðir." Hann biðr systur sína út ganga ok þiggja af honum góð metorð ok mikinn sóma ok vill svá bæta henni sína harma. Hún svarar: "Nú skaltu vita hvort ek hefi munat Siggeiri konungi dráp Völsungs konungs. Ek lét drepa börn okkar er mér þóttu ofsein til föðurhefnda ok ek fór í skóg til þín í völvulíki ok er Sinfjötli okkar son. Hefir hann af því mikit kapp at hann er bæði sonarson ok dóttrson Völsungs konungs. Hefi ek þar til unnit alla hluti at Siggeir konungr skyldi bana fá. Hefi ek ok svá mikið til unnið at fram kæmist hefndin, at mér er með aungum kosti líft. Skal ek nú deyja með Siggeiri konungi lostig, er ek átti hann nauðug." Síðan kyssti hún Sigmund bróðr sinn ok Sinfjötla ok gekk inn í eldinn ok bað þá vel fara. Síðan fékk hún þar bana með Siggeiri konungi ok allri hirð sinni. Þeir frændr fá sér lið ok skipa, ok heldr Sigmundr til ættleifðar sinnar ok rekr ór landi þann konung er þar hafði í sezt eptir Völsung konung. Sigmundr gerist nú ríkr konungr ok ágætr, vitr ok stórráðr. Hann átti þá konu er Borghildr hét. Þau áttu tvo sonu. Hét Helgi annar, en annar Hámundr, ok er Helgi var fæddr, komu til nornir ok veittu honum formála ok mæltu at hann skyldi verða allra konunga frægastr. Sigmundr var þá kominn frá orrustu ok gekk með einum lauk í mót syni sínum ok hér með gefr hann honum Helga nafn ok þetta at nafnfesti: Hringstaði ok Sólfjöll ok sverð, ok bað hann vel fremjast ok verða í ætt Völsunga. Hann gerist stórlyndr ok vinsæll ok fyrir flestum mönnum öðrum at allri atgervi. Þat er sagt at hann réðst í hernað, þá er hann var fimmtán vetra gamall. Var Helgi konungr yfir liðinu en Sinfjötli var fenginn til með honum ok réðu báðir liði.

IX. KAPÍTULI

Þat er sagt at Helgi finnr þann konung í hernaði er Hundingr hét. Hann var ríkr konungr ok fjölmennr ok réð fyrir löndum. Þar tekst orrusta með þeim ok gengr Helgi fast fram ok lýkst með því sjá bardagi at Helgi fær sigr en Hundingr konungr fellr ok mikill hluti liðs hans. Nú þykir Helgi hafa vaxið mikið er hann hefir fellt svá ríkan konung. Synir Hundings bjóða nú út her í mót Helga ok vilja hefna föðr síns. Þeir eiga harða orrustu ok gengr Helgi í gegnum fylkingar þeirra bræðra ok sækir at merkjum sona Hundings konungs ok felldi þessa Hundings sonu: Álf ok Eyjólf, Hervarð ok Hagbarð. Ok fékk hér ágætan sigr. Ok er Helgi fer frá orrustu þá fann hann við skóg einn konr margar ok virðulegar sýnum ok bar þó ein af öllum. Þær riðu með ágætlekum búningi. Helgi spyrr þá at nafni er fyrir þeim var. En hún nefndist Sigrún ok kveðst vera dóttir Högna konungs. Helgi mælti: "Farið heim með oss ok verið velkomnar." Þá segir konungsdóttir: "Annat starf liggr fyrir oss en drekka með þér." Helgi svarar: "Hvat er þat, konungsdóttir?" Hún svarar: "Högni konungr hefir heitið mig Höðbroddi, syni Granmars konungs, en ek hefi því heitið at ek vil eigi eiga hann heldr en einn krákuunga. En þó mun þetta fram fara nema þú bannir honum ok komir í mót honum með her ok nemir mig á brott því at með engum konungi vildi ek heldr setr búa en með þér." - "Ver kát, konungsdóttir," sagði hann. "Fyrri skulum við reyna hreysti okkar en þú sért honum gift ok reyna skulum við áðr hvor af öðrum ber, ok hér skal lífið á leggja."

Eftir þetta sendir Helgi menn með fégjöfum at stefna at sér mönnum ok stefnir öllu liðinu til Rauðabjarga. Beið Helgi þar til þess er mikill flokkr kom til hans ór Héðinsey ok þá kom til hans mikið lið ór Nörvasundum með fögrum skipum ok stórum. Helgi konungr kallar til sín skipstjórnarmann sinn, er Leifr hét, ok spurði ef hann hefði talið lið þeirra. En hann svarar: "Eigi er hægt at telja, herra, skip þau er komin eru ór Nörvasundum. Eru á tólf þúsundir manna ok er þó hálfu fleira annat." Þá mælti Helgi konungr at þeir skyldu snúa á þann fjörð er heitir Varinsfjörðr ok svá gerðu þeir. Nú gerði at þeim storm mikinn ok svá stóran sjó at því var líkast at heyra er bylgjur gnúðu á borðunum sem þá er björgum lysti saman. Helgi bað þá ekki óttast ok eigi svipta seglunum heldr setja hvert hærra en áðr. Þá var við sjálft at yfir mundi ganga áðr þeir kæmu at landi. Þá kom þar Sigrún, dóttir Högna konungs, af landi ofan með miklu liði ok snýr þeim í góða höfn er heitir at Gnípalundi. Þessi tíðindi sáu landsmenn ok kom af landi ofan bróðir Höðbrodds konungs, er þar réð fyrir er heitir at Svarinshaugi. Hann kallar á þá ok spyrr hverr stýrði hinu mikla liði. Sinfjötli stendr upp ok hefir hjálm á höfði skyggðan sem gler ok brynju hvíta sem snjó, spjót í hendi, með ágætligu merki ok gullrenndan skjöld fyrir sér. Sá kunni at mæla við konunga: "Seg svá, at þú hefir gefið svínum ok hundum ok þú finnr konu þína, at hér eru komnir Völsungar ok mun hér hittast í liðinu Helgi konungr ef Höðbroddr vill finna hann ok er þat hans gaman at berjast með frama meðan þú kyssir ambáttir við eld." Granmar svarar: "Eigi muntu kunna margt virðuligt mæla eða forn minni at sekja er þú lýgr á höfðingja. Mun hitt sannara at þú munt lengi hafa fæðst á mörkum úti við vargamat ok drepið bræðr þína, ok er kynligt er þú þorir at koma í her með góðum mönnum er margt kalt hræ hefir sogið til blóðs." Sinfjötli svarar: "Eigi muntu glöggt muna nú er þú varst völvan í Varinsey ok kvaðst vilja mann eiga ok kaust mig til þess embættis at vera þinn maðr. En síðan varstu valkyrja í Ásgarði ok var við sjálft at allir mundu berjast fyrir þínar sakar. Ok ek gat við þér níu varga á Láganesi ok var ek faðir allra." Granmar svarar: "Margt kanntu ljúga. Ek hygg at engis faðir mættir þú vera síðan þú varst geldr af dætrum jötunsins á Þrasnesi, ok ertu stjúpson Siggeirs konungs ok lást á mörkum úti með vörgum ok komu þér öll óhöpp senn at hendi. Þú drapst bræðr þína ok gerðir þik at illu kunnan." Sinfjötli svarar: "Hvort manstu þat er þú varst merin með hestinum Grana ok reið ek þér á skeið á Brávelli. Síðan varstu geitasveinn Gölnis jötuns." Granmar segir: "Fyrri vildi ek seðja fugla á hræi þínu en deila við þik lengr." Þá mælti Helgi konungr: "Betra væri ykkr ok meira snjallræði at berjast en mæla slíkt er skömm er at heyra. Ok ekki eru Granmars synir vinir mínir en þó eru þeir harðir menn." Granmar ríðr nú í brott ok til fundar til Höðbrodd konung þar sem heita Sólfjöll. Hestar þeirra heita Sveipuðr ok Svegjuðr. Þeir mættust í borgarhliði ok segja honum hersögu. Höðbroddr konungr var í brynju ok hafði hjálm á höfði. Hann spyrr hverjir þar væru: "Eða hví eruð þér svá reiðuligir?" Granmar segir: "Hér eru komnir Völsungar ok hafa tólf þúsundir manna við land ok sjö þúsundir við ey þá er Sök heitir, en þar sem heitir fyrir Grindum er þó mestr fjöldi, ok hygg ek nú at Helgi muni nú berjast vilja." Konungr segir: "Gerum þá boð um allt vort ríki ok sækjum í mót þeim. Sitji sá engi heima er berjast vill. Sendum orð Hrings sonum ok Högna konungi ok Álfi hinum gamla, þeir eru bardagamenn miklir."

Fundust þeir þar er heitir Frekasteinn ok tókst þar hörð orrusta. Helgi gengr fram í gegnum fylkingar. Þar varð mikit mannfall. Þá sáu þeir skjaldmeyjaflokk mikinn svá sem í loga sæi. Þar var Sigrún konungsdóttir. Helgi konungr sótti í mót Höðbroddi konungi ok fellir hann undir merkjum. Þá mælti Sigrún: "Haf þökk fyrir þetta þrekvirki. Skipt mun nú löndum. Er mér þetta mikill tímadagr ok muntu fá af þessu veg ok ágæti er þú hefir svá ríkan konung felldan." Þat ríki tók Helgi konungr ok dvaldist þar lengi ok fékk Sigrúnar ok gerðist frægr konungr ok ágætr ok er hann hér ekki síðan við þessa sögu.

X. KAPÍTULI

Völsungar fara nú heim ok hafa enn mikið aukið sitt ágæti. Sinfjötli leggst nú í hernað af nýju. Hann sér eina fagra konu ok girnist mjök at fá hennar. Þeirrar konu bað ok bróðir Borghildar er átti Sigmundr konungr. Þeir þreyta þetta mál með orrustu ok fellir Sinfjötli þenna konung. Hann herjar nú víða ok á margar orrustr ok hefir ávallt sigr. Gerist hann manna frægstr ok ágætastr ok kemr heim um haustit með mörgum skipum ok miklu fé. Hann segir föðr sínum tíðindin en hann segir drottningu. Hún biðr Sinfjötla fara brott ór ríkinu ok læst eigi vilja sjá hann. Sigmundr kveðst eigi láta hann í brott fara ok býðr at bæta henni með gulli ok miklu fé, þótt hann hefði aungan fyrri bætt mann. Kvað engi frama at sakast við konr. Hún má nú þessu eigi á leið koma. Hún mælti: "Þér skuluð ráða herra, þat sómir." Hún gerir nú erfi bróðr síns með ráði konungs. Býr nú þessa veizlu með hinum beztum föngum ok bauð þangat mörgu stórmenni. Borghildr bar mönnum drykk. Hún kemr fyrir Sinfjötla með miklu horni. Hún mælti: "Drekk nú, stjúpson." Hann tók við ok sá í hornið ok mælti: "Göróttr er drykkrinn." Sigmundr mælti: "Fá mér þá." Hann drakk af. Drottningin mælti: "Hví skulu aðrir menn drekka fyrir þig öl?" Hún kom í annat sinn með hornið: "Drekk nú," - ok frýði honum með mörgum orðum. Hann tekr við horninu ok mælti: "Flærðr er drykkrinn." Sigmundr mælti: "Fá mér þá." Hið þriðja sinn kom hún ok bað hann drekka af, ef hann hefði hug Völsunga. Sinfjötli tók við horninu ok mælti: "Eitr er í drykknum." Sigmundr svarar: "Lát grön sía, sonr," sagði hann. Þá var konungr drukkinn mjök ok því sagði hann svá. Sinfjötli drekkr ok fellr þegar niðr. Sigmundr rís upp ok gekk harmr sinn nær bana, ok tók líkit í fang sér ok fer til skógar ok kom loks at einum firði. Þar sá hann mann á einum báti litlum. Sá maðr spyrr ef hann vildi þiggja at honum far yfir fjörðinn. Hann játtar því. Skipit var svá lítið at þat bar þá eigi ok var líkit fyrst flutt en Sigmundr gekk með firðinum. Ok því næst hvarf Sigmundi skipit ok svá maðrinn, ok eptir þat snýr Sigmundr heim. Rekr nú í brott drottninguna ok litlu síðar dó hún. Sigmundr konungr ræðr nú enn ríki sínu ok þikkir verit hafa hinn mesti kappi ok konungr í fornum sið.

XI. KAPÍTULI

Eylimi hefir konungr heitið, ríkr ok ágætr. Dóttir hans hét Hjördís, allra kvenna vænst ok vitrust. Ok þat spyrr Sigmundr konungr at hún var við hans æði eða engin ella. Sigmundr sækir heim Eylima konung. Hann gerir veislu í mót honum mikla ef hann hefði eigi herferð þangat. Fara nú boð þeirra í milli at með vinsemd var nú farið en eigi með herskap. Veizla þessi var gerð með hinum beztum föngum ok með miklu fjölmenni. Sigmundi konungi var hvarvetna sett torg ok annar farargreiði. Koma nú til veizlu ok skipa báðir konungar eina höll. Þar var ok kominn Lyngvi konungr, son Hundings konungs, ok vill hann ok mægjast við Eylima konung. Hann þikkist sjá at þeir munu eigi hafa eitt erindi. Þikkist ok vita at ófriðar mun af þeim von er eigi fær. Nú mælti konungr við dóttr sína: "Þú ert vitr kona en ek hefi þat mælt at þú skalt þér mann kjósa. Kjós nú um tvo konunga ok er þat mitt ráð hér um sem þitt er." Hún svarar: "Vant sýnist mér þetta mál en þó kýs ek þann konung er frægstr er, en þat er Sigmundr konungr þótt hann sé mjög aldri orpinn." Ok var hún honum gefin. En Lyngvi konungr fór í brott. Sigmundr kvángaðist ok fékk Hjördísar. Var þar annan dag öðrum betr veitt eða með meira kappi. Eptir þat fór Sigmundr konungr heim í Húnaland ok Eylimi konungr, mágr hans, við honum, ok gætir nú ríkis síns. En Lyngvi konungr ok bræðr hans safna nú her at sér ok fara nú á hendr Sigmundi konungi því at þeir höfðu jafnan minna hlut ór málum þótt þetta biti nú fyrir. Vilja þeir nú fyrirkoma kappi Völsunga. Koma nú í Húnaland ok senda Sigmundi konungi orð ok vilja eigi stelast á hann en þikkjast vita at hann mun eigi flýja. Sigmundr konungr kveðst koma mundu til orrustu. Hann dró saman her en Hjördísi var ekið til skógar við eina ambátt ok mikið fé fór með þeim. Hún var þar meðan þeir börðust.

Víkingar hljópu frá skipum við óvígan her. Sigmundr konungr ok Eylimi settu upp merki sín ok var þá blásið í lúðra. Sigmundr konungr lætr nú við kveða sitt horn, er faðir hans hafði átt, ok eggjar sína menn. Hafði Sigmundr lið miklu minna. Tekst þar nú hörð orrusta ok þótt Sigmundr væri gamall þá barðist hann nú hart ok var jafnan fremstr sinna manna. Hélst hvorki við honum skjöldr né brynja ok gekk hann jafnan í gegnum lið óvina sinna á þeim degi ok engi mátti sjá hversu fara mundi þeirra í millum. Margt spjót var þar á lofti ok örvar. En svá hlífðu honum hans spádísir at hann varð ekki sár ok engi kunni töl hversu margr maðr féll fyrir honum. Hann hafði báðar hendr blóðgar til axlar. Ok er orrusta hafði staðit um hríð þá kom maðr í bardagann með síðan hatt ok heklu blá. Hann hafði eitt auga ok geir í hendi. Þessi maðr kom á mót Sigmundi konungi ok brá upp geirinum fyrir hann ok er Sigmundr konungr hjó fast kom sverðit í geirinn ok brast í sundr í tvo hluti. Síðan sneri mannfallinu ok voru Sigmundi konungi horfin heill ok féll mjök liðit fyrir honum. Konungrinn hlífði sér ekki ok eggjar mjög liðit. Nú er sem mælt, at eigi má við margnum. Í þessi orrustu féll Sigmundr konungr ok Eylimi konungr, mágr hans, í öndverðri fylkingu ok mestr hluti liðs hans.

XII. KAPÍTULI

Lyngvi konungr sækir nú til konungsbæjarins ok ætlar at taka þar konungsdóttr en þat brást honum. Fékk hann þar hvorki konu né fé. Hann ferr nú yfir landið ok skipar þar sínum mönnum ríkit. Þikkist nú hafa drepið alla ætt Völsunga ok ætlar þá eigi munu þurfa at óttast héðan frá. Hjördís gekk í valinn eptir orrustuna um nóttina ok kom at þar sem Sigmundr konungr lá ok spyrr ef hann væri græðandi. En hann svarar: "Margr lifnar ór litlum vonum en horfin eru mér heill svá at ek vil eigi láta græða mig. Vill Óðinn ekki at vér bregðum sverði síðan er nú brotnaði. Hefi ek haft orrustr meðan honum líkaði." Hún mælti: "Engis þætti mér ávant ef þú yrðir græddr ok hefndir föðr míns." Konungr segir: "Öðrum er þat ætlat. Þú ferr með sveinbarn ok fæð þat vel ok vandliga ok mun sá sveinn ágætr ok fremstr af vorri ætt. Varðveit ok vel sverðsbrotin. Þar af má gera gott sverð er heita mun Gramr ok sonr okkar mun bera ok þar mörg stórverk með vinna, þau er aldrei munu fyrnast, ok hans nafn mun uppi meðan veröldin stendr. Uni nú við þat. En mig mæða sár ok ek mun nú vitja frænda vorra framgenginna." Hjördís sitr nú yfir honum uns hann deyr ok þá lýsir af degi. Hún sér at mörg skip eru komin við land. Hún mælti til ambáttarinnar: "Við skulum skipta klæðum ok skaltu nefnast nafni mínu ok segst konungsdóttir." Ok þær gera svá. Víkingar geta at líta mikið mannfall ok svá hvar konurnar fóru til skógar. Skilja at stórtíðindum mun gegna ok hlaupa af skipum. En fyrir þessu liði réð Álfr, son Hjálpreks kóngs af Danmörk. Hann hafði farið fyrir land fram með her sínum. Koma nú í valinn. Þar sjá þeir mikið mannfall. Konungrinn biðr nú at leita at konunum ok svá gerðu þeir. Hann spyrr hverjar þær væru, en þar skiptir eigi at líkindum til. Ambáttin hefir svör fyrir þeim ok segir fall Sigmundar konungs ok Eylima konungs ok margs annars stórmennis ok svá hverjir gert hafa. Konungr spurði hvort þær vissu hvar fé konungs væri fólgit. Ambáttin svarar: "Meiri von at vér vitum," - ok vísar til fjárins. Ok finna þeir auð mikinn svá at eigi þóttust menn séð hafa jafnmikið saman koma í einn stað eða fleiri gersimar. Bera til skipa Álfs konungs. Hjördís fylgdi honum ok svá ambáttin. Hann fer nú heim í ríki sitt en lætr at þar séu fallnir þeir konungar er frægstir voru. Konungr sezt við stjórn en þær sátu í fyrirrúmi á skipinu. Hann á tal við þær ok leggr virðing á ræðr þeirra. Konungr kom heim í ríki sitt við miklu fé. Álfr var manna gervilegastr. Ok er þau hafa skamma stund heima verið, spyrr drottningin Álf son sinn: "Hví hefir hin fegri kona færri hringa eða verra búnað? Ok virðist mér at sú muni æðri er þér hafið minna yfir látið." Hann svarar: "Grunað hefir mig þat at eigi sé ambáttarmót á henni. Ok þá er vér fundumst, þá tókst henni vel at fagna tignum mönnum ok hér til skal gera eina raun." Þat er nú eitt sinn við drykkju at konungr sezt á tal við þær ok mælti: "Hvat hafið þér at marki um dægrfar þá er nótt eldir ef þér sjáið eigi himintungl?" Hún svarar: "Þat mark höfum vér hér til at ek var því vön í æsku at drekka mjök í óttu ok er ek lét af því, vöknuðum vér eptir því síðan, ok er þat mitt mark." Konungr brosti at ok mælti: "Illa var konungsdóttir vönd." Hann hittir þá Hjördísi ok spyrr hana slíks hins sama. Hún svarar honum: "Faðir minn gaf mér eitt gull lítið, við náttóru. Þat kólnar í óttu á fingri mér. Þat er mitt mark hér um." Konungr svarar: "Gnótt var þar gulls er ambáttir báru ok munuð þér ærið lengi leynst hafa fyrir mér. Ok svá mundi ek til þín gert hafa sem við værum eins konungs börn bæði, þóttú hefðir þetta sagt. Ok enn skal gera at verðleikum betr við þik, því at þú skalt vera mín kona ok skal ek gjalda mund við þér þá er þú hefir barn getið." Hún svarar ok segir allt hið sanna um sitt ráð. Er hún nú þar í miklum sóma ok þikkir hin virðuligasta kona.

