Grimnesmål
Kong Raudungs søner
Kong Raudung hadde tvo søner, den eine het Agnar, den andre
Geirrod. Agnar var tie vetrar gamal, og Geirrod åtte vetrar. Dei
rodde, tvo på båten, med snøre sine og skulde fiske småfisk.
Vinden dreiv dei ut på havet. I nattmyrkret støytte dei mot eit
land, og dei gjekk upp og fann ein kot-bonde; der var dei um
vetteren. Kjeringi fostra Agnar, og kallen fostra Geirrod og lærde
honom ymse råder. Um våren gav kallen dei eit skip. Men då han og
kjeringi fylgde dei til strandi, då tala kallen i einmæle med
Geirrod. Dei fekk bør og kom til båtstødi åt far sin. Geirrod var
fram-i skipet, han sprang upp på land, men støytte skipet ut, og
mælte: "Far du no dit der troll have deg!" Skipet rak ut til havs.
Men Geirrod gjekk upp til garden, han vart vel fagna, men far hans
var dåen då. So vart Geirrod teken til konge of vart ein ågjæt
mann. Odin og Frigg sat i Lidskjalv og såg ut yver alle heimar.
Odin mælte: "Ser du Agnar, fostersonen din, kor han el born med ei
gygr i helleren? Men Geirrod, fostersonen min, er konge, og sit no
i sitt and."Frigg segjer: "Han er slik ein matniding, at han er
ill mot gjestene sine, dersom han tykkjer dei kjem for mange."
Odin segjer at dette er den verste lygn; so vågar dei um dette.
Frigg sender terna si, Fulla, til Geirrod. Ho bad kongen vara seg,
so han ikkje vart forgjord av den trollmannen som komen det til
landet. Hanvar kjensleg på det, sa ho, at ingen hund var so olm at
han sette på han. Men det var den verste heimløysa, at kong
Geirrod ikkje var matgod. Likevel lét han handtaka den mannen som
hundane ikkje vilde setja på. Mannen bar ei blå skinnkappe og
kalla seg Grimne. Og endå dei spurde han ut, so gat han ikkje eit
ord meir um seg sjølv. Kongen lét han pine og vilde få mål i han,
og sette han millom tvo eldar, og der sat han åtte næter. Kong
Geirrod hadde då ein son, som var tie vetrar gamal, han het Agnar
etter bror hans. Agnar gjekk burtåt Grimne og gav han eit fullt
horn til å drikke, og sa at far hans gjorde ille, med di han pinte
denne saklause mannen. Grimne drakk ut; då var elden komen so
langt at han svidde skinnkappa til Grimne. Han kvad:
1.
"Heit er du, eld!
og du hoste høgt slær;
vik undan, våe!
Um eg mudden lyfter,
endå luktar han svidd,
fatne gjer felden.
2.
Her åtte næter
millom eldar sat eg,
mat baud ingen meg
utan Agnar einast;
og einast skal råde
i Gotalands Geirrods son.
3.
Heil deg, Agnar!
heil deg byd
Vera-ty vera;
for ein einaste drykk
du aldri mun få
meir lagleg like.
4.
Land er heilagt
som eg liggje ser
åsom og alvom nær;
men i Trudheim
Tor skal vera,
til tivar mun trjote.
5.
Ydalar heiter,
der som Ull hev
sine salar reist;
Alvheim Frøy fekk
i fyrnde-heimen
av tivar i tann-fé.
6.
Gard er den tridje,
der blide gudar
med sylv tekte salar,
Valaskjalv velbudd
vyrkte seg der
ås i upphavs tid.
7.
Søkkvabekk heiter den fjorde,
og der dei svale
bårur yver bærlar;
der Odin og Såga
drikk alle dagar
glade or gull-kjeri.
8.
Gladsheim heiter den femte,
dera gullbjart
Valhall mun vera;
Ropt der krev
kvar ein dag
den våpendaude valen.
9.
Audkjent er det,
når til Odin ein kjem,
salhuset å sjå;
med spjot er det sperrelagt,
med skjoldar salen tekt,
med brynjur benkjer strådde.
10.
Audkjent er det,
når til Odin ein kjem,
salhuset å sjå;
varg der heng
vestanfor dør,
ørn druper yver.
11.
Trymheim heiter den sette,
der Tjasse budde,
den ovsterke jotun;
men no byggjer Skade,
skire gude-brur,
på forne farstufter.