XIII. KAPÍTULI

Þat er nú sagt at Hjördís fæðir sveinbarn ok er sveinninn færðr Hjálpreki konungi. Konungrinn varð glaðr við er hann sá þau hin hvössu augu er hann bar í höfði ok sagði hann aungum mundu líkan verða eða samjafnan ok var hann vatni ausinn með Sigurðar nafni. Frá honum segja allir eitt, at um atferð ok vöxt var engi hans maki. Hann var þar fæddr með Hjálpreki konungi af mikilli ást. Ok þá er nefndir eru allir inir ágætustu menn ok konungar í fornsögum, þá skal Sigurðr fyrir ganga um afl ok atgervi, kapp ok hreysti, er hann hefir haft um hvern mann fram annarra í norðrálfu heimsins. Sigurðr óx þar upp með Hjálpreki ok unni hvert barn honum. Hann fastnaði Álfi konungi Hjördísi ok mælti henni mund. Reginn hét fóstri Sigurðar ok var Hreiðmarsson. Hann kenndi honum íþróttir, tafl ok rúnar ok tungr margar at mæla, sem þá var títt konungasonum, ok marga hluti aðra. Eitt sinn spurði Reginn Sigurð, er þeir voru báðir saman, ef hann vissi hversu mikið fé faðir hans hefði átt eða hverjir þat varðveittu. Sigurðr svarar ok segir at konungar varðveittu. Reginn mælti: "Trúir þú þeim allvel?" Sigurðr svarar: "Þat samir at þeir varðveiti þar til er oss hallkvæmist því at þeir kunnu betr at gæta en ek." Annat sinni kemr Reginn at máli við Sigurð ok mælti: "Kynligt er þat er þú vilt vera hestasveinn konunga eða fara sem hlauparar." Sigurðr svarar: "Eigi er þat, því at vér ráðum öllu með þeim. Er oss ok heimilt þat er vér viljum hafa." Reginn mælti: "Bið hann gefa þér einn hest." Sigurðr svarar: "Þegar mun þat er ek vil." Sigurðr hittir nú konunga. Þá mælti konungr við Sigurð: "Hvat viltu af oss þiggja?" Sigurðr svarar: "Einn hest viljum vér þiggja oss til skemmtanar." Konungrinn mælti: "Kjós þér sjálfr hest ok slíkt er þú vilt hafa af vorri eigu." Annan dag eptir fór Sigurðr til skógar ok mætir einum gömlum manni með síðu skeggi. Sá var honum ókunnugr. Hann spyrr hvert Sigurðr skyldi fara. Hann svarar: "Hest skyldum vér kjósa. Ráð um með oss." Hann mælti: "Förum ok rekum til árinnar er Busiltjörn heitir." Þeir reka hrossin út á djúp árinnar ok leggjast at landi nema einn hestr. Hann tók Sigurðr. Hann var grár at lit ok ungr at aldri, mikill vexti ok vænn. Engi hafði honum á bak komit. Skeggmaðrinn mælti: "Þessi hestr er kominn frá Sleipni ok skal hann vandliga upp fæða því at hann verðr hverjum hesti betri." Maðrinn hverfr þá. Sigurðr kallar hestinn Grana ok hefir sá hestr beztr verið. Óðinn hafði hann hittan. Enn mælti Reginn til Sigurðar: "Of lítið fé eigið þér. Þat harmar oss er þér hlaupið sem þorparasveinar. En ek veit mikla févon at segja þér ok er þat meiri von at þat sé sómi at sægja ok virðing ef þú næðir." Sigurðr spyrr hvar væri eða hver varðveitti. Reginn svarar: "Sá heitir Fáfnir er hér liggr skammt héðan á brott. Þat heitir Gnitaheiðr. Ok er þú kemr þar þá muntu þat mæla: Aldrei sástu meira fé í gulli í einum stað ok eigi þarftu meira þóttú verðir allra konunga elstr ok frægstr." Sigurðr svarar: "Kann ek kyn þessa orms þótt vér séum ungir ok hefi ek spurt at engi þorir at koma á mót honum fyrir vaxtar sakir ok illsku." Reginn svarar: "Þat er ekki. Sá vöxtr er eptir hætti lyngorma ok er gert af miklu meira en er, ok svá mundi þótt hafa hinum fyrrum frændum þínum. Ok þótt Völsungaætt sé at þér þá muntu eigi hafa þeirra skaplyndi er fyrst eru taldir til alls frama." Sigurðr svarar: "Vera má at eigi höfum vér mikið af þeirra kappi eða snilld en eigi ber nauðsyn til at frýja oss er vér erum enn lítt af barnsaldri. Eða hví eggjar þú þessa svá mjög?" Reginn svarar: "Saga er til þess ok mun ek segja þér." Sigurðr mælti: "Lát mig heyra."

XIV. KAPÍTULI

"Þat er upphaf sögu þessar at Hreiðmar hét faðir minn, mikill ok auðugr. Son hans hét Fáfnir, hinn annar hét Otr ok var ek hinn þriðji ok var ek minnstr fyrir mér um atgervi ok yfirlát. Kunni ek af járni gera, ok af silfri ok gulli ok hverjum hlut gerði ek nokkuð nýtt. Otr bróðir minn hafði aðra iðn ok náttóru. Hann var veiðimaðr mikill ok umfram aðra menn ok var í otrs líki um daga ok var jafnan í ánni ok bar upp fiska með munni sér. Veiðiföngin færði hann föðr sínum ok var honum þat mikill styrkr. Mjök hefir hann otrs líki á sér, kom síð heim ok át blundandi ok einn saman því at hann mátti eigi sjá at þyrru. Fáfnir var miklu mestr ok grimmastr ok vildi sitt eitt kalla láta allt þat er var.

Einn dvergr heitir Andvari," segir Reginn. "Hann var jafnan í fossinum er Andvarafoss heitir í geddu líki ok fékk sér þar matar því at þar var fjöldi fiska í þeim fossi. Otr bróðir minn fór jafnan í þenna foss ok bar upp fiska í munni sér ok lagði einn senn á land. Óðinn, Loki, Hænir, fóru leiðar sinnar ok komu til Andvarafoss. Otr hafði þá tekið einn lax ok át blundandi á árbakkanum. Loki tók einn stein ok laust otrinn til bana. Æsir þóttust mjök heppnir af veiði sinni ok flógu belg af otrinum. Þat kveld komu þeir til Hreiðmars ok sýndu honum veiðina. Þá tókum vér þá höndum ok lögðum á þá gjald ok fjárlausn, at þeir fylltu belginn af gulli ok hyldu hann utan með rauðu gulli. Þá sendu þeir Loka at afla gullsins. Hann kom til Ránar ok fékk net hennar. Fór þá til Andvarafoss ok kastaði netinu fyrir gedduna en hún hljóp í netið. Þá mælti Loki:

"Hvat er þat fiska

er rennr flóði í,

kannat sér við víti varast?

Höfuð þitt

leystu helju ór

ok finn mér líknar loga."

"Andvari ek heiti,

Óinn hét minn faðir,

margan hefi ek foss of farit.

Aumlig norn

skóp oss í árdaga

at ek skyldi í vatni vaða."

Loki sér gull þat er Andvari átti. En er hann hafði fram reitt gullið þá hafði hann eptir einn hring ok tók Loki hann af honum. Dvergrinn gekk í steininn ok mælti at hverjum skyldi at bana verða er þann gullhring ætti ok svá allt gullit.
Æsirnir reiddu Hreiðmari féð ok tróðu upp otrbelginn ok settu á fætr. Þá skyldu æsirnir hlaða upp hjá gullinu ok hylja utan. En er þat var gert þá gekk Hreiðmar fram ok sá eitt granahár ok bað hylja. Þá dró Óðinn hringinn af hendi sér, Andvaranaut, ok huldi hárið. Þá kvað Loki:

"Gull er þér nú reiðt

en þú gjöld hefir

mikil míns höfuðs.

Syni þínum

verðrat sæla sköpuð,

þat er ykkar beggja bani."

"Síðan drap Fáfnir föðr sinn," segir Reginn, "ok myrði hann ok náði ek öngu af fénu. Hann gerðist svá illr at hann lagðist út ok unni öngum at njóta fjárins nema sér ok varð síðan at hinum versta ormi ok liggr nú á því fé. Síðan fór ek til konungs ok gerðist ek smiðr hans. Ok er þessi ræða til minnar sögu, at ek missi föðrarfsins ok bróðrgjaldanna. Gullið er síðan kallat otrsgjöld ok hér dæmi af tekin." Sigurðr svarar: "Mikið hefir þú látið ok stórillir hafa þínir frændr verit. Ger nú eitt sverð af þínum hagleik, þat er ekki sé jafngott gert ok ek megi vinna stórverk ef hugr dugir, ef þú vilt at ek drepi þenna hinn mikla dreka." Reginn segir: "Þat geri ek með trausti ok muntu mega drepa Fáfni með því sverði."

XV. KAPÍTULI

Reginn gerir nú eitt sverð ok fær í hönd Sigurði. Hann tók við sverðinu ok mælti: "Þetta er þitt smíði, Reginn," - ok höggr í steðjann ok brotnaði sverðið. Hann kastar brandinum ok bað hann smíða annat betra. Reginn gerir annat sverð ok fær Sigurði. Hann leit á: "Þetta mun þér líka en vant mun yðr at smíða." Sigurðr reynir þetta sverð ok brýtr sem hið fyrra. Þá mælti Sigurðr til Rekins: "Þú munt líkr vera hinum fyrrum frændum þínum ok vera ótrór." Gekk nú til móðr sinnar. Hún fagnar honum vel. Talast nú við ok drekka. Þá mælti Sigurðr: "Hvort höfum vér rétt til spurt at Sigmundr konungr seldi yðr sverðið Gram í tveim hlutum?" Hún svarar: "Satt er þat." Sigurðr mælti: "Fá mér í hönd. Ek vil hafa." Hún kvað hann líklegan til frama ok fær honum sverðið.

Sigurðr hittir nú Rekin ok bað hann þar gera af sverð eptir efnum. Reginn reiddist ok gekk til smiðju með sverðsbrotin ok þikkir Sigurðr framgjarn um smíðina. Reginn gerir nú eitt sverð. Ok er hann bar ór aflinum sýndist smiðjusveinum sem eldar brynnu ór eggjunum. Biðr nú Sigurð við taka sverðinu ok kveðst eigi kunna sverð at gera ef þetta bilar. Sigurðr hjó í steðjann ok klauf niðr í fótinn ok brast eigi né brotnaði. Hann lofaði sverðið mjök ok fór til árinnar með ullarlagð ok kastar í gegn straumi ok tók í sundr er hann brá við sverðinu. Gekk Sigurðr þá glaðr heim. Reginn mælti: "Efna munið þér heit yðar nú, er ek hefi gert sverðið, ok hitta Fáfni." Sigurðr svarar: "Efna munum vér ok þó annat fyrr, at hefna föðr míns." Sigurðr var því ástsælli, sem hann var eldri, af öllu fólki svá at hvert barn unni honum hugástum.

XVI. KAPÍTULI

Grípir hét maðr ok var móðrbróðir Sigurðar. En litlu síðar en sverðið var gert, fór hann á fund Grípis því at hann var framvís ok vissi fyrir örlög manna. Sigurðr leitar eptir hversu ganga mun ævi hans. En hann var þó lengi fyrir ok sagði þó loksins, við ákafliga bæn Sigurðar, öll forlög hans eptir því sem eptir gekk síðan. Ok þá er Grípir hafði þessa hluti sagða, sem hann beiddi, þá reið hann heim. Ok brátt eptir þat finnast þeir Reginn. Þá mælti hann: "Drep Fáfni sem þér hétuð." Sigurðr svarar: "Gera skal þat ok þó annat fyrr, at hefna Sigmundar konungs ok annarra frænda vorra er þar féllu í þeirri orrustu."

XVII. KAPÍTULI

Nú hittir Sigurðr konunga ok mælti til þeirra: "Hér höfum vér verið um hríð ok eigum vér yðr ástsemd at launa ok mikla virðing. En nú viljum vér ór landi fara ok finna Hundingssonu ok vildi ek at þeir vissu at Völsungar væru eigi allir dauðir. Viljum vér hafa þar til yðarn styrk." Konungar kváðust allt vilja til fá þat er hann beiddist.
Er nú búið lið mikið ok allt vandat sem mest, skip ok allr herbúnaðr, svá at hans ferð væri þá veglegri en áðr. Sigurðr stýrir dreka þeim er mestr var ok ágætligastr. Segl þeirra voru mjök vönduð ok ítarlig at sjá. Sigla þeir nú góðan byr. Ok er fá dægr voru liðin þá kom á veðr mikit með stormi en svá var sjárinn sem í roðru sæi. Eigi bað Sigurðr svipta seglunum þótt rifnuðu heldr bað hann hærra setja en áðr. Ok er þeir sigldu fram fyrir bergnös nokkra þá kallaði maðr upp á skipit ok spyrr hverr fyrir liðinu eigi at ráða. Honum var sagt at þar var höfðingi Sigurðr Sigmundarson er nú er frægstr ungra manna. Maðrinn svarar: "Allir segja þar eitt frá honum at eigi megi konungasynir jafnast við hann. Vildi ek at þér felldið seglin á nokkru skipinu ok tækjuð þér við mér." Þeir spurðu hann at nafni. Hann svarar:

"Hnikarr hétu mik,

þá er ek Huginn gladdi,

Völsungr ungi,

ok vegat hafði.

Nú máttu kalla

karl af bjargi

Feng eða Fjölni,

far vil ek þiggja."

Þeir viku at landi ok tóku karl á skip sín. Þá tók af veðrit, ok fara uns þeir koma at landi í ríki Hundingssona. Þá hvarf Fjölnir.
Þeir láta þegar geisa eld ok járn, drepa menn en brenna byggðina ok eyða þar sem þeir fara. Stökkr fjöldi undan á fund Lyngva kóngs ok segja at her er kominn í landit ok fer með meira geysingi en dæmi finnist til. Kváðu Hundingssonu eigi langsýna þá er þeir sögðust eigi mundu hræðast Völsunga: "En nú stýrir þessum her Sigurðr Sigmundarson." Lyngvi konungr lætr nú fara um allt ríki sitt herboð, vill eigi á flótta leggjast, stefnir til sín öllum þeim mönnum er honum vilja lið veita. Kemr nú á mót Sigurði með allmikinn her ok bræðr hans með honum. Tekst þar hin harðasta orrusta með þeim. Mátti þar á lofti sjá margt spjót ok örvar margar, öxi hart reidda, skjöldu klofna ok brynjur slitnar, hjálma skýfða, hausa klofna ok margan mann steypast til jarðar. Ok er orrustan hefir svá staðit mjög langa hríð sækir Sigurðr fram um merkin ok hefir í hendi sverðið Gram. Hann höggr bæði menn ok hesta ok gengr í gegnum fylkingar ok hefir báðar hendr blóðgar til axlar, ok stökk undan fólk þar sem hann fór ok helst hvorki við hjálmr né brynja ok engi maðr þóttist fyrr séð hafa þvílíkan mann. Þessi orrusta stóð lengi með miklu mannfalli ok ákafri sókn. Fer þar sem sjaldnar kann henda þá er landherinn sækir til, at þat kom fyrir ekki. Féll þar svá margt fyrir Hundingssonum at engi maðr vissi töl á. Ok er Sigurðr var framarla í fylkingu. Þá koma á mót honum synir Hundings konungs. Sigurðr höggr til Lyngva konungs ok klýfr hjálm hans ok höfuð ok brynjaðan búk, ok síðan höggr hann Hjörvarð bróðr hans sundr tvo hluti, ok þá drap hann alla Hundingssonu er eptir lifðu ok mestan hluta liðs þeirra.

Fer Sigurðr nú heim með fögrum sigri ok miklu fé ok ágæti er hann hafði fengið í þessi ferð. Voru nú veizlur gervar í mót honum heima í ríkinu.

Ok er Sigurðr hefir skamma stund heima verið, kemr Reginn at máli við Sigurð ok segir: "Nú munuð þér vilja steypa hjálminum Fáfnis, svá sem þér hétuð, því at nú hefir þú hefnt föðr þíns ok annarra frænda þinna." Sigurðr svarar: "Efna munum vér þat sem vér höfum þar um heitið ok ekki fellr oss þat ór minni."

XVIII. KAPÍTULI

Nú ríða þeir Sigurðr ok Reginn upp á heiðina á þann farveg er Fáfnir var vanr at skríða er hann fór til vatns, ok þat er sagt at sá hamar var þrítugr, er hann lá at vatni þá er hann drakk. Þá mælti Sigurðr: "Þat sagðir þú, Reginn, at dreki sjá væri eigi meiri en einn lyngormr en mér sýnast vegar hans æfar miklir." Reginn mælti: "Ger gröf eina ok sezt þar í. Ok þá er ormrinn skríðr til vatns, legg þá til hjarta honum ok vinn honum svá bana. Þar fyrir færð þú mikinn frama." Sigurðr mælti: "Hversu mun þá veita ef ek verð fyrir sveita ormsins?" Reginn svarar: "Eigi má þér ráð ráða er þú ert við hvat vetna hræddr ok ertu ólíkr þínum frændum at hughreysti." Nú ríðr Sigurðr á heiðina en Reginn hverfr á brott yfrið hræddr. Sigurðr gerði gröf eina. Ok er hann er at þessu verki kemr at honum einn gamall maðr með síðu skeggi ok spyrr hvat hann gerir þar. Hann segir. Þá svarar hinn gamli maðr: "Þetta er óráð. Ger fleiri grafar ok lát þar í renna sveitann. En þú sit í einni ok legg til hjartans orminum." Þá hvarf sá maðr á brottu. En Sigurðr gerir grafar eptir því sem fyrir var sagt. Ok er ormrinn skreið til vatns varð mikill landskjálfti svá at öll jörð skalf í nánd. Hann fnýsti eitri alla leið fyrir sik fram ok eigi hræddist Sigurðr né óttast við þann gný. Ok er ormrinn skreið yfir gröfina þá leggr Sigurðr sverðinu undir bægslið vinstra svá at við hjöltum nam. Þá hleypr Sigurðr upp ór gröfinni ok kippir at sér sverðinu ok hefir allar hendr blóðgar upp til axlar. Ok er hinn mikli ormr kenndi síns banasárs þá laust hann höfðinu ok sporðinum svá at allt brast í sundr er fyrir varð. Ok er Fáfnir fékk banasár sprði hann: "Hver ertu eða hverr er þinn faðir eða hverr er ætt þín, er þú varst svá djarfr at þú þorir at bera vopn á mig?" Sigurðr svarar: "Ætt mín er mönnum ókunnug. Ek heiti göfugt dýr ok á ek engan föður né móður ok einn saman hefi ek farið." Fáfnir svarar: "Ef þú átt engan föður né móður, af hverju undri ertu þá alinn? Ok þótt þú segir mér eigi þitt nafn á banadægri mínu þá veistu at þú lýgr nú." Hann svarar: "Ek heiti Sigurðr en faðir minn Sigmundr." Fáfnir svarar: "Hver eggjaði þik þessa verks eða hví léstu at eggjast? Hafðir þú eigi frétt þat hversu allt fólk er hrætt við mik ok við minn ægishjálm? Hinn fráneygi sveinn, þú áttir föðr snarpan." Sigurðr svarar: "Til þessa hvatti mig hinn harði hugr, ok stoðaði til at gert yrði þessi in sterka hönd ok þetta it snarpa sverð er nú kenndir þú. Ok fár er gamall harðr ef hann er í bernsku blautr." Fáfnir segir: "Veit ek, ef þú vex upp með frændum þínum, at þú mundir kunna at vega reiðr. En þetta er meiri furða, er einn bandingi hertekinn skal þorat hafa at vega at mér því at fár hernuminn er frækn til vígs." Sigurðr mælti: "Bregðr þú mér at ek væri fjarri mínum frændum? En þótt ek væri hernuminn þá var ek þó eigi heftr ok þat fannstu at ek var lauss." Fáfnir svarar: "Heiftyrði tekr þú hvetvetna því er ek mæli. En gull þetta mun þér at bana verða, er ek hefi átt." Sigurðr svarar: "Hver vill fé hafa allt til hins eina dags, en eitt sinn skal hver deyja." Fáfnir mælti: "Fátt vilt þú at mínum dæmum gera. En drukkna muntu ef þú ferð um sjá óvarliga ok bíð heldr á landi uns logn er." Sigurðr mælti: "Seg þú þat, Fáfnir, ef þú ert fróðr mjög: Hverjar eru þær nornir er kjósa mögu frá mæðrum?" Fáfnir svarar: "Margar eru þær ok sundrlausar. Sumar eru ásaættar, sumar eru álfaættar, sumar eru dætr Dvalins." Sigurðr mælti: "Hve heitir sá hólmr er blanda hjörleki Surtr ok æsir saman?" Fáfnir svarar: "Hann heitir Óskaptr." Ok enn mælti Fáfnir: "Reginn bróðir minn veldr mínum dauða ok þat hlægir mig er hann veldr ok þínum dauða ok ferr þá sem hann vildi." Enn mælti Fáfnir: "Ek bar ægishjálm yfir öllu fólki síðan ek lá á arfi míns bróðr. Ok svá fnýsti ek eitri alla veka frá mér í brott at engi þorði at koma í nánd mér ok engi vopn hræddist ek ok aldrei fann ek svá margan mann fyrir mér at ek þættist eigi miklu sterkari, en allir voru hræddir við mig." Sigurðr mælti: "Sá ægishjálmr, er þú sagðir frá, gefr fáum sigr því at hver sá er með mörgum kemr má þat finna eitthvert sinn at engi er einna hvatastr." Fáfnir svarar: "Þat ræð ek þér at þú takir hest þinn ok ríðir á brott sem skjótast, því at þat hendir oft at sá er banasár fær, hefnir sín sjálfr." Sigurðr svarar: "Þetta eru þín ráð en annat mun ek gera. Ek mun ríða til þíns bóls ok taka þar þat it mikla gull er frændr þínir hafa átt." Fáfnir svarar: "Ríða muntu þar til er þú finnr svá mikið gull at ærið er um þína daga. Ok þat sama gull verðr þinn bani ok hvers annars er þat á." Sigurðr stóð upp ok mælti: "Heim mundi ek ríða þótt ek missti þessa hins mikla fjár ef ek vissi at ek skyldi aldrei deyja. En hver frækn maðr vill fé ráða allt til ins eina dags. En þú, Fáfnir, ligg í fjörbrotum þar er þik Hel hafi." Ok þá deyr Fáfnir.

XIX. KAPÍTULI

Eptir þetta kom Reginn til Sigurðar ok mælti: "Heill, herra minn. Mikinn sigr hefir þú unnit er þú hefir drepið Fáfni, er engi varð fyrr svá djarfr at á hans götu þorði sitja, ok þetta fremdarverk mun uppi meðan veröldin stendr." Nú stendr Reginn ok sér niðr í jörðina langa hríð. Ok þegar eptir þetta mælti hann af miklum móði: "Bróðr minn hefir þú drepið ok varla má ek þessa verks saklaus vera." Nú tekr Sigurðr sitt sverð Gram ok þerrir á grasinu ok mælti til Rekins: "Fjarri gekkst þú þá er ek vann þetta verk ok ek reyndi þetta snarpa sverð með minni hendi, ok mínu afli atti ek við orms megin meðan þú lást í einum lyngrunni ok vissir þú eigi hvort var, himinn eða jörð." Reginn svarar: "Þessi ormr mætti lengi liggja í sínu bóli ef eigi hefðir þú notið sverðs þess er ek gerði þér minni hendi, ok eigi hefðir þú þetta enn unnið ok engi annarra." Sigurðr svarar: "Þá er menn koma til vígs, þá er manni betra gott hjarta en hvasst sverð." Þá mælti Reginn við Sigurð af áhyggju mikilli: "Þú drapst minn bróðr ok varla má ek þessa verks saklaus." Þá skar Sigurðr hjartat ór orminum með því sverði er Riðill hét. Þá drakk Reginn blóð Fáfnis ok mælti: "Veit mér eina bæn, er þér er lítit fyrir. Gakk til elds með hjartat ok steik ok gef mér at eta." Sigurðr fór ok steikti á teini. Ok er freyddi ór þá tók hann fingri sínum á ok skynjaði hvort steikt væri. Hann brá fingrinum í munn sér. Ok er hjartablóð ormsins kom á tungu honum þá skildi hann fuglarödd. Hann heyrði at igður klökuðu á hrísinu hjá honum: "Þar sitr þú Sigurðr ok steikir Fáfnis hjarta. Þat skyldi hann sjálfr eta. Þá mundi hann verða hverjum manni vitrari." Önnr segir: "Þar liggr Reginn ok vill véla þann sem honum trúir." Þá mælti hin þriðja: "Höggvi hann þá höfuð af honum ok má hann þá ráða gullinu því hinu mikla einn." Þá mælti hin fjórða: "Þá væri hann vitrari ef hann hefði þat sem þær höfðu ráðið honum ok riði síðan til bóls Fáfnis ok tæki þat hið mikla gull er þar er. Ok riði síðan upp á Hindarfjall þar sem Brynhildr sefr ok mun hann nema þar mikla speki. Ok þá væri hann vitr ef hann hefði yðar ráð ok hygði hann um sína þurft, ok þar er mér úlfsins von er ek eyrun sá." Þá mælti hin fimmta: "Eigi er hann svá horskr sem ek ætla ef hann vægir honum en drepit áðr bróðr hans." Þá mælti hin sjötta: "Þat væri snjallræði ef hann dræpi hann ok réði einn fénu." Þá mælti Sigurðr: "Eigi munu þau ósköp at Reginn sé minn bani ok heldr skulu þeir fara báðir bræðr einn veg." Bregðr nú sverðinu Gram ok höggr höfuð af Rekin. Ok eptir þetta etr hann suman hlut hjartans ormsins en sumt hirðir hann. Hleypr síðan á hest sinn ok reið eptir slóð Fáfnis ok til hans herbergis ok fann at þat var opið, ok af járni hurðirnar allar ok þar með allr dyraumbúningrinn ok af járni allir stokkar í húsinu, ok grafit í jörð niðr. Sigurðr fann þar stórmikit gull ok sverðit Hrotta, ok þar tók hann ægishjálm ok gullbrynjuna ok marga dýrgripi. Hann fann þar svá mikið gull at honum þótti von at eigi mundi meira bera tveir hestar eða þrír. Þat gull tekr hann allt ok ber í tvær kistr miklar, tekr nú í tauma hestinum Grana. Hestrinn vill nú eigi ganga ok ekki tjár at keyra. Sigurðr finnr nú hvat hestrinn vill. Hleypr hann á bak ok lýstr hann sporum ok rennr sjá hestr sem lauss væri.

XX. KAPÍTULI

Sigurðr ríðr nú langar leiðir ok allt til þess er hann kemr upp á Hindarfjall ok stefndi á leið suðr til Frakklands. Á fjallinu sá hann fyrir sér ljós mikit sem eldr brynni ok ljómaði af til himins. En er hann kom at, stóð þar fyrir honum skjaldborg ok upp ór merki. Sigurðr gekk í skjaldborgina ok sá at þar svaf maðr ok lá með öllum hervopnum. Hann tók fyrst hjálminn af höfði honum ok sá at þat var kona. Hún var í brynju ok var svá föst sem hún væri holdgróin. Þá reist hann ofan ór höfuðsmátt ok í gegnum niðr ok svá út í gegnum báðar ermar, ok beit sem klæði. Sigurðr kvað hana helsti lengi sofit hafa.
Hún spurði hvat svá var máttugt er beit brynjuna "ok brá mínum svefni. Eða mun hér kominn Sigurðr Sigmundarson er hefir hjálm Fáfnis ok hans bana í hendi?" Þá svarar Sigurðr: "Sá er Völsungaættar er þetta verk hefir gert, ok þat hefi ek spurt at þú ert ríks konungs dóttir ok þat sama hefir oss sagt verit frá yðrum vænleik ok vitru, ok þat skulum vér reyna." Brynhildr segir at tveir konungar börðust: "Hét annar Hjálmgunnar, hann var gamall ok hinn mesti hermaðr ok hafði Óðinn honum sigri heitit, en annar Agnar eða Auðabróðir. Ek felldi Hjálmgunnar í orrustu en Óðinn stakk mik svefnþorni í hefnd þess ok kvat mik aldrei síðan skyldi sigr hafa ok kvað mik giftast skulu. En ek strengdi þess heit þar í mót at giftast engum þeim er hræðast kunni." Sigurðr mælti: "Kenn oss ráð til stórra hluta." Hún svarar: "Þér munuð betr kunna. En með þökkum vil ek kenna yðr ef þat er nokkuð er vér kunnum, þat er yðr mætti líka, í rúnum eða öðrum hlutum er liggja til hvers hlutar. Ok drekkum bæði saman ok gefi goðin okkr góðan dag, at þér verði nyt ok frægð at mínum vitrleik ok þú munir eptir þat er við ræðum." Brynhildr fyllti eitt ker ok færði Sigurði ok mælti:

"Bjór færi ek þér,

brynþinga valdr,

magni blandinn

ok megintíri.

Fullr er ljóða

ok líknstafa,

góðra galdra

ok gamanræðna.

Sigrúnar skaltu kunna,

ef þú vilt snotr vera,

ok rista á hjalti hjörs,

á véttrúnum

ok á valböstum

ok nefna tysvar Tý.

Brimrúnar skaltu gera

ef þú vilt borgit hafa

á sundi seglmörum,

á stafni skal þær rista

ok á stjórnarblaði

ok leggja eld í árfallat,

verðrat svá brattr breki

né blárr unnir,

þó kemstu heill af hafi.

Málrúnar skaltu kunna

ef þú vilt at manngi þér

heiftum gjaldi harm.

Þær um vindr,

þær um vefr,

þær um setr allar saman,

á því þingi

er þjóðir skulu

í fulla dóma fara.

Ölrúnar skaltu kunna,

ef þú vilt at annars kvenn

véli þig eigi tryggð, ef þú trúir;

á horni skal þær rista

ok á handarbaki

ok merkja á nagli Nauð.

Full skaltu signa

ok við fári sjá

ok verpa lauk í lög.

Þá ek þat veit,

at þér verðr aldrei

meinblandinn mjöðr.

Bjargrúnar skaltu nema,

ef þú vilt borgit fá

ok leysa kind frá konu.

Á lófa skal þær rista

ok um liðu spenna

ok biðja dísir duga.

Limrúnar skaltu kunna,

ef þú vilt læknir vera

ok kunna sár at sjá.

Á berki skal þær rista

ok á barri viðar,

þess er lúti austr limar.

Hugrúnar skaltu nema,

ef þú vilt hverjum vera

geðhorskari guma.

Þær of réð,

þær of reist,

þær of hugði Hroptr.

Á skildi voru ristnar,

þeim er stendr fyrir skínanda guði,

á eyra Árvakrs

ok á Alsvinns höfði

ok á því hveli

er stendr undir reið Hrungnis,

á Sleipnis taumum

ok á sleða fjötrum,

á bjarnar hrammi

ok á Braga tungu,

á úlfs klóm

ok á arnarnefju,

á blóðgum vængjum

ok á brúarsporði,

á lausnarlófa

ok á líknarspori,

Á gleri ok á gulli

ok á góðu silfri,

í víni ok í virtri

ok á völu sessi,

í guma holdi

ok Gaupnis oddi

ok á gýgjar brjósti,

á nornar nagli

ok á nefi uglu.

Allar voru afskafnar,

þær er á voru ristnar,

ok hrærðar við hinn helga mjöð

ok sendar á víða vegu.

Þær eru með álfum,

sumar með ásum

ok með vísum vönum,

sumar hafa mennskir menn.

Þat eru bókrúnar

ok bjargrúnar

ok allar ölrúnar

ok mærar meginrúnar,

hverjum er þær kná

óviltar ok óspilltar

sér at heillum hafa.

Njóttu, ef þú namst,

uns rjúfast regin.

Nú skaltu kjósa

alls þér er kostr

hvassa vopna hlynr.

Sögn eða þögn

haf þú þér sjálfr of hug.

Öll eru mál of metin."

Sigurðr svarar:

"Munkat ek flýja,

þótt mig feigan vitir,

emkat ek með bleyði borinn.

Ástráð þín vil ek

öll of hafa

svá lengi sem ek lifi."

XXI. KAPÍTULI

Sigurðr mælti: "Aldrei finst þér vitrari kona í veröldu ok kenn enn fleiri spekiráð." Hún svarar: "Heimilt er þat at gera at yðrum vilja ok gefa heilræði fyrir yðra eptirleitan ok vitrleik." Þá mælti hún: "Ver vel við frændr þína ok hefn lítt mótgerða við þá ok ber við þol ok tekr þú þar við langæligt lof. Sjá við illum hlutum, bæði við meyjar ást ok manns konu, þar stendr oft illt af. Verð lítt mishugi við óvitra menn á fjölmennum mótum. Þeir mæla oft verra en þeir viti, ok ertu þegar bleyðimaðr kallaðr ok ætla at þú sért sönnu sagðr. Drep hann annars dags ok gjald honum svá heiftyrði. Ef þú ferð þann veg er vondar vættir byggja, ver var um þik. Tak þér ekki herbergi nær götu þótt þik nátti, því at oft búa þar illar vættir, þær menn villa. Lát eigi tæla þik fagrar konr þótt þú sjáir at veislum svá at þat standi þér fyrir svefni eða þú fáir af því hugarekka. Teyg þær ekki at þér með kossum eða annarri blíðu. Ok ef þú heyrir heimslig orð drukkinna manna, deil eigi við þá er víndrukknir eru ok tapa viti sínu. Slíkir hlutir verða mörgum at miklum móðtrega eða bana. Berst heldr við óvini þína en þú sér brenndr. Ok sver eigi rangan eið því at grimm hefnd fylgir griðrofi. Ger rækiliga við dauða menn, sóttdauða eða sædauða eða vopndauða. Búðu vandliga um lík þeirra. Ok trú ekki þeim er þú hefir felldan fyrir föður eða bróður eða annan náfrænda, þótt ungr sé. Oft er úlfr í ungum syni. Sjá vandliga við vélráðum vina þinna. En lítt megum vér sjá fyrir um yðart líf, en eigi skyldi mágahatr á þik koma." Sigurðr mælti: "Engi finst þér vitrari maðr ok þess sver ek at þik skal ek eiga ok þú ert við mitt æði." Hún svarar: "Þik vil ek helst eiga þótt ek kjósi um alla menn." Ok þetta bundu þau eiðum með sér.

XXII. KAPÍTULI

Nú ríðr Sigurðr á brott. Hans skjöldr var markaðr ok laugaðr í rauðu gulli ok skrifaðr á einn dreki. Hann var dökkbrúnaðr hið efra en fagrrauðr hið neðra ok þann veg var markaðr hans hjálmr ok söðull ok vopnrokkr. Hann hafði gullbrynjuna ok öll hans vopn voru gulli búin. Ok því var dreki markaðr á hans vopnum öllum, at er hann er sénn, má vita hver þar ferr, af öllum þeim er frétt hafa at hann drap þann mikla dreka er Væringjar kalla Fáfni. Ok fyrir því eru vopn hans öll gulli búin ok brún at lit, at hann er langt umfram aðra menn at kurteisi ok allri hæversku ok náliga at öllum hlutum. Ok þá er taldir eru allir inir stærstu kappar ok inir ágætustu höfðingjar þá mun hann jafnan fremstr taldr, ok hans nafn gengr í öllum tungum fyrir norðan Grikklandshaf ok svá mun vera meðan veröldin stendr. Hár hans var brúnt at lit ok fagrt at líta ok fór í stórlokka. Skeggið var þykkt ok skammt ok með sama lit. Hánefjaðr var hann ok hafði breitt andlit ok stórbeinótt. Augu hans voru svá snör at fár einn þorði at líta undir hans brún. Herðar hans voru svá miklar sem tveir menn væri á at sjá. Hans líkami var skapaðr allr við sik á hæð ok digrleik ok þann veg sem bezt má sama. Ok er þat mark um hans hæð at þá er hann gyrti sik sverðinu Gram, en þat var sjö spanna hátt, ok er hann óð rúgakrinn fullvaxinn þá tók niðr döggskórinn á sverðinu akrinn uppstandanda. Ok hans afl er meira en vöxtr. Vel kann hann sverði at beita ok spjóti at skjóta ok skafti at verpa ok skildi at halda, boga at spenna eða hesti at ríða, ok margskonar kurteisi nam hann í æsku. Hann var vitr maðr svá at hann vissi fyrir óorðna hluti. Hann skildi fuglsrödd. Ok af slíkum hlutum komu honum fáir hlutir á óvart. Hann var langtalaðr ok málsnjallr svá at ekki tók hann þat erindi at mæla, at hann mundi fyrr hætta en svá sýnist öllum sem enga leið muni eiga at vera nema svá sem hann segir. Ok þat er hans skemmtan at veita lið sínum mönnum ok reyna sjálfan sik í stórræðum ok taka fé af sínum óvinum ok gefa sínum vinum. Eigi skorti hann hug ok aldrei varð hann hræddr.