12.
Breidablik er den sjuande,
og Balder der hev
sine salar reist;
i det landet,
der eg liggje veit
minst av mein-runer.
13.
Himinbjorg er den åttande,
og der mun Heimdall
for veom valde;
der gude-vorden
drikk i vene hall
glad den gode mjød.
14.
Folkvang er den niande,
der Frøya råder
kven eige skal sess i sal;
ho krev den halve
valen kvar dag,
den andre halve eig Odin.
15.
Glitne er den tiande,
på gull-stolpar reist,
med sylv er taket tekt;
og Forsete bur der
dei fleste dagar
og stiller alle saker.
16.
Noatun er den ellevte,
og Njord hev der
sine salar reist;
manna-drotnen
den meinlause
råder for høgtimbra horg.
17.
Grøtt med ris
og med høgt gras
er Vidars land, Vide;
synest kulten,
som sit på hesten,
fus til far sin å hemne.
18.
Andrimne lèt
i Eldrimne
Særimne sjode:
ovgodt flesk,
men fåe det veit
kva einherjar mun eta.
19.
Gjere og Freke
mettar geir-hæve
fræge Herjafar;
men av vin einast
våpen-gjæve
Odin alltid lever.
20.
Hugin og Munin
kvar morgon flyg
yver verdi vide;
eg fæler for Hugin
at heim han ei rekk,
endå meir eg ottast for Munin.
21.
Tund tyt,
Tjodvitnes fisk
uner i elvi;
strid gjeng åi
ho ov-tung tykkjest
å vada for val-kjempur.
22.
Val-grindi ho
på vollen stend,
heilag for heilage led;
forn er den grindi,
men fåe det veit,
koss ho i lås er luka.
23.
Fem hundrad dører
og fyrti til
eg trur det i Valhall mun vera,
gjeng åtte hundrad einherjar,
i senn or eine døri,
når dei fer og vargen skal vega.
24.
Fem hundrad golv
og fyrti til
er i Bil-skirne vidt og breidt;
av alle dei haller
som eg veit reiste,
son min den største eig.
25.
Heidrun heiter geit,
på halli ho stend
og gneg av Lærads greiner;
eit skoft-kjer ho fyller
med den skire mjød,
den mjelten aldri minkar.
26.
Eiktyrne heiter hjort,
på halli han stend
og gneg av Lærads greiner;
frå horni dropar
dett i Kvergjelme,
der vatn alt hev sitt upphav.
27.
Sid og Vid,
Sokin og Eikin,
Sval og Gunntro,
Fjorm og Fimbul-tul,
Rin og Rennande,
Gipul og Gopul,
Gomul og Geirvimul,
dei renn kringom gudegrend
Tyn og Vin,
Toll og Holl,
Gråd og Gunn-torin.
28.
Vina heiter ei,
Veg-svinn ei onnor,
ei tridje Tjodnuma;
Nyt og Naut,
Nonn og Ronn,
Slid og Rid,
Sylg og Ylg,
Vil og Von,
Vond og Strond,
Gjoll og Leipt,
dei gjeng nær Mannheim,
og sidan dei horver til Hel.
29.
Kormt og Ormt
og Kjerlaugar tvo,
dei han dagleg
vassar, Tor,
når til tings han fer
ved Yggdrasils ask;
di at ås-bru
stend all i loge
heite er heilage vatn.
30.
Glad og Gylle,
Gler og Skeidbrime,
Silvrintopp og Sine,
Gisl og Falhovne,
Gulltopp og Lettfete,
dei folar bèr dagleg
tivar fram
når til tings dei fer
ved Yggdrasils ask.
31.
Tri røter stend
på tri sidur
under Yggdrasils ask.
Hel bur under ei,
under ei rimtussar,
ved den tridje Mannheims menn.
32.
Ratatosk heiter ikorn,
som renne skal
etter Yggdrasils ask;
ord han ovan
frå ørni ber
og ned til Nidhogg dei fører.
33.
Hjortane fire
halsen rekkjer
og bit av grøne greiner;
Dåin og Dvalin
Dunøyr og Duratro.
34.
Ormar ligg det fleire
under Yggdrasils ask,
enn ukunnig ape veit av;
Gion og Moin,
dei er Gravvitners søner,
Gråbak og Gravollud,
Ovne og Svavne
alltid eg trur
skal på greinene gnaga.