XXIII. KAPÍTULI

Sigurðr ríðr nú þar til er hann kemr at einum miklum bæ. Þar réð fyrir einn mikill höfðingi sá er Heimir hét. Hann átti systr Brynhildar er Bekkhildr hét, því at hún hafði heima verit ok numið hannyrði. En Brynhildr fór með hjálm ok brynju ok gekk at vígum, var hún því kölluð Brynhildr. Heimir ok Bekkhildr áttu einn son er Alsvinnr hét, manna kurteisastr. Þar léku menn úti. Ok er þeir sjá reið mannsins at bænum, hætta þeir leiknum ok undrast manninn því at þeir höfðu engan slíkan séð. Gengu í mót honum ok fögnuðu honum vel. Alsvinnr býðr honum með sér at vera ok af sér at þiggja slíkt er hann vill. Hann þiggr þat. Honum er ok skipat veglega at þjóna. Fjórir menn hófu gullið af hestinum en fimmti tók við honum. Þar mátti sjá marga góða gripi ok fáséna. Var þat at skemtan haft at sjá brynjur ok hjálma ok stóra hringa ok undarliga mikil gullstaup ok allskonar hervopn.
Sigurðr dvelst þar lengi í mikilli sæmd. Spyrst nú þetta frægðarverk um öll lönd, er hann hafði drepið þann inn ógrliga dreka. Þeir undu sér nú vel ok var hvárr öðrum hollr. Þat höfðu þeir sér at skemmtan at búa vopn sín ok skepta örvar sínar ok beita haukum sínum.

XXIV. KAPÍTULI

Þá var heim komin til Heimis Brynhildr fóstra hans. Hún sat í einni skemmu við meyjar sínar. Hún kunni meira hagleik en aðrar konr. Hún lagði sinn borða með gulli ok saumaði á þau stórmerki er Sigurðr hafði gert, dráp ormsins ok upptöku fjárins ok dauða Regins. Ok einn dag er frá því sagt at Sigurðr reið á skóg við hundum sínum ok haukum ok miklu fjölmenni. Ok er hann kom heim, fló hans haukr á hávan turn ok settist við einn glugg. Sigurðr fór eptir haukinum. Þá sér hann eina fagra konu ok kennir at þar er Brynhildr. Honum þikkir um vert allt saman, fegurð hennar ok þat er hún gerir, kemr í höllina ok vill aunga skemmtan við menn eiga. Þá mælti Alsvinnr: "Hví eruð þér svá fálátir? Þessi skipan þín harmar oss ok þína vini. Eða hví máttu eigi gleði halda? Haukar þínir hnípa ok svá hestrinn Grani ok þessa fáum vér seint bót." Sigurðr svarar: "Góðr vinr, heyr hvat ek hugsa. Minn haukr fló á einn turn ok er ek tók hann sá ek eina fagra konu. Hún sat við einn gulligan borða ok las þar á mín liðin ok framkomin verk." Alsvinnr svarar: "Þú hefir séð Brynhildi Buðladóttr, er mestr skörungr er." Sigurðr svarar: "Þat mun satt vera. Eða hversu kom hún hér?" Alsvinnr svarar: "Þess var skammt í milli ok þér komuð." Sigurðr segir: "Þat vissum vér fyrir fáum dögum. Sú kona hefir oss bezt sýnst í veröldu." Alsvinnr mælti: "Gef ekki gaum at einni konu, þvílíkr maðr. Er þat illt at sýta er maðr fær eigi." - "Hana skal ek hitta," sagði Sigurðr, "ok gefa henni gull ok ná hennar gamni ok jafnaðarþokka." Alsvinnr svarar: "Engi fannst sá enn um aldr er hún léði rúms hjá sér eða gæfi öl at drekka. Hún vill sik í herskap hafa ok allskonar frægð at fremja." Sigurðr mælti: "Vér vitum eigi hvort hún svarar oss eða eigi, eða lér oss sess hjá sér." Ok annan dag eptir gekk Sigurðr til skemmunnar. En Alsvinnr stóð hjá skemmunni úti ok skepti örvar sínar. Sigurðr mælti: "Sit heil, frú, eða hversu megi þér?" Hún svarar: "Vel meku vér. Frændr lifa ok vinir, en háttung er í hverja giftu menn bera til síns endadags." Hann sezt hjá henni. Síðan ganga þar inn fjórar konur með stórum borðkerum af gulli ok með hinu bezta víni ok standa fyrir þeim. Þá mælti Brynhildr: "Þetta sæti mun fáum veitt vera nema faðir minn komi." Hann svarar: "Nú er veitt þeim er oss líkar." Herbergið var tjaldat af inum dýrstum tjöldum ok þakit klæðum allt gólfit. Sigurðr mælti: "Nú er þat fram komið er þér hétuð oss." Hún svarar: "Þér skuluð hér velkomnir." Síðan reis hún upp ok fjórar meyjar með henni ok gekk fyrir hann með gullker ok bat hann drekka. Hann réttir í mót höndina kerinu ok tók hönd hennar með ok setti hana hjá sér. Hann tók um háls henni ok kysti hana ok mælti: "Engi kona hefir þér fegri fæðst." Brynhildr mælti: "Vitrligra ráð er þat at leggja eigi trúnað sinn á konu vald því at þær rjúfa jafnan sín heit." Hann mælti: "Sá kæmi beztr dagr yfir oss at vér mættum njótast." Brynhildr svarar: "Eigi er þat skipat at við búum saman. Ek em skjaldmær ok á ek með herkonungum hjálm ok þeim mun ek at liði verða, ok ekki er mér leitt at berjast." Sigurðr svarar: "Þá frjóumst vér mest ef vér búum saman, ok meira er at þola þann harm er hér liggr á en hvöss vopn." Brynhildr svarar: "Ek mun kanna lið hermanna en þú munt eiga Guðrúnu Gjúkadóttr." Sigurðr svarar: "Ekki tælir mig eins konungs dóttir ok ekki lér mér tveggja huga um þetta, ok þess sver ek við guðin at ek skal þik eiga eða enga konu ella." Hún mælti slíkt. Sigurðr þakkar henni þessi ummæli ok gaf henni gullhring ok svörðu nú eiða af nýju ok gengr hann í brott til sinna manna ok er þar um hríð með miklum blóma.

XXV. KAPÍTULI

Gjúki hét konungr. Hann hafði ríki fyrir sunnan Rín. Hann átti þrjá sonu er svá hétu: Gunnar, Högni, Guttormr. Guðrún hét dóttir hans. Hún var frægst mær. Báru þau börn mjök af öðrum konungabörnum um alla atgervi, bæði um vænleik ok vöxt. Þeir voru jafnan í hernaði ok unnu mörg ágætisverk. Gjúki átti Grímhildi hina fjölkunnugu.

Buðli hét konungr. Hann var ríkari en Gjúki, ok þó báðir ríkir. Atli hét bróðir Brynhildar. Atli var grimmr maðr, mikill ok svartr ok þó tíguligr, ok hinn mesti hermaðr.
Grímhildr var grimmhuguð kona.
Ráð Gjúkunga stóð með miklum blóma ok mest fyrir sakir barna hans er mjök voru umfram flesta.
Eitt sinn segir Guðrún meyjum sínum at hún má eigi glöð vera. Ein kona spyrr hana hvat henni sé at ógleði. Hún svarar: "Eigi fengum vér tíma í draumum. Er því harmr í hjarta mér. Ráð drauminn, þar er þú fréttir eptir." Hún svarar: "Seg mér ok lát þik eigi hryggja því at jafnan dreymir fyrir veðrum." Guðrún svarar: "Þetta er ekki veðr. Þat dreymdi mik at ek sá einn fagran hauk mér á hendi. Fjatrar hans voru með gulligum lit." Konan svarar: "Margir hafa spurt af yðrum vænleik, visku ok kurteisi. Nokkrs konungs son mun biðja þín." Guðrún svarar: "Engi hlutr þótti mér haukinum betri ok allt mitt fé vildi ek heldr láta en hann." Konan svarar: "Sá er þú færð mun vera vel menntr ok muntu unna honum mikið." Guðrún svarar: "Þat angrar mik at ek veit eigi hverr hann er, ok skulum vér hitta Brynhildi. Hún mun vita." Þær bjuggust með gulli ok mikilli fegrð ok fóru með meyjum sínum uns þær komu at höll Brynhildar. Sú höll var búin með gulli ok stóð á einu bergi. Ok er sén er ferð þeirra þá er Brynhildi sagt at margar konur óku at borginni með gylltum vögnum. "Þar mun vera Guðrún Gjúkadóttir," segir hún. "Mik dreymdi um hana í nótt, ok göngum út í mót henni. Ekki sækja oss fríðari konur heim." Þær gengu út í móti þeim ok fögnuðu vel. Þær gengu inn í þá ina fögru höll. Salrinn var skrifatr innan ok mjök silfri búinn. Klæði voru breidd undir fætr þeim ok þjónuðu allir þeim. Þær höfðu margskonar leika. Guðrún var fáorð. Brynhildr mælti: "Hví meki þér eigi gleði bella? Ger eigi þat. Skemmtum oss allar saman ok ræðum um ríka konunga ok þeirra stórvirki." "Gerum þat," segir Guðrún. "Eða hverja veistu fremsta konunga verit hafa?" Brynhildr svarar: "Sonu Hámundar, Haka ok Hagbarð. Þeir unnu mörg frægðarverk í hernaði." Guðrún svarar: "Miklir voru þeir ok ágætir, en þó nam Sigarr systur þeirra, en hefir aðra inni brennda ok eru þeir seinir at hefna. Eða hví nefndir þú eigi bræðr mína er nú þykja fremstir menn?" Brynhildr segir: "Þat er í góðum efnum en eigi eru þeir enn mjög reyndir ok veit ek einn mjög af þeim bera en þat er Sigurðr son Sigmundar konungs. Hann var þá barn er hann drap sonu Hundings konungs ok hefndi föður síns ok Eylima móðurföður síns." Guðrún mælti: "Hvat var til merkja um þat? Segir þú hann borinn þá er faðir hans féll?" Brynhildr svarar: "Móðir hans gekk í valinn ok fann Sigmund konungs sáran ok bauð at binda sár hans en hann kveðst of gamall síðan at berjast, en bað hana við þat huggast at hún mundi æðstan son ala ok var þar spá spaks geta. Ok eptir andlát Sigmundar konungs fór hún með Álfi konungi ok var Sigurðr þar upp fæddr í mikilli virðingu ok vann hann mörg afreksverk á hverjum degi ok er hann ágætastr maðr í veröldu." Guðrún mælti: "Af ást hefir þú fréttum til hans haldit. En af því kom ek hér at segja þér drauma mína er mér fengu mikillar áhyggju." Brynhildr svarar: "Lát þik eigi slíkt angra. Ver með frændum þínum er allir vilja þik gleðja." "Þat dreymdi mik," sagði Guðrún, "at vér gengum frá skemmu margar saman ok sáum einn mikinn hjört. Hann bar langt af öðrum dýrum. Hár hans var af gulli. Vér vildum allar taka dýrið en ek ein náði. Dýrið þótti mér öllum hlutum betra. Síðan skaustu dýrið fyrir knjám mér. Var mér þat svá mikill harmr at ek mátti trautt bera. Síðan gafstu mér einn úlfhvelp. Sá dreifði mik blóði bræðra minna." Brynhildr svarar: "Ek mun ráða sem eptir mun ganga. Til ykkar mun koma Sigurðr, sá er ek kaus mér til manns. Grímhildr gefr honum meinblandinn mjöð, er öllum oss kemr í mikið stríð. Hann muntu eiga ok hann skjótt missa. Þú munt eiga Atla konung. Missa muntu bræðra þinna ok þá muntu Atla vega." Guðrún svarar: "Ofrharmr er oss þat at vita slíkt." Ok fara þær nú í brott ok heim til Gjúka konungs.

XXVI. KAPÍTULI

Sigurðr ríðr nú í brott með þat mikla gull. Skiljast þeir nú vinir. Hann ríðr Grana með öllum sínum herbúnaði ok farmi. Hann ríðr þar til er hann kom at höll Gjúka konungs. Ríðr nú í borgina. Ok þat sér einn af konungsmönnum ok mælti: "Þat hygg ek at hér fari einn af goðunum. Þessi maðr er allr við gull búinn. Hestr hans er miklu meiri en aðrir hestar ok afburðarvænn vopnabúnaðr. Hann er langt um aðra menn fram. En sjálfr ber hann þó mest af öðrum mönnum." Konungrinn gengr út með hirð sína ok kvaddi manninn ok spyrr: "Hverr ertu er ríðr í borgina, er engi þorði nema at leyfi sona minna?" Hann svarar: "Ek heiti Sigurðr ok em ek son Sigmundar konungs." Gjúki konungr mælti: "Vel skaltu hér kominn með oss ok þigg hér slíkt sem þú vilt." Ok hann gengr inn í höllina ok voru allir lágir hjá honum ok allir þjónuðu honum ok var hann þar í miklu yfirlæti. Þeir ríða allir saman, Sigurðr ok Gunnar ok Högni, ok þó er Sigurðr fyrir þeim um alla atgervi ok eru þó allir miklir menn fyrir sér. Þat finnr Grímhildr hve mikið Sigurðr ann Brynhildi ok hve oft hann getr hennar. Hugsar fyrir sér at þat væri meiri gifta at hann staðfestist þar ok ætti dóttr Gjúka konungs ok sá at engi mátti við hann jafnast. Sá ok hvert traust at honum var, ok hafði ofr fjár, miklu meira en menn vissu dæmi til. Konungr var við hann sem við sonu sína en þeir virðu hann framar en sik. Eitt kveld er þeir sátu við drykk rís drottning upp ok gekk fyrir Sigurð ok kvaddi hann ok mælti: "Fögnuðr er oss á þinni hérvist ok allt gott viljum vér til yðar leggja. Tak hér við horni ok drekk." Hann tók við ok drakk af. Hún mælti: "Þinn faðir skal vera Gjúki konungr en ek móðir, bræðr þínir Gunnar ok Högni ok allir er eiða vinnið ok munu þá eigi yðrir jafningjar fást." Sigurðr tók því vel. Ok við þann drykk mundi hann ekki til Brynhildar. Hann dvaldist þar um hríð. Ok eitt sinn gekk Grímhildr fyrir Gjúka konung ok lagði hendr um háls honum ok mælti: "Hér er nú kominn hinn mesti kappi er finnast mun í veröldu. Væri at honum mikið traust. Gift honum dóttr þína með miklu fé ok slíku ríki sem hann vill, ok mætti hann hér yndi nema." Konungr svarar: "Fátítt er þat at bjóða fram dætr sínar, en meiri vekr er at bjóða honum en aðrir biðji." Ok eitt kveld skenkir Guðrún. Sigurðr sér at hún er væn kona ok at öllu hin kurteisasta. Fimm misseri var Sigurðr þar svá at þeir sátu með frægð ok vingan, ok ræðast konungar nú við. Gjúki konungr mælti: "Mart gott veitir þú oss, Sigurðr, ok mjök hefir þú styrkt vort ríki." Gunnar mælti: "Allt viljum vér til vinna at þér dveljist hér lengi, bæði ríki ok vora systur með boði en eigi mundi annar fá þótt bæði." Sigurðr svarar: "Hafið þökk fyrir yðra sæmd ok þetta skal þiggja." Þeir sverjast nú í bræðralag sem þeir séu sambornir bræðr. Nú er gerð ágætlig veizla ok stóð marga daga. Drekkr Sigurðr nú brúðlaup til Guðrúnar. Mátti þar sjá margskonar gleði ok skemtan ok var hvern dag veitt öðrum betr.
Þeir fóru nú víða um lönd ok vinna mörg frægðarverk, drápu marga konungasonu ok engir menn gerðu slík afrek sem þeir. Fara nú heim með miklu herfangi. Sigurðr gaf Guðrúnu at eta af Fáfnis hjarta ok síðan var hún miklu grimmari en áðr ok vitrari. Þeirra son hét Sigmundr. Ok eitt sinn gekk Grímhildr at Gunnari syni sínum ok mælti: "Yðart ráð stendr með miklum blóma fyrir utan einn hlut, er þér eruð kvonlausir. Biðjið Brynhildar, þat er göfgast ráð ok mun Sigurðr ríða með yðr." Gunnar svarar: "Víst er hún væn, ok eigi em ek þessa ófús," ok segir nú föður sínum ok bræðrum ok Sigurði, ok eru allir fýsandi.

XXVII. KAPÍTULI

Þeir búa nú ferð sína listuliga. Ríða nú fjöll ok dali til Buðla konungs. Bera upp bónorðið. Hann tók því vel, ef hún vill eigi níta, ok segir hana svá stóra at þann einn mann mun hún eiga er hún vill. Þá ríða þeir í Hlymdali. Heimir fagnar þeim vel. Segir Gunnar nú erindin. Heimir kvað hennar kjör vera hvern hún skal eiga. Segir þar sal hennar skammt frá ok kvaðst þat hyggja, at þann einn mundi hún eiga vilja, er riði eld brennanda er sleginn er um sal hennar. Þeir finna salinn ok eldinn ok sjá þar borg gulli bysta ok brann eldr um utan. Gunnar reið Gota en Högni Hölkvi. Gunnar keyrir hestinn at eldinum en hann hopar. Sigurðr mælti: "Hví hopar þú Gunnar?" Hann svarar: "Eigi vill hestrinn hlaupa þenna eld," - ok biðr Sigurð ljá sér Grana. "Heimilt er þat," segir Sigurðr. Gunnar ríðr nú at eldinum ok vill Grani eigi ganga. Gunnar má nú eigi ríða þenna eld. Skipta nú litum sem Grímhildr kenndi þeim, Sigurði ok Gunnari. Síðan ríðr Sigurðr ok hefir Gram í hendi ok bindr gullspora á fætr sér. Grani hleypr fram at eldinum er hann kenndi sporans. Nú verðr gnýr mikill er eldrinn tók at æsast en jörð tók at skjálfa. Loginn stóð við himin. Þetta þorði engi at gera fyrr, ok var sem hann riði í myrkva. Þá lægðist eldrinn en hann gekk af hestinum inn í salinn. Svá er kveðit:

Eldr nam at æsast

en jörð at skjálfa

ok hár logi

við himni gnæfa.

Fárr treystist þar

fylkis rekka

eld at ríða

né yfir stíga.

Sigurðr Grana

sverði keirði,

eldr slokknaði

fyrir öðlingi.

Logi allr lægðist

fyrir lofgjörnum,

bliku reið

er Reginn átti.

Ok er Sigurðr kom inn um logann fann hann þar eitt fagrt herbergi ok þar sat í Brynhildr. Hún spyrr hver sá maðr er. En hann nefndist Gunnar Gjúkason: "Ertu ok ætluð mín kona með jáyrði föðr þíns, ef ek riði þinn vafrloga, ok fóstra þíns með yðru atkvæði." - "Eigi veit ek gjörla hversu ek skal þessu svara," segir hún. Sigurðr stóð réttr á gólfinu ok studdist á sverðshjöltin ok mælti til Brynhildar: "Þér í mót skal ek gjalda mikinn mund í gulli ok góðum gripum." Hún svarar af áhyggju af sínu sæti sem álft af báru, ok hefir sverð í hendi ok hjálm á höfði ok var í brynju: "Gunnar," segir hún, "ræð ekki slíkt við mik nema þú sért hverjum manni fremri, ok þá skaltu drepa er mín hafa beðit ef þú hefir traust til. Ek var í orrustu með Garðakonungi ok voru vopn vor lituð í mannablóði ok þess girnumst vér enn." Hann svarar: "Mörg stórvirki hafi þér unnit. En minnist nú á heit yðar, ef þessi eldr væri riðinn, at þér munduð með þeim manni ganga er þetta gerði." Hún finnr nú hér sönn svör ok merki þessa máls, stendr upp ok fagnar honum vel. Þar dvelst hann þrjár nætr ok búa eina rekkju. Hann tekr sverðit Gram ok leggr í meðal þeirra bert. Hún spyrr hví þat sætti. Hann kvað sér þat skipat at svá gerði hann brúðlaup til konu sinnar eða fengi ella bana. Hann tók þá af henni hringinn Andvaranaut, er hann gaf henni, en fékk henni nú annan hring af Fáfnis arfi. Eftir þetta ríðr hann brott í þann sama eld til sinna félaga ok skipta þeir aftr litum ok ríða síðan í Hlymdali ok segja hve farit hafði.

Þann sama dag fór Brynhildr heim til fóstra síns ok segir honum af trúnaði at til hennar kom einn konungr, "ok reið minn vafrloga ok kvaðst kominn til ráða við mik ok nefndist Gunnar. En ek sagði at þat mundi Sigurðr einn gera, er ek vann eiða á fjallinu, ok er hann minn frumver." Heimir kvat nú svá búið vera mundu. Brynhildr mælti: "Dóttur okkar Sigurðar, Áslaugu, skal hér upp fæða með þér." Fara konungar nú heim en Brynhildr fór til föður síns. Grímhildr fagnar þeim vel ok þakkar Sigurði sína fylgd. Er þar búist við veizlu. Kom þar mikill mannfjöldi. Þar kom Buðli konungr með dóttr sína ok Atli son hans. Ok hefir þessi veizla staðit marga daga. Ok er lokit er þessi veizlu minnir Sigurð allra eiða við Brynhildi ok lætr þó vera kyrrt. Brynhildr ok Gunnar sátu við skemmtan ok drukku gott vín.

XXVIII. KAPÍTULI

Þat er einn dag er þær gengu til árinnar Rínar at þvá sér. Þá óð Brynhildr lengra útá ána. Guðrún spyrr hví þat gegndi. Brynhildr segir: "Hví skal ek um þetta jafnast við þik heldr enn um annat? Ek hugða at minn faðir væri ríkari en þinn ok minn maðr unnit mörg snildarverk ok riði eld brennanda, en þinn bóndi var þræll Hjálpreks konungs." Guðrún svarar með reiði: "Þá værir þú vitrari ef þú þegðir enn lastaðir mann minn. Er þat allra manna mál at engi hafi slíkr komit í veröldina fyrir hversvetna sakir. Ok eigi samir þér vel at lasta hann því at hann er þinn frumverr ok drap hann Fáfni ok reið vafrlogann, er þú hugðir Gunnar konung, ok hann lá hjá þér ok tók af hendi þér hringinn Andvaranaut, ok máttu nú hér hann kenna."
Brynhildr sér nú þenna hring ok kennir. Þá fölnar hún sem hún dauð væri. Brynhildr fór heim ok mælti ekki orð um kveldit.
Ok er Sigurðr kom í rekkju spyrr Guðrún: "Hví er Brynhildr svá ókát?" Sigurðr svarar: "Eigi veit ek glögt, en grunar mik at vér munum vita brátt nokkru gerr." Guðrún mælti: "Hví unir hún eigi auð ok sælu ok allra manna lofi, ok fengit þann mann sem hún vildi?" Sigurðr mælti: "Hvar var hún þá, er hún sagði þat at hún þættist hinn æðsta eiga eða þann er hún vildi helst eiga?" Guðrún svarar: "Ek skal eptir spyrja á morgun hvern hún vill helst eiga." Sigurðr svarar: "Þess let ek þik ok iðrast muntu ef þú gerir þat." Ok um morguninn sátu þær í skemmu sinni ok var Brynhildr hljóð. Þá mælti Guðrún: "Ver kát Brynhildr. Angrar þik okkart viðrtal eða hvat stendr þér fyrir gamni?" Brynhildr svarar: "Illt eitt gengr þér til þessa ok hefir þú grimt hjarta." "Virð eigi svá," segir Guðrún, "ok seg heldr." Brynhildr svarar: "Spyrr þess eina at bezt sé attú vitir, þat samir ríkum konum. Ok er gott góðu at una er yðr gengr allt at óskum." Guðrún svarar: "Snemmt er því enn at hæla ok er þetta nokkr sú forspá. Hvat reki þér at oss? Vér gerðum yðr ekki til ángrs." Brynhildr svarar: "Þess skaltu gjalda er þú átt Sigurð ok ek ann þér eigi hans at njóta né gullsins mikla." Guðrún svarar: "Eigi vissi ek yðr ummæli, ok vel mætti faðir minn sjá ráð fyrir mér þóttú værir ekki at hitt." Brynhildr svarar: "Ekki höfum vér launmæli haft ok þó höfum við eiða svarit, ok vissuð þér þat at þér véltuð mik ok þess skal hefna." Guðrún svarar: "Þú ert betr gefin en makligt er ok þinn ofsi mun illa sjatna ok þess munu margir gjalda." "Una mundum vér," segir Brynhildr, "ef eigi ættir þú göfgari mann." Guðrún svarar: "Áttu svá göfgan mann at óvíst er hver meiri konungr er, ok gnótt fjár ok ríkis." Brynhildr svarar: "Sigurðr vá at Fáfni ok er þat meira vert en allt ríki Gunnars konungs, svá sem kveðið er:

Sigurðr vá at ormi,

en þat síðan mun

engum fyrnast

meðan öld lifir.

En hlýri þinn

hvárki þorði

eld at ríða

né yfirstíga."

Guðrún svarar: "Grani rann eigi eldinn undir Gunnari konungi en hann þorði at ríða ok þarf honum eigi hugar at frýja." Brynhildr svarar: "Dyljist eigi við at ek hygg Grímhildi eigi vel" Guðrún svarar: "Ámæl henni eigi því at hún er til þín sem til dóttur sinnar." Brynhildr svarar: "Hún veldr öllum upphöfum þess böls er oss bítr. Hún bar Sigurði grimt öl svá at eigi mundi hann mitt nafn." Guðrún svarar: "Mart rangt orð mælir þú ok mikil lygi er slíkt." Brynhildr svarar: "Njótið þér svá Sigurðar sem þér hafið mik eigi svikit ok er yðart samveldi ómakligt ok gangi yðr svá sem ek hygg." Guðrún svarar: "Betr mun ek njóta en þú mundir vilja ok engi gat þess at hann ætti of gott við mik né eitt sinn." Brynhildr svarar: "Illa mælir þú ok er af þér rennr muntu iðrast, ok hendum eigi heiftyrði." Guðrún segir: "Þú kastaðir fyrri heiftarorðum á mik. Lætr þú nú sem þú munir yfir bæta en þó býr grimt undir." "Leggjum niðr ónýtt hjal," segir Brynhildr. "Ek þagði lengi yfir mínum harmi, þeim er mér bjó í brjósti, en ek ann þínum bróðr aðeins, ok tökum annat tal." Guðrún segir: "Langt sér hugr þinn um fram." Ok þar af stóð mikill ófagnaðr er þær gengu á ána ok hún kenndi hringinn ok þar af varð þeirra viðræða.

XXIX. KAPÍTULI

Eptir þetta tal leggst Brynhildr í rekkju ok komu þessi tíðindi fyrir Gunnar konung, at Brynhildr er sjúk. Hann hittir hana ok spyrr hvat henni sé. En hún svarar engu ok liggr sem hún sé dauð. Ok er hann leitar eptir fast þá svarar hún: "Hvat gerðir þú af hring þeim, er ek seldi þér, er Buðli konungr gaf mér at efsta skilnaði er þér synir Gjúka konungs komuð til hans ok hétuð at herja eða brenna nema þér næðið mér. Síðan leiddi hann mig á tal ok spyrr hvern ek kjöri af þeim sem komnir voru. En ek bauðst til at verja landit ok vera höfðingi yfir þriðjungi liðs. Voru þá tveir kostir fyrir hendi, at ek mundi þeim verða at giftast sem hann vildi eða vera án alls fjár ok hans vináttu. Kvað þó sína vináttu mér mundu betr gegna en reiði. Þá hugsaði ek með mér hvort ek skyldi hlýða hans vilja eða drepa margan mann. Ek þóttist vanfær til at þreyta við hann ok þar kom, at ek hést þeim er riði hestinum Grana með Fáfnis arfi ok riði minn vafrloka ok dræpi þá menn er ek kvað á. Nú treystist engi at ríða nema Sigurðr einn. Hann reið eldinn því at hann skorti eigi hug til. Hann drap orminn ok Reginn ok fimm konunga en eigi þú, Gunnar, er þú fölnaðir sem nár ok ertu engi konungr né kappi. Ok þess strengdi ek heit heima at föður míns at ek mundi þeim einum unna er ágætastr væri alinn, en þat er Sigurðr. Nú erum vér eiðrofa er vér eigum hann eigi ok fyrir þetta skal ek ráðandi þíns dauða. Ok eigum vér Grímhildi illt at launa. Henni finnst engi kona huglausari né verri." Gunnar svarar svá at fáir heyrðu: "Mörg flærðarorð hefir þú mælt, ok ertu illúðug kona er þú ámælir þeirri konu, er mjök er um þik fram, ok eigi undi hún verr sínu, svá sem þú gerir, eða kvaldi dauða menn ok engan myrti hún, ok lifir við lof." Brynhildr svarar: "Ekki höfum vér launþing haft né ódáðir gert ok annat er vort eðli, ok fúsari værum vér at drepa yðr." Síðan vildi hún drepa Gunnar konung en Högni setti hana í fjötra. Gunnar mælti þá: "Eigi vil ek at hún búi í fjötrum." Hún svarar: "Hirð eigi þat, því at aldrei sérð þú mik glaða síðan í þinni höll eða drekka né tefla né hugat mæla né gulli leggja góð klæði, né yðr ráð gefa." Kvað hún sér þat mestan harm at hún átti eigi Sigurð. Hún settist upp ok sló sinn borða svá at sundr gekk, ok bað svá lúka skemmudyrum at langa leið mætti heyra hennar harmtölr. Nú er harmr mikill ok heyrir um allan bæinn. Guðrún spyrr skemmumeyjar sínar hví þær séu svá ókátar eða hryggar: "Eða hvat er yðr eða hví farið þér sem vitlausir menn eða hver gyski er yðr orðinn?" Þá svarar hirðkona ein er Svafrlöð hét: "Þetta er ótímadagr. Vor höll er full af harmi." Þá mælti Guðrún til sinna vinkonu: "Stattu upp. Vér höfum lengi sofit, vek Brynhildi, göngum til borða ok verum kátar." "Þat geri ek eigi," sagði hún, "at vekja hana né við hana mæla, ok mörg dægr drakk hún eigi mjöð né vín ok hefir hún fengið goða reiði." Þá mælti Guðrún til Gunnars: "Gakk at hitta hana," segir hún, "ok seg oss illa kunna hennar meini." Gunnar svarar: "Þat er mér bannat at hitta hana eða hennar fé at skipta." Þó fer Gunnar at hitta hana ok leitar marga vega málsenda við hana ok fær ekki af um svörin. Gengr nú á brott ok hittir Högna ok biðr hann finna hana. En hann kveðst vera ófús ok fer þó ok fékk ekki af henni. Ok er hittr Sigurðr ok beðinn at finna hana. Hann svarar engu ok er svá búið um kveldit.
Ok annan dag eptir, er hann kom heim af dýraveiði, hitti hann Guðrúnu ok mælti: "Þann veg hefir fyrir mig borit sem þetta muni til mikils koma, hrollr sjá, ok mun Brynhildr deyja." Guðrún svarar: "Herra minn, mikil kynsl fylgja henni. Hún hefir nú sofið sjö dægr svá at engi þorði at vekja hana." Sigurðr svarar: "Eigi sefr hún. Hún hefir stórræði með höndum við okkr." Þá mælti Guðrún með gráti: "Þat er mikill harmr at vita þinn bana. Far heldr ok finn hana ok vit ef sjatni hennar ofsi. Gef henni gull ok mýk svá hennar reiði." Sigurðr gekk út ok fann opinn salinn. Hann hugði hana sofa ok brá af henni klæðum ok mælti: "Vaki þú, Brynhildr. Sól skín um allan bæinn ok er ærit sofit. Hritt af þér harmi ok tak gleði." Hún mælti: "hví sætir þinni dirfð, er þú ferð mik at hitta. Mér var engi verri í þessum svikum." Sigurðr spyrr: "Hví mælir þú eigi við menn eða hvat angrar þik?" Brynhildr svarar: "Þér skal ek segja mína reiði." Sigurðr mælti: "Heilluð ertu ef þú ætlar grimman minn hug við þik, ok er sjá þinn maðr er þú kaust." "Nei," segir hún. "Eigi reið Gunnar eldinn til vár ok eigi galt hann mér at mundi felldan val. Ek undraðist þann mann er kom í minn sal ok þóttist ek kenna yðar augu ok fékk ek þó eigi víst skilit fyrir þeirri huldu er á lá á minni hamingju." Sigurðr segir: "Ekki erum vér göfgari menn en synir Gjúka. Þeir drápu Danakonung ok mikinn höfðingja, bróður Buðla konungs." Brynhildr svarar: "Margt illt eigum vér þeim upp at inna ok minn oss ekki á harma vora. Þú, Sigurðr, vátt orminn, ok reiðst eldinn ok of mína sök, ok voru þar eigi synir Gjúka konungs." Sigurðr svarar: "Ekki varð ek þinn maðr, ok vartu mín kona, ok galt við þér mund ágætr konungr." Brynhildr svarar: "Eigi sá ek svá Gunnar at minn hugr hlægi við honum, ok grimm em ek við hann, þótt ek hylmi yfir fyrir öðrum." - "Þat er ógrligt," segir Sigurðr, "at unna eigi slíkum konungi. Eða hvat angrar þik mest? Mér sýnist sem hans ást sé þér gulli betri." Brynhildr svarar: "Þat er mér sárast minna harma at ek fæ eigi því til leiðar komit at bitrt sverð væri roðið í þínu blóði." Sigurðr svarar: "Kvíð eigi því. Skammt mun at bíða áðr bitrt sverð mun standa í mínu hjarta, ok ekki muntu þér verra biðja, þvíat þú munt eigi eptir mig lifa. Munu ok fáir vorir lífsdagar héðan ífrá." Brynhildr svarar: "Eigi standa þín orð af litlu fári síðan þér svikuð mik frá öllu yndi ok ekki hirði ek um lífit." Sigurðr svarar: "Lif þú ok unn Gunnari konungi ok mér. Ok allt mitt fé vil ek til gefa at þú deyir eigi." Brynhildr svarar: "Eigi veist þú gjörla mitt eðli. Þú berð af öllum mönnum en þér hefir engi kona orðið leiðari en ek." Sigurðr svarar: "Annat er sannara. Ek unni þér betr en mér þótt ek yrði fyrir þeim svikum ok má því nú ekki bregða, því at ávallt er ek gáði míns geðs þá harmaði mik þat er þú varst eigi mín kona. En af mér bar ek, sem ek mátti, þat, er ek var í konungshöll, ok undi ek því þó, at vér vorum öll saman. Kann ok verða at fram verði at koma þat sem fyrir er spáð ok ekki skal því kvíða." Brynhildr svarar: "Of seinatt hefr þú at segja at þik angrar minn harmr, en nú fáum vér enga líkn." Sigurðr svarar: "Gjarna vildi ek at við stigim á einn beð bæði ok værir þú mín kona." Brynhildr svarar: "Ekki er slíkt at mæla ok eigi mun ek eiga tvo konunga í einni höll ok fyrr skal ek líf láta en ek svíki Gunnar konung," - ok minnist nú á þat er þau fundust á fjallinu ok sórust eiða, - "en nú er því öllu brugðit ok vil ek eigi lifa." "Eigi munda ek þitt nafn," sagði Sigurðr, "ok eigi kenndi ek þik fyrr en þú varst gift ok er þetta hinn mesti harmr." Þá mælti Brynhildr: "Ek vann eið at eiga þann mann er riði minn vafrloka en þann eið vildi ek halda eða deyja ella." "Heldr en þú deyir vil ek þik eiga en fyrirláta Guðrúnu," segir Sigurðr, en svá þrútnuðu hans síður at í sundr gengu brynjuhringar. "Eigi vil ek þik," sagði Brynhildr, "ok öngan annarra." Sigurðr gekk í brott. Svá segir í Sigurðarkviðu:

Út gekk Sigurðr

andspjalli frá,

hollvinr lofða,

ok hnipnaði,

svá at ganga nam

gunnarfúsum

sundr of síður

serkr járnofinn.

Ok er Sigurðr kom í höllina spyrr Gunnar hvárt hann viti hver meintregi hennar væri eða hvárt hún hefir mál sitt. Sigurðr kvað hana mæla mega. Ok nú fer Gunnar at hitta hana í annat sinn, ok spyrr hví gegndi hennar meini eða hvárt nokkr bót mundi til liggja. "Ek vil eigi lifa, "sagði Brynhildr, "því at Sigurðr hefir mik vélt ok eigi síðr þik þá er þú lést hann fara í mína sæng. Nú vil ek eigi tvo menn eiga senn í einni höll, ok þetta skal vera bani Sigurðar eða þinn eða minn því at hann hefir þat allt sagt Guðrúnu en hún brigslar mér."