35.
Yggdrasils ask
ilt det heve
meir enn menn det veit;
hjort bit i topp,
tre-leggen folnar,
Nidhogg riv i rot.
36.
Rist eg vil og Mist
skal rekkje meg horn,
Skjeggjold og Skogul,
Hild og Trud,
Lokk og Herfjotur,
Goll og Geironul,
Randgrid og Rådgrid
og Reginleiv,
dei gjev einherjom øl.
37.
Årvak og Allsvinn,
dei upp skal hedan
svange draga sol;
millom bógane deira
bøygde milde gudar
æser, kalde jarn.
38.
Svalin mun stande
framfyre sol,
skjold for skinande gud;
berg og brim
eg veit brenne skal,
um han fell ifrå.
39.
Skoll heiter ulv,
fylgjer skirleitte gud
alt til vernande ved;
ein annan er Hate,
han er Rodvitnes son
og fyre reine himmel bruri renn.
40.
Av Ymes hold
jordi vart skapt,
av blodet bårut hav,
berg av beinom,
buskar av håret,
og av hausen himmel.
41.
Av brunene hans
gjorde blide gudar
Midgard for manna-søner;
av heilen hans
vart hug-stride
skyer alle skapte.
42.
Ynde hev hjå Ull
og alle gudar
den som fyrst brandane flytjer;
for då opnast heimar
um åsa-søner
når kjelane kjem ifrå.
43.
Ivaldes søner
i upphavs tid gjekk
Skidbladne å skapa,
det skipet beste
for den skire Frøy,
nyte sonen til Njord.
44.
Yggdrasils ask
er ypparst av tre,
og Skidbladne av skip,
Odin av æser,
og av øykjer Sleipne,
Bilrost av bruer
Brage av skaldar,
Håbrok av haukar
og av hundar Garm.
45.
Ein svip hev dei sét
av meg, sigtiva-søner,
då vonar eg hjelp er å vange;
det inne hjå alle
æser vert spurt
kring åren hjå Æge,
ved ølet hjå Æge.
46.
Grim eg heiter,
Ganglere eg heiter,
Herjan og Hjalmbere,
Tekk og Tridje,
Tunn og Unn,
Herblinde og Hår.
47.
Sann og Svipall
og Sanngjetall,
Herteit og Nikar,
Biløyg, Båløyg,
Bolverk, Fjolne,
Grimne, Glapsvinn og Fjolsvinn.
48.
Sidhatt, Sidskjegg
Sigfader, Nikud,
Allfader, Valfader,
Atrid og Farmaty;
berre eitt heite
hadde eg aldri
når millom folk eg fór.
49.
Eg kalla meg Grimne
i Geirrods sal,
men Jålk hjå Åsmund,
men den gong Kjalar
då eg kjelkar drog,
Tro på tingom,
Vidur i vigom,
Oske og Ome,
Jamnhår og Bivlinde,
Gondle og Hårbard hjå gudar.
50.
Svidur og Svidre
hjå Søkkmime het eg
og dåra den aldruge jotun,
då til den mæte
Midvitnes-sonen
eg vart einbane.
51.
Ør er du Geirrod,
ovdrukki hev du,
maktstolen er du av mjød;
mykje hev du mist,
då mi hjelp du miste
og tekkje hjå einhejar og Odin.
52.
Lenge eg tala,
men lite du ansar,
vela du vert av vener;
sverdet til venen
eg ser her liggje,
og raudt blod av det renn.
53.
Ygg skal eige
den som eggi råmar
livet ditt veit eg er lidi;
yvne er diser,
no Odin du ser;
kom meg nær, um du når meg.
54.
Odin eg no heiter,
Ygg het eg fyrr,
Tund fyre den tid,
Vak og Skilning,
Våvud og Ropta-ty,
Gaut og Jålk hjå gudar,
Ovne og Svåvne,
sitt upphav eg trur
frå meg åleine hev alle."
Kong Geirrod sat og hadde sverdet yver knei, og det var dregi
halvt ut. Men som han høyrde at Odin var komen der, då stod han
upp og vilde taka Odin burt frå elden. Sverdet glapp or handi hans
og handtaket snudde ned; kongen gleid med foten og stupte
framyver, men sverdet stod igjenom han, og han fekk banen sin.
Odin kvarv då burt. Men Agnar var lenge konge der sidan.