XXX. KAPÍTULI

Eptir þetta gekk Brynhildr út ok sezt undir skemmuvegg sinn ok hafði margar harmtölr, kvað sér allt leiðt, bæði land ok ríki, er hún átti eigi Sigurð. Ok enn kom Gunnar til hennar. Þá mælti Brynhildr: "Þú skalt láta bæði ríkit ok féit, lífit ok mik, ok skal ek fara heim til frænda minna ok sitja þar hrygg nema þú drepir Sigurð ok son hans. Al eigi upp úlfhvelpinn." Gunnar varð nú mjög hugsjúkr ok þóttist eigi vita hvat helst lá til, alls hann var í eiðum við Sigurð, ok lék ýmist í hug, þótti þat þó mest svívirðing ef konan gengi frá honum. Gunnar mælti: "Brynhildr er mér öllu betri ok frægst er hún allra kvenna ok fyrr skal ek líf láta en týna hennar ást." Ok kallar til sín Högna bróðr sinn ok mælti: "Fyrir mik er komit vanmæli mikit." Segir at hann vill drepa Sigurð, kvað hann hafa vélt sik í tryggð: "Ráðum við þá gullinu ok öllu ríkinu." Högni segir: "Ekki samir okkr særin at rjúfa með ófriði. Er oss ok mikit traust at honum. Eru engir konungar oss jafnir ef sjá hinn hýnski konungr lifir ok slíkan mág fáum vér aldrei, ok hygg at hversu gott væri ef vér ættum slíkan mág ok systrsonu, ok sé ek hversu þetta stenst af. Þat hefir Brynhildr vakit ok hennar ráð koma oss í mikla svívirðing ok skaða." Gunnar svarar: "Þetta skal fram fara ok sé ek ráðit. Eggjum til Guttorm bróðr okkarn. Hann er ungr ok fás vitandi ok fyrir utan alla eiða." Högni segir: "Þat ráð líst mér illa sett, ok þótt fram komi þá munum vér gjöld fyrir taka at svíkja slíkan mann." Gunnar segir Sigurð deyja skulu, "eða mun ek deyja ella." Hann biðr Brynhildi upp standa ok vera káta. Hún stóð upp ok segir þó, at Gunnar mun eigi koma fyrr í sama rekkju henni en þetta er fram komið. Nú ræðast þeir við bræðr. Gunnar segir at þetta er gild banasök at hafa tekið meydóm Brynhildar: "Ok eggjum Guttorm at gera þetta verk." Ok kalla hann til sín ok bjóða honum gull ok mikið ríki ok vinna þetta til. Þeir tóku orm einn ok af vargsholdi ok létu sjóða ok gáfu honum at eta, sem skáldið kvað:

Svipir viðfiska,

tóku sumir

vitnishræ skífðu,

sumir Guttormi

gáfu gerahold

við munngáti

ok marga hluti

aðra í tyfrum.

Ok við þessa fæðslu varð hann svá æfr ok ágjarn, ok allt saman, ok fortölur Grímhildar, at hann hét at gera þetta verk. Þeir hétu honum ok mikilli sæmd í móti. Sigurðr vissi eigi von þessa vélræða. Mátti hann ok eigi við sköpum vinna né sínu aldrlagi. Sigurðr vissi sik ok eigi véla verðan frá þeim. Guttormr gekk inn at Sigurði eptir um morguninn er hann hvíldi í rekkju sinni. Ok er hann leit við honum þorði Guttormr eigi at veita honum tilræði ok hvarf út aptr. Ok svá fer í annat sinn. Augu Sigurðar voru svá snör at fár einn þorði gegn at sjá. Ok it þriðja sinn gekk hann inn ok var Sigurðr þá sofnaðr. Guttormr brá sverði ok leggr á Sigurði svá at blóðrefillinn stóð í dýnum undir honum. Sigurðr vaknar við sárit, en Guttormr gekk út til dyranna. Þá tók Sigurðr sverðit Gram ok kastar eptir honum ok kom á bakit ok tók í sundr í miðju. Féll annan veg fótahlutr, en annan höfuðið ok hendrnar aptr í skemmuna. Guðrún var sofnuð í faðmi Sigurðar en vaknaði við óumræðiligan harm er hún flaut í hans blóði, ok svá kveinaði hún með grát ok harmtölr at Sigurðr reis upp við hægindit ok mælti: "Grát eigi," sagði hann. "Þínir bræður lifa þér til gamans, en þess til ungan son á ek er kann eigi at varast fjándr sína, ok illa hafa þeir fyrir sínum hlut séð. Ekki fá þeir slíkan mág at ríða í her með sér, né systurson, ef sjá næði at vaxa. Ok nú er þat fram komið er fyrir löngu var spáð ok vér höfum dulist við, en engi má við sköpum vinna. En þessu veldr Brynhildr er mér ann um hvern mann fram. Ok þess má ek sverja at Gunnari gerði ek aldrei mein ok þyrmða ek okkrum eiðum ok eigi var ek ofmikill vinr hans konu. Ok ef ek hefði vitat þetta fyrir ok stiga ek á mína fætr með mín vopn þá skyldu margir týna sínu lífi áðr en ek félli, ok allir þeir bræður drepnir ok torveldara mundi þeim at drepa mik en inn mesta vísund eða villigölt." Konungrinn lét nú líf sitt. En Guðrún blæs mæðiliga öndunni. Þat heyrir Brynhildr ok hló er hún heyrði hennar andvarp. Þá mælti Gunnar: "Eigi hlærð þú af því at þér sé glaðt um hjartarætr, eða hví hafnar þú þínum lit? Ok mikit forat ertu ok meiri von at þú sért feig, ok engi væri makligri til at sjá Atla konung drepinn fyrir augum þér ok ættir þú þar yfir at standa. Nú verðum vér at sitja yfir mági vorum ok bróðurbana." Hún svarar: "Engi frýr at eigi sé fullvegit. En Atli konungr hirðir ekki um hót yðar eða reiði ok hann mun yðr lengr lifa ok hafa meira vald." Högni mælti: "Nú er fram komit þat er Brynhildr spáði ok þetta hið illa verk er vér fáum aldrei bót." Guðrún mælti: "Frændr mínir hafa drepit minn mann. Nú munuð þér ríða í her fyrst ok er þér komið til bardaga þá munuð þér finna at Sigurðr er eigi á aðra hönd yðr. Ok munuð þér þá sjá at Sigurðr var yðr gæfa ok styrkr, ok ef hann ætti sér slíka sonu þá mættuð þér styrkjast við hans afkvæmi ok frændr."

XXXI. KAPÍTULI

Nú þóttist engi kunna at sér, at Brynhildr beiddi þess hlæjandi er hún harmaði með gráti. Þá mælti hún: "Þat dreymdi mik, Gunnar, at ek átti kalda sæng en þú ríðr í hendr óvinum þínum, ok öll ætt yðar mun illa fara er þér eruð eiðrofa. Ok mundir þú þat óglöggt er þið blönduðuð blóði saman, Sigurðr ok þú, er þú réðst hann ok hefir þú honum allt illu launat þat er hann gerði vel til þín ok lét þik fremstan vera. Ok þá reyndi þat, er hann kom til vor, hve hann hélt sína eiða, at hann lagði okkar í milli hið snarpeggjaða sverð þat er eitri var hert. Ok snemma réðu þér til saka við hann ok við mik þá er ek var heima með föðr mínum ok hafði ek allt þat er ek vildi ok ætlaði ek engan yðarn minn skyldu verða, þá er þér riðuð þar at garði, þrír konungar. Síðan leiddi Atli mik á tal ok spyrr ef ek vildi þann eiga er riði Grana. Sá var yðr ekki líkr. Ok þá hést ek syni Sigmundar konungs ok engum öðrum. Ok eigi mun yðr farast þótt ek deyi." Þá reis Gunnar upp ok lagði hendr um háls henni ok bað at hún skyldi lifa ok þiggja fé ok allir aðrir löttu hana at deyja. En hún hratt hverjum frá sér er at henni kom ok kvað ekki tjóa mundu at letja hana þess er hún ætlaði. Síðan hét Gunnar á Högna ok spyrr hann ráða ok bað hann til fara ok vita ef hann fengi mýkt skaplyndi hennar, ok kvað nú ærna þörf vera á höndum ef sefast mætti hennar harmr þar til er frá liði. Högni svarar: "Letji engi maðr hana at deyja því at hún varð oss aldrei at gagni ok engum manni síðan hún kom hingat." Nú bað hún taka mikit gull ok bað þar koma alla þá er fé vildu þiggja. Síðan tók hún eitt sverð ok lagði undir hönd sér ok hneig upp við dýnr ok mælti: "Taki hér nú gull hverr er þiggja vill." Allir þögðu. Brynhildr mælti: "Þiggið gullit ok njótið vel." Enn mælti Brynhildr til Gunnars: "Nú mun ek segja þér litla stund þat er eptir mun ganga. Sættast munuð þið Guðrún brátt með ráðum Grímhildar innar fjölkunnugu. Dóttir Guðrúnar ok Sigurðar mun heita Svanhildr, er vænst mun fædd allra kvenna. Mun Guðrún gefin Atla at sínum óvilja. Oddrúnu muntu vilja eiga en Atli mun þat banna. Þá munuð þið eiga launfundi ok mun hún þér unna. Atli mun þik svíkja ok í ormgarð setja ok síðan mun Atli drepinn ok synir hans. Guðrún mun þá drepa. Síðan munu hana stórar bárr bera til borgar Jónakrs konungs. Þar mun hún fæða ágæta sonu. Svanhildr mun ór landi send ok gift Jörmunreki konungi. Hana munu bíta Bikka ráð. Ok þá er farin öll ætt yðar ok eru Guðrúnar harmar at meiri. Nú bið ek þik, Gunnar, efstu bænar. Lát gera eitt bál mikit á sléttum velli öllum oss, mér ok Sigurði ok þeim sem drepnir voru með honum. Lát þar tjalda yfir af rauðu mannablóði ok brenna mér þar á aðra hönd þenna hinn hýnska konung, en á aðra hönd honum mína menn, tvo at höfði, tvo at fótum ok tvo hauka. Þá er at jafnaði skipt. Látið þar á milli okkar brugðit sverð sem fyrr er við stigum á einn beð ok hétum þá hjóna nafni. Ok eigi fellr honum þá hurð á hæla ef ek fylgi honum, ok er vor leiðsla þá ekki aumlig ef honum fylgja fimm ambáttir ok átta þjónar, er faðir minn gaf mér, ok þar brenna ok þeir er drepnir voru með Sigurði. Ok fleira mundi ek mæla ef ek væri eigi sár, en nú þýtr undin en sárit opnast ok sagði ek þó satt."

Nú er búið um lík Sigurðar at fornum sið ok gert mikið bál. Ok er þat er mjög í kynt þá var þar lagt á ofan lík Sigurðar Fáfnisbana ok sonar hans þrevetrs, er Brynhildr lét drepa, ok Guttorms. Ok er bálið var allt loganda gekk Brynhildr þar á út ok mælti við skemmumeyjar sínar at þær tækju gull þat er hún vildi gefa þeim. Ok eptir þetta deyr Brynhildr ok brann þar með Sigurði, ok lauk svá þeirra æfi.

XXXII. KAPÍTULI

Nú segir þat hverr, er þessi tíðendi heyrir, at engi maðr mun þvílíkr eptir í veröldunni ok aldrei mun síðan borinn slíkr maðr sem Sigurðr var fyrir hversvetna sakar, ok hans nafn mun aldrei fyrnast í þýðverskri tungu ok á Norðrlöndum meðan heimrinn stendr. Þat er sagt einhvern dag, þá er Guðrún sat í skemmu sinni, þá mælti hún: "Betra var þá vort líf er ek átti Sigurð. Svá bar hann af öllum mönnum sem gull af járni eða laukr af öðrum grösum eða hjörtr af öðrum dýrum uns bræðr mínir fyrirmundu mér slíks manns er öllum var fremri. Eigi máttu þeir sofa áðr þeir drápu hann. Mikinn gný gerði Grani, þá er hann sá sáran sinn lánardrottinn. Síðan ræddi ek við hann sem við mann en hann hnípti í jörðina ok vissi at Sigurðr var fallinn."
Síðan hvarf Guðrún á brott á skóga ok heyrði alla vega frá sér vargaþyt ok þótti þá blíðara at deyja. Guðrún fór uns hún kom til hallar Hálfs konungs ok sat þar með Þóru Hákonardóttr í Danmörku sjö misseri ok var þar í miklum fagnaði, ok hún sló borða yfir henni ok skrifaði þar á mörg ok stór verk ok fagra leika, er tíðir voru í þann tíma, sverð ok brynjur ok allan konungsbúnað, skip Sigmundar konungs er skriðu fyrir land fram. Ok þat byrðu þær er þeir börðust Sigar ok Siggeir á Fjóni suðr. Slíkt var þeirra gaman ok huggaðist Guðrún nú nokkut harms síns. Þetta spyrr Grímhildr hvar Guðrún er niðr komin, heimtir á tal sonu sína ok spyrr hverju þeir vilja bæta Guðrúnu son sinn ok mann, kvað þeim þat skylt. Gunnar segir, kveðst vilja gefa henni gull ok bæta henni svá harma sína. Senda eptir vinum sínum ok búa hesta sína, hjálma, skjöldu, sverð ok brynjur ok allskonar herklæði. Ok var þessi ferð búin it kurteisligsta, ok engi sá kappi, er mikill var, sat nú heima. Hestar þeirra voru brynjaðir ok hver riddari hafði annathvárt gyltan hjálm eða skygðan. Grímhildr ræðst í ferð með þeim ok segir þeirra erindi svá fremi fullgert munu verða at hún sitji eigi heima. Þeir höfðu alls fimm hundruð manna. Þeir höfðu ok ágæta menn með sér. Þar var Valdamar af Danmörk ok Eymóðr ok Jarisleifr. Þeir gengu inn í höll Hálfs konungs. Þar voru Langbarðar, Frakkar ok Saxar. Þeir fóru með öllum herbúnaði ok höfðu yfir sér loða rauða, sem kveðið er:

Stuttar brynjur,

steypta hjálma,

skálmum girðir,

ok höfðu skarar jarpar.

Þeir vildu velja systur sinni góðar gjafir ok mæltu vel við hana en hún trúði engum þeirra. Síðan færði Grímhildr henni meinsamligan drykk ok varð hún við at taka ok mundi síðan engar sakar. Sá drykkr var blandinn með jarðar magni ok sæ, ok dreyra sonar hennar, ok í því horni voru ristnir hverskyns stafir ok roðnir með blóði, sem hér segir:

Voru í því horni

hverskyns stafir

ristnir ok roðnir,

ráða ek né máttak.

Lyngfiskr lagar,

lands Haddingja

ax óskorit,

innleið dýra.

Voru þeim bjóri

böl mörg saman:

urt alls viðar

ok akarn brunninn,

víndögg arins,

ítna blótna,

svíns lifr soðin,

því at sakar deyfði.

Ok eptir þat, er vill þeirra kom saman, gjörðist fagnaðr mikill. Þá mælti Grímhildr er hún fann Guðrúnu: "Vel verði þér, dóttir. Ek gef þér gull ok allskonar gripi at þiggja eptir þinn föður, dýrliga hringa ok ársal hýnskra meyja, þeirra er kurteisastar eru, þá er þér bættr þinn maðr. Síðan skal þik gifta Atla konungi inum ríka. Þá muntu ráða hans auði. Ok lát eigi frændr þína fyrir sakir eins manns ok ger heldr sem vér biðjum." Guðrún svarar: "Aldrei vil ek eiga Atla konung ok ekki samir okkr ætt saman at auka." Grímhildr svarar: "Eigi skaltu nú á heiptir hyggja ok lát sem lifi Sigurðr ok Sigmundr, ef þú átt sonu." Guðrún segir: "Ekki má ek af honum hyggja. Hann var öllum fremri." Grímhildr segir: "Þenna konung mun þér skipat at eiga, en engan skaltu ellegar eiga." Guðrún segir: "Bjóði þér mér eigi þenna konung, er illt eitt mun af standa þessi ætt, ok mun hann sonu þína illu beita ok þar eptir mun honum grimmu hefnt vera." Grímhildr varð við hennar fortölr illa, ok mælti: "Ger sem vér beiðum ok muntu þar fyrir taka mikinn metnað ok vára vináttu ok þessa staði er svá heita: Vinbjörg ok Valbjörg." Hennar orð stóðust svá mikit at þetta varð fram at ganga. Guðrún mælti: "Þetta mun verða fram at ganga ok þó at mínum óvilja ok mun þat lítt til yndis heldr til harma." Síðan stíga þeir á hesta sína ok eru konr þeirra settar á vagna ok fóru svá sjö daga á hestum en aðra sjö á skipum ok hina þriðju sjö enn landveg, þar til er þeir komu at einni hárri höll. Henni gekk þar í mót mikit fjölmenni ok var þar búin ágætlig veisla, sem áðr höfðu orð í milli farit, ok fór hún fram með sæmd ok mikilli prýði. Ok at þessi veislu drekkr Atli brúðlaup til Guðrúnar. En aldrei gerði hugr hennar við honum hlæja ok með lítilli blíðu var þeirra samvista.

XXXIII. KAPÍTULI.

Nú er þat sagt einhverja nótt, at Atli konungr vaknar ór svefni. Mælti hann við Guðrúnu: "Þat dreymdi mik," segir hann, "at þú legðir á mér sverði." Guðrún réð drauminn ok kvað þat fyrir eldi er járn dreymdi, "ok dul þeirri er þú ætlar þik öllum fremra." Atli mælti: "Enn dreymdi mik sem hér væru vaxnir tveir reyrteinar ok vildi ek aldrei skeðja. Síðan voru þeir rifnir upp með rótum ok roðnir í blóði ok bornir á bekki ok boðnir mér at eta. Enn dreymdi mik at haukar tveir flygju mér af hendi ok væru bráðalausir ok fóru til heljar. Þótti mér þeirra hjörtum við hunang blandit ok þóttist ek eta. Síðan þótti mér sem hvelpar fagrir lægju fyrir mér ok gullu við hátt, ok át ek hræ þeirra at mínum óvilja." Guðrún segir: "Eigi eru draumar góðir en eptir munu ganga. Synir þínir munu vera feigir ok margir hlutir þungir munu oss at hendi koma." "Þat dreymdi mik enn," segir hann, "at ek lægi í kör ok væri ráðinn bani minn." Nú líðr þetta ok er þeirra samvista fáleg. Nú íhugar Atli konungr hvar niðr mun komit þat mikla gull er átt hafði Sigurðr, en þat veit nú Gunnar konungr ok þeir bræðr. Atli var mikill konungr ok ríkr, vitr ok fjölmennr. Gerir nú ráð við sína menn hversu með skal fara. Hann veit at þeir Gunnar eiga miklu meira fé en né einir menn megi við þá jafnast. Tekr nú þat ráð at senda menn á fund þeirra bræðra ok bjóða þeim til veislu ok at sæma þá mörgum hlutum. Sá maðr var fyrir þeim er Vingi er nefndr. Drottningin veit nú þeirra einmæli ok grunar at vera muni vélar við bræðr hennar. Guðrún ristr rúnar ok hún tekr einn gullhring ok knýtti í vargshár ok fær þetta í hendr sendimönnum konungs. Síðan fóru þeir eptir konungs boði. Ok áðr þeir stigju á land sá Vingi rúnarnar ok sneri á aðra leið ok at Guðrún fýsti í rúnunum at þeir kæmu á hans fund. Síðan komu þeir til hallar Gunnars konungs ok var tekit við þeim vel ok gervir fyrir þeim eldar stórir. Ok síðan drukku þeir með gleði inn bezta drykk. Þá mælti Vingi: "Atli konungr sendir mig hingat ok vildi at þið sæktið hann heim með miklum sóma ok þægjuð af honum mikinn sóma, hjálma ok skjöldu, sverð ok brynjur, gull ok góð klæði, herlið ok hesta ok mikit lén, ok ykkr læzt hann bezt unna síns ríkis." Þá brá Gunnar höfði ok mælti til Högna: "Hvat skulum við af þessu boði þiggja? Hann býðr okkr at þiggja mikit ríki en enga konunga veit ek jafnmikit gull eiga sem okkr því at við höfum þat gull allt er á Gnitaheiði lá, ok eigum við stórar skemmr fullar af gulli ok hinum beztum höggvopnum ok allskonar herklæðum. Veit ek minn hestinn beztan ok sverðit hvassast, gullit ágætast." Högni svarar: "Undrast ek boð hans því at þat hefir hann sjaldan gert, ok óráðligt mun vera at fara á hans fund. Ok þat undrast ek, er ek sá gersimar þær er Atli konungr sendi okkr, at ek sá vargshári knýtt í einn gullhring, ok má vera at Guðrúnu þikki hann úlfshug við okkr hafa ok vilji hún eigi at við förum." Vingi sýnir honum nú rúnarnar, þær er hann kvað Guðrúnu sent hafa. Nú gengr alþýða at sofa en þeir drukku við nokkra menn. Þá gekk at kona Högna er hét Kostbera, kvenna fríðust, ok leit á rúnarnar. Kona Gunnars hét Glaumvör, skörungr mikill. Þær skenktu. Konungar gerðust allmjök drukknir. Þat finnr Vingi ok mælti: "Ekki er því at leyna at Atli konungr er þungfær mjök ok gamlaðr mjök at verja sitt ríki en synir hans ungir ok til engis færir. Nú vill hann gefa yðr vald yfir ríkinu meðan þeir eru svá ungir ok ann yðr bezt at njóta." Nú var bæði at Gunnarr var mjök drukkinn en boðit mikit ríki, mátti ok eigi við sköpum vinna. Heitir nú ferðinni ok segir Högna bróðr sínum. Hann svarar: "Yðart atkvæði mun standa hljóta ok fylgja mun ek þér, en ófús em ek þessarar ferðar."

XXXIV. KAPÍTULI.

Ok er menn höfðu drukkit sem líkaði þá fóru þeir at sofa. Tekr Kostbera at líta á rúnarnar ok innti stafina ok sá at annat var á ristit, enn undir var, ok villtar voru rúnarnar. Hún fékk þó skilit af vizku sinni. Eptir þat fer hún til rekkju hjá bónda sínum. Ok er þau vöknuðu, mælti hún til Högna: "Heiman ætlar þú ok er þat óráðligt. Far heldr í annat sinn. Ok eigi muntu vera glöggrýnn ef þér þikkir sem hún hafi í þetta sinn boðit þér, systir þín. Ek réð rúnarnar ok undrast ek um svá vitra konu er hún hefir villt ristit. En svá er undir sem bani yðar liggi á, en þar var annathvort, at henni varð vant stafs eða elligar hafa aðrir villt. Ok nú skaltu heyra draum minn: Þat dreymdi mik at mér þótti hér falla inn á, harðla straung, ok bryti upp stokka í höllinni." Hann svarar: "Þér eruð opt illúðgar ok á ek ekki skap til þess at fara illu í mót við menn nema þat sé makligt. Mun hann oss vel fagna." Hún segir: "Þér munuð reyna, en eigi mun vinátta fylgja boðinu. Ok enn dreymdi mik at önnr á félli hér inn ok þyti grimmliga, ok bryti upp alla palla í höllunni ok bryti fætr ykkra beggja bræðra, ok mun þat vera nákkvat." Hann svarar: "Þar munu renna akrar er þú hugðir ána, ok er vér göngum akrinn nema opt stórar agnir fætr vára." "Þat dreymdi mik," segir hún, "at blæja þín brynni ok hryti eldrinn upp af höllunni." Hann svarar: "Þat veit ek gjörla hvat þat er. Klæði vár liggja hér lítt rækt ok munu þau þar brenna er þú hugðir blæjuna." - "Björn hugði ek hér inn koma," segir hún, "ok braut upp konungs hásætit ok hristi svá hrammana at vér urðum öll hrædd, ok hafði oss öll senn sér í munni svá at ekki máttum vér, ok stóð þar af mikil ógn." Hann svarar: "Þar mun koma veðr mikit er þú ætlaðir hvítabjörn." "Örn þótti mér hér inn koma," segir hún, "ok eptir höllunni ok dreifði mik blóði ok oss öll, ok mun þat illt vita því at mér þótti sem þat væri hamr Atla konungs." Hann svarar: "Opt slátrum vér örliga, ok höggum stór naut oss at gamni, ok er þat fyrir yxnum er örnu dreymir, ok mun heill hugr Atla við oss." Ok nú hætta þau þessu tali.

XXXV. KAPÍTULI.

Nú er at segja frá Gunnari at þar er sams dæmi, er þau vakna, at Glaumvör, kona Gunnars, segir drauma sína marga, þá er henni þóttu líkligir til svika, en Gunnar réð alla því á móti. "Þessi var einn af þeim," sagði hún, "at mér þótti blóðugt sverð borit hér inn í höllina ok vartu sverði lagðr í gegnum ok emjuðu úlfar á báðum endum sverðsins." Konungrinn svarar: "Smáir hundar vilja oss þar bíta ok er opt hundagnöll fyrir vopnum með blóði lituðum." Hún mælti: "Enn þótti mér hér inn koma konur ok voru daprligar ok þik kjósa sér til manns. Má vera at þínar dísir hafi þat verit." Hann svarar: "Vant gerist nú at ráða ok má ekki forðast sitt aldrlag en eigi ólíkt at vér verðum skammæir."
Ok um morguninn spretta þeir upp ok vilja fara en aðrir löttu.
Síðan mælti Gunnar við þann mann er Fjörnir hét: "Statt upp ok gef oss at drekka af stórum kerum gott vín því at vera má at sjá sé vor hin síðasta veizla. Ok nú mun inn gamli úlfrinn komast at gullinu ef vér deyjum ok sá björninn mun eigi spara at bíta sínum vígtönnum." Síðan leiddi liðit þá út með gráti. Son Högna mælti: "Farið vel, ok hafið góðan tíma." Eptir var meiri hlutr liðs þeirra. Sólarr ok Snævarr, synir Högna, fóru ok einn kappi mikill er Orkningr hét. Hann var bróðir Beru. Fólkit fylgdi þeim til skipa ok löttu allir þá fararinnar en ekki tjóaði. Þá mælti Glaumvör: "Vingi," segir hún. "Meiri væn at mikil óhamingja standi af þinni komu ok munu stórtíðindi gerast í för þinni." Hann svarar: "Þess sver ek at ek lýg eigi, ok mik taki hár gálgi ok allir gramir ef ek lýg nákkvat orð," - ok lítt eirði hann sér í slíkum orðum. Þá mælti Bera: "Farið vel ok með góðum tíma." Högni svarar: "Verið kátar, hversu sem með oss ferr." Þar skiljast þau með sínum forlögum. Síðan reru þeir svá fast ok af miklu afli, at kjölrinn gekk undan skipinu mjök svá hálfr. Þeir knúðu fast árar með stórum bakföllum svá at brotnuðu hlumir ok háir. Ok er þeir komu at landi festu þeir ekki skip sín. Síðan riðu þeir sínum ágætum hestum myrkan skóg um hríð. Nú sjá þeir konungsherinn. Þangat heyra þeir mikinn gný ok vopnabrak, ok sjá þar mannfjölda ok mikinn viðrbúnat, er þeir höfðu, ok öll borgarhlið voru full af mönnum. Þeir ríða at borginni ok var hún byrgð. Högni braut upp hliðit, ok ríða nú í borgina. Þá mælti Vingi: "Þetta mættir þú vel ógert hafa ok bíðið nú hér meðan ek sæki yðr gálgatré. Ek bað yðr með blíðu hér koma en flátt bjó undir. Nú mun skammt at bíða áðr þér munuð uppfestir." Högni svarar: "Eigi munum vér fyrir þér vægja ok lítt hygg ek at vér hrykkjum þar er menn skyldu berjast ok ekki tjóar þér oss at hræða ok þat mun þér illa gefast." Hrundu honum síðan, ok börðu hann öxarhömrum til bana.

XXXVI. KAPÍTULI.

Þeir ríða nú at konungshöllinni. Atli konungr skipar liði sínu til orrustu ok svá vikust fylkingar at garðr nokkr varð í millum þeirra. "Verið velkomnir með oss," segir hann, "ok fáið mér gull þat hið mikla er vér erum til komnir, þat fé er Sigurðr átti en nú á Guðrún." Gunnar segir: "Aldrei færð þú þat fé ok dugandi menn munu þér hér fyrir hitta áðr vér látim lífit, ef þér bjóðið oss ófrið. Kann vera at þú veitir þessa veizlu stórmannliga ok af lítilli eymd við örn ok úlf." - "Fyrir löngu hafði ek þat mér í hug," segir Atli, "at ná yðru lífi en ráða gullinu ok launa yðr þat níðingsverk er þér svikuð yðarn hinn bezta mág, ok skal ek hans hefna." Högni svarar: "Þat kemr yðr verst at haldi at liggja lengi á þessu ráði en eru þó at engu búnir." Nú slær í orrustu harða ok er fyrst skothríð. Ok nú koma fyrir Guðrúnu tíðindin. Ok er hún heyrir þetta verðr hún við gneip ok kastar af sér skikkjunni. Eptir þat gekk hún út ok heilsaði þeim er komnir voru ok kyssti bræðr sína ok sýndi þeim ást, ok þessi var þeirra kveðja in síðasta. Þá mælti hún: "Ek þóttist ráð hafa við sett, at eigi kæmi þér. En engi má við sköpum vinna." Þá mælti hún: "Mun nokkut tjóa at leita um sættir?" En allir neituðu því þverliga. Nú sér hún at sárt er leikit við bræðr hennar, hyggr nú á harðræði, fór í brynju ok tók sér sverð ok barðist með bræðrum sínum ok gekk svá fram sem inn hraustasti karlmaðr. Ok þat sögðu allir á einn veg at varla sæi meiri vörn en þar. Nú gerist mikit mannfall ok ber þó af framganga þeirra bræðra. Orrustan stendr nú lengi fram allt um miðjan dag. Gunnar ok Högni gengu í geknum fylkingar Atla konungs ok svá er sagt at allr völlr flaut í blóði. Synir Högna ganga nú hart fram. Atli konungr mælti: "Vér höfum lið mikit ok frítt ok stóra kappa en nú eru margir af oss fallnir ok eigum vér yðr illt at launa, drepið nítján kappa mína en sex einir eru eptir."
Ok verðr hvíld á bardaganum.
Þá mælti Atli konungr: "Fjórir vorum vér bræðr ok em ek nú einn eptir. Ek hlaut mikla mægð ok hugði ek mér þat til frama. Konu átti ek væna ok vitra, stórlynda ok harðúðga, en ekki má ek njóta hennar vizku því at sjaldan vorum við sátt. Þér hafið nú drepið marga mína frændr en svikit mik frá ríkinu ok fénu, ráðit systr mína ok þat harmar mik mest." Högni segir: "Hví getr þú slíks? Þér brugðuð fyrri friði. Þú tókst mína frændkonu ok sveltir í hel ok myrðir, ok tókst féð, ok var þat eigi konungligt. Ok hlægiligt þikkir mér, er þú tínir þinn harm, ok goðunum vil ek þat þakka er þér gengr illa."

XXXVII. KAPÍTULI.

Nú eggjar Atli konungr liðit at gera harða sókn. Berjast nú snarpliga ok sækja Gjúkungar at svá fast, at Atli konungr hrökkr inn í höllina ok berjast nú inni ok var orrustan allhörð. Sjá bardagi varð með miklu mannspelli ok lýkr svá at fellr allt lið þeirra bræðra svá at þeir standa tveir upp, ok fór áðr margr maðr til heljar fyrir þeirra vopnum. Nú er sótt at Gunnari konungi ok fyrir sakir ofreflis var hann höndum tekinn ok í fjötra settr. Síðan barðist Högni af mikilli hreysti ok drengskap ok felldi ina stærstu kappa Atla konungs tuttugu. Hann hratt mörgum í þann eld er þar var gerr í höllunni. Allir urðu á eitt sáttir at varla sæi slíkan mann. En þó varð hann at lyktum ofrliði borinn ok höndum tekinn. Atli konungr mælti: "Mikil furða er þat hve margr maðr hér hefir farit fyrir honum. Nú skeri ór honum hjartat ok sé þat hans bani." Högni mælti: "Ger sem þér líkar. Glaðliga mun ek hér bíða þess er þér vilið atgera, ok þat muntu skilja at eigi er hjarta mitt hrædt ok reynt hefi ek fyrr harða hluti ok var ek gjarn at þola mannraun þá er ek var ósárr. En nú erum vér mjök sárir ok muntu enn ráða vorum skiptum." Þá mælti ráðgjafi Atla konungs: "Sé ek betra ráð. Tökum heldr þrælinn Hjalla en forðum Högna. Þræll þessi er skapdauði. Hann lifir eigi svá lengi at hann sé eigi dáligr." Þrællinn heyrir ok æpir hátt ok hleypr undan hvert er honum þikkir skjóls ván. Kveðst illt hljóta af ófriði þeirra ok vass at gjalda. Kveðr þann dag illan vera er hann skal deyja frá sínum góðum kostum ok svínageymslu. Þeir þrifu hann ok brugðu at honum knífi. Hann æpti hátt áðr hann kenndi oddsins. Þá mælti Högni, sem færrum er tíðt þá er í mannraun koma, at hann árnaði þrælnum lífs ok kveðst eigi vilja skræktun heyra, kvað sér minna fyrir at fremja þenna leik. Þrællinn varð þá fjörið. Nú eru þeir báðir í fjötra settir, Gunnarr ok Högni. Þá mælti Atli konungr til Gunnars konungs at hann skyldi segja til gullsins ef hann vill líf þiggja. Hann svarar: "Fyrr skal ek sjá hjarta Högna bróðr míns blóðugt."
Ok nú þrifu þeir þrælinn í annat sinn ok skáru ór honum hjartað ok báru fyrir konunginn Gunnar. Hann svarar: "Hjarta Hjalla má hér sjá, ins blauða, ok er ólíkt hjarta Högna ins frækna því at nú skelfr mjök en hálfu meir þá er í brjósti honum lá."
Nú gengu þeir eptir eggjun Atla konungs at Högna ok skáru ór honum hjartað. Ok svá var mikill þróttr hans at hann hló meðan hann beið þessa kvöl ok allir undruðust þrek hans ok þat er síðan at minnum haft. Þeir sýndu Gunnari hjarta Högna. Hann svarar: "Hér má sjá hjarta Högna ins frækna ok er ólíkt hjarta Hjalla hins blauða því at nú hrærist lítt en miðr meðan í brjósti honum lá. Ok svá muntu, Atli, láta þitt líf sem nú látum vér. Ok nú veit ek einn hvar gullit er ok mun eigi Högni segja þér. Mér lék ýmist í hug þá er við lifðum báðir en nú hefi ek einn ráðit fyrir mér. Skal Rín nú ráða gullinu fyrr en Hýnir beri þat á höndum sér." Atli konungr mælti: "Farið á brott með bandingjann." Ok svá var gert. Guðrún kveðr nú með sér menn ok hittir Atla ok segir: "Gangi þér nú illa ok eptir því sem þér hélduð orð við mik ok Gunnar."
Ok nú er Gunnar konungr settr í einn ormgarð. Þar voru margir ormar fyrir ok voru hendr hans fast bundnar. Guðrún sendi honum hörpu eina en hann sýndi sína list ok sló hörpuna með mikilli list, at hann drap strengina með tánum ok lék svá vel ok afbragðliga at fáir þóttust heyrt hafa svá með höndum slegit. Ok þar til lék hann þessa íþrótt at allir sofnuðu ormarnir nema ein naðra mikil ok illilig skreið til hans ok gróf inn sínum rana þar til er hún hjó hans hjarta, ok þar lét hann sitt líf með mikilli hreysti.

XXXVIII. KAPÍTULI.

Atli konungr þóttist nú hafa unnit mikinn sigr ok sagði Guðrúnu svá sem með nokkru spotti eða svá sem hann hældist: "Guðrún," segir hann. "Misst hefir þú nú bræðra þinna ok veldr þú því sjálf." Hún svarar: "Vel líkar þér nú er þú lýsir vígum þessum fyrir mér. En vera má at þú iðrist þá er þú reynir þat er eptir kemr ok sú mun erfðin lengst eptir lifa at týna eigi grimdinni, ok mun þér eigi vel ganga meðan ek lifi." Hann svarar: "Við skulum nú gera okkra sætt ok vil ek bæta þér bræðr þína með gulli ok dýrum gripum eptir þínum vilja." Hún svarar: "Lengi hefi ek eigi verit hæg viðreignar ok mátti um hræfa meðan Högni lifði. Muntu ok aldrei bæta bræðr mína svá at mér hugni, en opt verðu vér konurnar ríki bornar af yðru valdi. Nú eru mínir frændr allir dauðir ok muntu nú einn við mik ráða. Mun ek nú þenna kost upptaka ok látum gera mikla veizlu ok vil ek nú erfa bræðr mína ok svá þína frændr." Gerir hún sik nú blíða í orðum en þó var samt undir raunar. Hann var talhlýðinn ok trúði á hennar orð, er hún gerði sér létt um ræðr. Guðrún gerir nú erfi eptir sína bræðr ok svá Atli konungr eptir sína menn ok þessi veisla var við mikla sveipan.
Nú hyggr Guðrún á harma sína ok sitr um þat at veita konungi nokkra mikla skömm. Ok um kveldit tók hún sonu þeirra Atla konungs er þeir léku við stokki. Sveinarnir glúpnuðu ok sprðu hvat þeir skyldu. Hún svarar: "Spyrið eigi at. Bana skal ykkr báðum." Þeir svöruðu: "Ráða muntu börnum þínum sem þú vilt, þat mun engi banna þér, en þér er skömm í at gera þetta." Síðan skar hún þá á háls.
Konungrinn spurði eptir hvar synir hans væru. Guðrún svarar: "Ek mun þat segja þér ok glaða þitt hjarta. Þú vaktir við oss mikinn harm þá er þú drapst bræðr mína. Nú skaltu heyra mína ræðu. Þú hefir misst þinna sona ok eru þeirra hausar hér at borðkerum báðir ok sjálfr drakkstu þeirra blóð við vín blandit. Síðan tók ek hjörtu þeirra ok steikti ek á teini en þú ást." Atli konungr svarar: "Grimm ertu er þú myrðir sonu þína ok gafst mér þeirra hold at eta ok skamt lætr þú ills í milli." Guðrún segir: "Væri minn vili til at gera þér miklar skammir ok verðr eigi fullilla farit við slíkan konung." Konungr mælti: "Verra hefir þú gert, enn menn viti dæmi til ok er mikil óvizka í slíkum harðræðum ok makligt at þú værir á báli brennd ok barin áðr grjóti í hel ok hefðir þú þá þat er þú ferð á leið." Hún svarar: "Þú spáir þat þér sjálfum en ek mun hljóta annan dauða." Þau mæltust við mörg heiftarorð.
Högni átti son eptir er Niflungr hét. Hann hafði mikla heipt við Atla konung ok sagði Guðrúnu at hann vildi hefna föðr síns. Hún tók því vel ok gera ráð sín. Hún kvað mikit happ í ef þat yrði gert. Ok of kveldit er konungr hafði drukkit, gekk hann til svefns. Ok er hann var sofnaðr, kom Guðrún þar ok son Högna. Guðrún tók eitt sverð ok leggr fyrir brjóst Atla konungi. Véla þau um bæði ok son Högna. Atli konungr vaknar við sárit ok mælti: "Eigi mun hér þurfa um at binda eða umbúð at veita. Eða hver veitir mér þennan áverka?" Guðrún segir: "Ek veld nokkru um en sumu son Högna." Atli konungr mælti: "Eigi sæmdi þér þetta at gera þó at nokkr sök væri til. Ok varstu mér gift at frænda ráði ok mund galt ek við þér, þrjá tigu góðra riddara ok sæmiligra meyja ok marga menn aðra, ok þó léztu þér eigi at hófi, nema þú réðir löndum þeim er átt hafði Buðli konungr, ok þína sværu léztu opt með gráti sitja." Guðrún mælti: "Margt hefir þú mælt ósatt ok ekki hirði ek þat. Ok opt var ek óhæg í mínu skapi en miklu jókst þú á. Hér hefir verit opt mikil styrjöld í þínum garði ok börðust opt frændr ok vinir ok ýfðist hvat við annat, ok var betri æfi vár þá er ek var með Sigurði. Drápum konunga ok réðum um eignir þeirra ok gáfum grið þeim er svá vildu en höfðingjar gengu á hendr oss ok létum þann ríkan er svá vildi. Síðan misstum vér hans ok var þat lítit at bera ekkju nafn, en þat harmar mik mest er ek kom til þín en átt áðr hinn ágætasta konung, ok aldrei komstu svá ór orrustu at eigi bærir þú inn minna hlut." Atli konungr svarar: "Eigi er þat satt ok við slíkar fortölr batnar hvorugra hluti því at vér höfum skarðan. Ger nú til mín sómasamliga ok lát búa um lík mitt til ágætis." Hún segir: "Þat mun ek gera, at láta þér gera vegligan gröft ok gera þér virðuliga steinþró ok vefja þik í fögrum dúkum ok hyggja þér hverja þörf." Eptir þat deyr hann. En hún gerði sem hún hét. Síðan lét hún slá eldi í höllina. Ok er hirðin vaknaði við óttann þá vildu menn eigi þola eldinn ok hjuggust sjálfir ok fengu svá bana. Lauk þar ævi Atla konungs ok allrar hirðar hans. Guðrún vildi nú eigi lifa eptir þessi verk, en endadagr hennar var eigi enn kominn.

Völsungar ok Gjúkungar, at því er menn segja, hafa verit mestir ofrhugar ok ríkismenn ok svá finst í öllum fornkvæðum. Ok nú stöðvaðist þessi ófriðr með þeima hætti at liðnum þessum tíðendum.

XXXIX. KAPÍTULI.

Guðrún átti dóttur við Sigurði er Svanhildr hét. Hún var allra kvenna vænst ok hafði snör augu sem faðir hennar svá at fár einn þorði at sjá undir hennar brýn. Hún bar svá mjök af öðrum konum um vænleik sem sól af öðrum himintunglum. Guðrún gekk eitt sinn til sævar ok tók grjót í fang sér ok gekk á sæinn út ok vildi tapa sér. Þá hófu hana stórar bárur fram eptir sjánum ok fluttist hún með þeirra fulltingi ok kom um síðir til borgar Jónakrs konungs. Hann var ríkr konungr ok fjölmennr. Hann fékk Guðrúnar. Þeirra börn voru þeir Hamðir ok Sörli ok Erpr. Svanhildr var þar upp fædd.

XL. KAPÍTULI.

Jörmunrekr hefir konungr heitit. Hann var ríkr konungr í þann tíma. Hans son hét Randverr. Konungr heimtir á tal son sinn ok mælti: "Þú skalt fara mína sendiför til Jónakrs konungs, ok minn ráðgjafi er Bikki heitir. Þar er upp fædd Svanhildr, dóttir Sigurðar Fáfnisbana, er ek veit fegrsta mey undir heimsólu. Hana vildi ek helzt eiga ok hennar skaltu biðja til handa mér." Hann segir: "Skylt er þat, herra, at ek fari yðra sendiför." Lætr nú búa ferð þeirra sæmiliga. Fara þeir nú unst þeir koma til Jónakrs konungs, sjá Svanhildi, ok þikkir mikils um vert hennar fríðleik. Randverr heimti konung á tal ok mælti: "Jörmunrekr konungr vill bjóða yðr mægi sitt. Hefir hann spurn til Svanhildar ok vill hann kjósa hana sér til konu, ok er ósýnt at hún sé gefin ríkara manni en hann er." Konungr segir at þat var virðuligt ráð, "ok er hann mjök frægr". Guðrún segir: "Valt er hamingjunni at treystast, at eigi bresti hún."
En með fýsing konungs ok öllu því er á lá, er þetta nú ráðit, ok ferr nú Svanhildr til skips með virðuligu föruneyti ok sat í lyftingu hjá konungssyni. Þá mælti Bikki til Randvers: "Sannligt væri þat, at þér ættuð svá fríða konu en eigi svá gamall maðr." Honum féllst þat vel í skap ok mælti til hennar með blíðu, ok hvort til annars. Koma heim í land ok hitta konung. Bikki mælti: "Þat samir, herra, at vita hvat tíðt er um, þótt vant sé upp at bera, en þat er um vélar þær er sonr þinn hefir fengit fulla ást Svanhildar ok er hún hans frilla, ok lát slíkt eigi óhegnt." Mörk ill ráð hafði hann honum áðr kennt þóat þetta biti fyrir of hans ráð ill. Konungr hlýddi hans mörgum vondum ráðum. Hann mælti, ok mátti eigi stilla sik af reiði, at Randve skyldi taka ok á gálga festa. Ok er hann var til leiddr gálgans þá tók hann hauk einn ok plokkaði af honum allar fjatrirnar ok mælti at sýna skyldi föðr hans. Ok er konungrinn sá, mælti hann: "Þar má nú sjá at honum þikkir ek þann veg hniginn sæmdinni sem haukrinn fjöðrunum," - ok biðr hann taka af gálganum. Bikki hafði þar um vélt á meðan ok var hann dauðr. Enn mælti Bikki: "Engum manni áttu verri at vera en Svanhildi. Lát hana deyja með skömm." Konungr svarar: "Þat ráð munum vér taka." Síðan var hún bundin í borgarhliði ok hleypt hestum at henni. En er hún brá í sundr augum þá þorðu eigi hestarnir at spora hana. Ok er Bikki sá þat mælti hann at belg skyldi draga á höfuð henni. Ok svá var gjört en síðan lét hún líf sitt.

XLI. KAPÍTULI.

Guðrún spyrr nú líflát Svanhildar ok mælti við sonu sína: "Hví siti þér svá kyrrir eða mælit gleðiorð þar sem Jörmunrekr drap systr ykkra ok trað undir hestafótum með svívirðing? Ok ekki hafi þið líkt skaplyndi Gunnari eða Högna. Hefna mundu þeir sinnar frændkonu." Hamðir svarar: "Lítt lofaðir þú Gunnar ok Högna þá er þeir drápu Sigurð ok þú varst roðin í hans blóði, ok illar voru þínar bræðrahefndir er þú drapst sonu þína. Ok betr mættum vér allir saman drepa Jörmunrek konung ok eigi munum vér standast frýjuorð svá hart sem vér erum eggjaðir." Guðrún gekk hlæjandi ok gaf þeim at drekka af stórum kerum ok eptir þat valdi hún þeim stórar brynju ok góðar ok önnr herklæði. Þá mælti Hamðir: "Hér munum vér skilja efsta sinni,ok spyrja muntu tíðindin ok muntu þá erfi drekka eptir okkr ok Svanhildi." Epir þat fóru þeir.
En Guðrún gekk til skemmu harmi aukin ok mælti: "Þremr mönnum var ek gift. Fyrst Sigurði Fáfnisbana ok var hann svikinn ok var þat mér inn mesti harmr. Síðan var ek gefin Atla konungi en svá var grimmt mitt hjarta við hann at ek drap sonu okkra í harmi. Síðan gekk ek á sjáinn ok hóf mik at landi með bárum ok var ek nú gefin þessum konungi. Síðan gifti ek Svanhildi af landi í brott með miklu fé ok er mér þat sárast minna harma er hún var troðin undir hrossafótum, eptir Sigurð. En þat er mér grimmast er Gunnar var í ormgarð settr, en þat harðast er ór Högna var hjarta skorið, ok betr væri at Sigurðr kæmi mér á móti ok færi ek með honum. Hér sitr nú eigi eptir sonr né dóttir mik at hugga. Minnstu nú, Sigurðr, þess er við mæltum þá er við stigum á einn beð, at þú mundir mín vitja ok ór helju bíða." Ok lýkr þar hennar harmtölur.

XLII. KAPÍTULI.

Þat er nú at segja frá sonum Guðrúnar at hún hafði svá búit þeirra herklæði at þá bitu eigi járn ok hún bað þá eigi skæðja grjóti né öðrum stórum hlutum ok kvað þeim þat at meini mundu verða ef eigi gerðu þeir svá. Ok er þeir voru komnir á leið, finna þeir Erp bróðr sinn ok spyrja hvat hann mundi veita þeim. Hann svarar: "Slíkt sem hönd hendi eða fótr fæti." Þeim þótti þat ekki vera ok drápu hann. Síðan fóru þeir leiðar sinnar ok litla hríð áðr Hamðir rataði ok stakk niðr hendi ok mælti: "Erpr mun satt hafa sagt. Ek mundi falla nú ef eigi styddist ek við höndina." Litlu síðar ratar Sörli ok brást á fótinn ok fékk staðist ok mælti: "Falla mundi ek nú ef eigi styddi ek mik við báða fætr." Kváðust þeir nú illa hafa gert við Erp bróðr sinn. Fóru nú unst þeir komu til Jörmunreks konungs ok gengu fyrir hann ok veittu honum þegar tilræði. Hjó Hamðir af honum hendr báðar en Sörli fætr báða. Þá mælti Hamðir: "Af mundi nú höfuðit, ef Erpr lifði, bróðir okkar, er við vágum á leiðinni ok sáum við þat of síð, sem kveðið er:

Af væri nú höfuðit

ef Erpr lifði,

bróðir okkarr

hinn böðfrækni

er við á braut vágum."

Í því höfðu þeir afbrugðit boði móðr sinnar er þeir höfðu grjóti skatt. Nú sækja menn at þeim. En þeir vörðust vel ok drengiliga ok urðu mörgum manni at skaða. Þá bitu eigi járn. Þá kom at einn maðr, hár ok eldiligr með eitt auga ok mælti: "Eigi eruð þér vísir menn er þér kunnið eigi þessum mönnum bana veita." Konungrinn svarar: "Gef oss ráð til ef þú kannt." Hann mælti: "Þér skuluð berja þá grjóti í hel." Svá var ok gert ok þá flugu ór öllum áttum steinar at þeim ok varð þeim þat at aldrlagi.

XLIII. KAPÍTULI.

Heimir í Hlymsdölum spyrr nú þessi tíðendi, at dauðr er Sigurðr ok Bryhildr, en Áslaug dóttir þeirra, en fóstra Heimis, var þá þrévetr. Veit hann nú at eptir mun leitat at týna meyjunni ok ætt hennar. Er honum svá mikill harmr eptir Brynhildi fóstru sína, at hann gætti ekki ríkis síns né fjár. Sér nú at hann fær eigi meyjunni þar leynt. Lætr nú gjöra eina hörpu svá mikla, at þar lét hann meyna Áslaugu í koma, ok margar gersimar í gulli ok silfri, ok gengr á brótt síðan víða um land, ok um síðir hingat á Norðrlönd. Svá var harpa hans hagliga ger, ar hana mátti taka í sundr ok saman at fellingum, ok var hann því vanr um daga, þá er hann fór í hjá vatnföllum, ok hvergi í nánd bæum, at hann tók hörpuna í sundr ok þó meyjunni. Ok hann hafði vímlauk einn, ok gaf henni at eta. En þat er náttúra þess lauks, at maðr má lengi lifa, þótt hann hafi enga aðra fæðu. Ok þá er mærin grét, sló hann hörpuna, ok þagnaði hún þá, fyrir því at Heimir var vel at íþróttum búinn, þeim er þá voru tíðar. Hann hafði ok mörg klæði dýrðlig hjá henni í hörpunni, ok mikit gull. Ok nú ferr hann þangat til uns hann kemr í Noreg, ok kemr til eins býar lítils, þess er heitir á Spángarheiði, ok bjó þar karl sá, er Áki hét. Hann átti konu, ok hét hún Gríma. Þar var eigi fleira manna, enn þau. Þann dag var karl farinn í skóg, en kelling var heima, ok heilsar hún Heimi, ok spyrr, hvat manna hann væri. Hann kveðst vera einn stafkarl, ok bað kellingu húsa. Hún segir, at eigi kæmi þar fleira enn svá, at hún kveðst mundu vel við honum taka, ef hann þættist þurfa þar vera. En er áleið, þá segir hann, at honum þætti þat mest beiabót, at eldr væri kveiktr fyrir honum, ok síðan væri honum fylgt til svefnhúss, þar er hann skyldi sofa. Ok þá kelling hafði kveikt eldinn, þá setr hann hörpuna uppí sæti hjá sér, en kelling var óðamálug. Opt varð henni litit til hörpunnar, fyrir því at trefur á einu dýrligu klæði komu út á hörpunni. Ok er hann bakaðist við eldinn, þá sér hún einn dýrligan gullhring koma fram undan tötrum hans, þvíat hann var illa klæddr. Ok er hann hafði bakast, sem hann kunni sér þörf til, þá hafði hann náttverð. En eptir þat bað hann kellingu fylgja sér þángat til, sem hann skyldi sofa um nóttina. Þá sagði kelling, at honum mundi betra vera úti, enn inni, þvíat við karl minn erum opt málug, er hann kemr heim. Hann biðr hana ráða, gengr nú út ok svá hún. Hann tekr hörpuna ok hefr með sér. Kelling gengr út, ok ferr þar til, er bygghlaða ein er, ok fylgir honum þar til, ok mælti, at hann skyldi þar umbúast, ok kveðst þess vænta, at mundu þar njóta svefns síns; ok nú gengr kelling í brott, ok annast þat, er hún þyrfti; en hann gerir sér svefn. Karl kemr heim, er aptaninn líðr, en kelling hefir fátt unnit þat, er hún þyrfti, en hann var móðr, er hann kom heim, ok illr viðskiptis, er allt var óbúit þat, er hún skyldi annast hafa. Sagði karl, at mikill væri munr sælu, er hann vann hvern dag meira, enn hann mátti, en hún vildi til einskis taka þess, er gagn var at. "Ver eigi reiðr, karl minn." sagði hún, "fyrir því at þat kann at vera, at þú mættir nú skamma stund vinna til þess, at við værim sæl alla æfi." - "Hvat er þat?" segir karl. Kelling svarar: "Hér er kominn til herbergis okkars einn meðr, ok ætla ek at hann hafi allmikit fé með at fara, ok er hníginn á efra aldr, ok mun verit hafa enn mesti kappi, ok er nú þó móðr mjök, ok ætla ek hann mæddan ok syfjaðan." Þá segir karl: "Þat sýnist mér óráðligt, at svíkja þá inu fá, sem hér koma." Hún svarar: "Því muntu lengi lítill fyrir þér, at þér vex allt í augu, ok ger nú annathvárt, at þú drep hann, eða ek tek hann mér til manns, ok munu við reka þik í burt, ok segja kann ek þér þá ræðu , er hann mælti við mik í gærkveld, en lítils mun þér þikkja um vert, hann mælti kvennsamliga við mik, ok þat mun mitt ráð vera, at taka hann mér til manns, en reka þik burt eða drepa, ef þú vill eigi eptir því gera, sem ek vil." Ok er þat sagt, at karl hafði kvonríki, ok telr hún um þángattil, er hann lætr at eggjan hennar, tekr öxi sína, ok snarbrýnir mjök, ok er hann er búinn fylgir kelling honum þar til, er Heimir sefr, ok var þar hrytr mikill.
Þá mælti kelling til karls, at hann skyldi láta verða tilræði sem bezt; - "ok skunda byrt með hlaupi, þvíat ekki máttu standast lát hans ok óp, ef hann fær þik höndum tekit." Hún tekr hörpuna, ok hleypr á burt með. Nú gengr karl þar til, er Heimir sefr; hann höggr til hans, ok verðr þat mikit sár, ok verðr honum laus öxin, hann hleypr þegar í burt, sem hann mátti harðast. Nú vaknar Heimir við áverkann, ok vanst honum at fullu; ok þat er sagt, at svá mikinn gnýr varð á hans fjörbrotum, at undan gengu súlur í húsinu ok ofan féll húsit allt, ok varð landskjálfti mikill, ok lýkr var hans æfi. Nú kom karl þar, sem kelling var, segir nú, at hann hafi drepit hann; - "ok þó var þat of hríð, er ek vissa eigi hve fara mundi, ok þessi maðr var furðu mikill fyrir sér, en þó væntir mik at hann sé nú í helju." Kelling mælti, at hann skyldi hafa þökk fyrir verkit; - "ok væntir mik at nú hafim við ærit fé, ok skulum við reyna, hvárt ek hefi satt sagt." Nú kveikja þau eld, en kelling tekr hörpuna, ok vildi uppkoma, ok mátti eigi annarskostar, enn hún varð at brjóta, þvíat hún hafði eigi hagleik til; ok nú fær hún uppkomit hörpunni, ok þar sér hún eitt meybarn, at hún þóttist ekki slíkt sét hafa, ok þó var mikit fé í hörpunni. Nú mælti kelling: "Þat mun nú verða sem opt, at illa man gefast at svíkja þann, er honum trúir, sýnist mér sem komin muni ómegð á hendr okkr." karl svarar: "Eigi er þetta eptir því, sem ek ætla, en þó skal nú ekki umsakast." - Ok nú spyrr hún, hverrar ættar hún væri, en þessi unga mær svarar aungu, svá sem hún hefði eigi mál numit. - "Nú ferr sem mik varði, at okkart ráð mundi illa fara," segir karl, "við höfum unnit glæp mikinn, hvat skulum við sjá fyrir barni þessu?" - "Auðvitat er þat," segir Gríma, "hún skal eptir móður minni heita Kráka." Nú mælti karl: "Hvat skulum við sjá fyrir barni þessu?" Kelling svarar: "Ek sé gott ráð til; við skulum segja hana okkra dóttur, ok uppfæða." - "Því man engi trúa," sagði karl, "miklu er barn þetta geðsligra, en við erum allóvæn bæði ok munu engi líkendi á þikkja, at við munum eiga þvílíkt barn, svá endemlig sem við erum bæði." Nú mælti kelling: "Eigi veiztu nema ek hafa í nokkr brögð, at þetta megi eigi óvænt þikkja, ek man láta gera henni koll, ok ríða í tjöru ok öðru, er vænst er at sízt komi hár upp, hún skal eiga hatt síðan, eigi skal hún ok vel klædd vera, mun þá saman draga várn yfirlit, má vera, at menn trúi því, at ek hafa mjök væn verit, þá er ek var ung, hún skal ok vinna þat, er verst er," - en þat hugðu þau karl ok kelling, at hún mætti ekki mæla, er hún svarar þeim aldrei. Nú er þat gert, sem kelling hefir fyrirhugat. Nú vex hún þar upp í miklu fátæki.